Rick Santorum
Nieuws, België, Column, Joris Note, Column -

Obscure linkse denkers

Er zijn mensen die denken dat Lenin schuld had aan Hitler: dus dat het nazisme verklaard kan worden door de Oktoberrevolutie, en zo zelfs een ietsiepietsie vergoelijkt. Links heeft schuld aan alles, zelfs aan uiterst Rechts.

dinsdag 13 maart 2012 14:53
Spread the love

Dat idee trof ik op een onschuldiger lijkende manier aan in ‘Ieder zijn waarheid’, een stuk van Ian Buruma dat in De Standaard stond (9-3). Aanleiding zijn de lasterlijke beweringen van de Amerikaanse presidentskandidaat Rick Santorum over euthanasiegekte in Nederland. Die fantasieën werden snel weerlegd, onder meer in The Washington Post, maar Santorums aanhangers waren niet aangeslagen; een van hen blogde: ‘Wat kon je anders verwachten dan dat The Washington Post zou proberen Santorum in diskrediet te brengen?’

‘Het is zorgwekkend dat zelfs de meest afdoende weerlegging van flagrante leugens geen enkele indruk meer maakt’, commentarieert Buruma. En hij klaagt over het feit dat de ‘kwaliteitsjournalistiek’, door toedoen van ‘demagogen in de politiek en de massamedia’, sterk aan gezag heeft ingeboet in de ogen van… ja, van wie? Van ‘het publiek’, dat meestal die voor ‘links’ of ‘elitair’ gehouden kwaliteitspers niet hoort of ziet.

Vervolgens heeft Buruma het over ‘de eerste mensen die beweerden dat alle waarheid relatief is’, mensen die, zoals hij benadrukt, niets te maken hadden met de wereld van Santorum: ‘Tientallen jaren geleden ontwikkelden Europese en Amerikaanse intellectuelen, vaak met een marxistische achtergrond, een “postmoderne” kritiek van het geschreven woord.’ Volgens hen was alles ‘wat we in The New York Times of Le Monde lezen […] eigenlijk een vermomde vorm van propaganda voor de belangen van de burgerij […]. Voor de postmoderne criticus bestaat er niet zoiets als onafhankelijk denken. Iedereen bepleit zijn eigen klassebelangen. In die visie is de bewering van objectiviteit de echte leugen.’ De hierboven geciteerde blogger schreef volgens Buruma ‘als een onvervalste postmodernist. De trouwste aanhangers van obscure linkse denkers in Parijs, New York of Berkeley zijn de meest reactionaire elementen van het hart van Amerika.’

Wat wil Buruma eigenlijk aantonen? Wellicht ongeveer dit: dat die postmodernistische/linkse denkers medeverantwoordelijk zijn voor het gezagsverlies van de kwaliteitspers en dus onrechtstreeks voor de mentaliteit van Santorums aanhang.

Hoe erbarmelijk, en vunzig. Voor zoiets moet je echt een kwaliteitskrant lezen! Het doet me denken aan een journalist van De Standaard die ooit ‘de geest van 68’ medeschuldig achtte aan de misdaden van Dutroux.

In het kort

*Om welke linkse/postmodernistische denkers gaat het? Ik durf hun namen niet te raden, want ze zijn ‘obscuur’. Buruma noemt er geen enkele, wat als voordeel heeft dat hij hun om ’t even wat in de schoenen kan schuiven, oncontroleerbaar.

*The proof of the pudding is in the eating. Heeft de relativering van de objectiviteit door de ongenoemde denkers met zich meegebracht dat zij of hun volgelingen ertoe overgingen ‘flagrante leugens’ goed te praten? En is dat vaak genoeg gebeurd om van een algemene tendens te spreken?

*Je zou ook moeten bewijzen dat het gezagsverlies van de ‘kwaliteitsjournalistiek’ daadwerkelijk deels te wijten is aan de ongenoemde denkers. Anders gaat het om loze insinuaties, zoals hier duidelijk het geval is.

*Volgens Buruma hebben de ‘kwaliteitsmedia’ wel gebreken, maar doen ze ‘hun best’ om eerlijk te zijn, ‘om de feiten correct weer te geven’. Het komt niet bij hem op dat die media hun verlies aan geloofwaardigheid voor een stuk aan zichzelf zouden moeten wijten. Hij wil niet nadenken over de mogelijkheid dat een relativering van de objectiviteit toch wel enigszins gerechtvaardigd zou kunnen zijn. Het is de zelfgenoegzaamheid van iemand die zelf door en door verbonden is met die media.

De feiten

Laat ik de kwestie wat naar me toe halen, door te denken aan ‘kwaliteitsmedia’ waarmee ik als lezer/kijker/luisteraar genoeg ervaring heb: De Standaard zelf en de VRT-nieuwsdienst. Ik wil aannemen dat die de feiten niet bewust vervalsen – en dat ze van de nodige voorzichtigheid blijk geven. (In het VRT-tv-journaal wordt keurig gewaarschuwd dat beelden uit Syrië doorgaans niet te verifiëren zijn.) Maar is dat genoeg?

Je hoeft geen postmodernistische filosoof te zijn om te beseffen dat feiten altijd op een bepaalde manier gepresenteerd worden, en dat die presentatie gewicht in de schaal legt, dat ze deel uitmaakt van de feiten. Bepaalde feiten in een verslag worden naar voren gehaald, andere minder; sommige feiten worden weggelaten, andere toegevoegd als context…: dat zijn allemaal keuzes. Meestal liggen de zaken minder eenvoudig dan bij Santorums euthanasie-beweringen. De feiten over homofobie bij jonge allochtonen kunnen correct zijn, en niettemin problematisch als ze geïsoleerd worden van andere feiten (zie Yvan Brys). Iets soorgelijks geldt voor berichten over wreedheden van ‘regimes’ in Irak (voorbij!), Libië (voorbij!)…, zeker als je ze vergelijkt met berichten over Israëlisch en Amerikaans geweld.

Of neem de crisis. Werkgevers en vakbonden vertellen daarover verschillende feiten, die misschien op zich allemaal juist zijn, maar die naargelang van de verschillende visies geselecteerd worden. Zou nu iemand willen beweren dat De Standaard de feiten uit die twee visies allemaal even ‘correct’ weergeeft? Of dat het mogelijk zou zijn dat die krant op basis van correcte feiten eerder de vakbonden dan de werkgevers zou bijtreden?

En ja, alsof de feiten in een krant ooit op zich zouden staan, alsof ze niet op allerlei manieren verbonden worden met  stellingnames.

En alsof ook in het droogste feitenverslag niet hele belangrijke dingen tussen de regels staan.

En alsof mensen zo gemakkelijk in staat zijn feiten belangeloos weer te geven en te beoordelen. Alsof er geen ideologie bestaat (‘vals bewustzijn’), die maakt dat mensen altijd maar bepaalde dingen kunnen denken en zien.

Laten we veronderstellen dat alle feiten in Buruma’s tekst kloppen. Dan blijft het zo dat hij postmodernisme en marxisme gemakzuchtig in één zak stopt, aartsconservatieve demagogen en kritische denkers dubieus met elkaar associeert, redacties van kwaliteitsmedia als louter goedbedoelend voorstelt… Nee hoor, liegen doet hij niet. En de krant liegt zeker niet als ze Buruma, een tikje komisch, identificeert als ‘sinoloog, japanoloog, journalist, publicist en theoloog…’: het meeste daarvan is irrelevant, maar het verleent een zeker ‘gezag’ aan wat in feite een dwaas opiniestuk is. Opgepast, meneer is sinoloog!

Ten slotte

Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat Buruma minachting voelt voor de ‘vooroordelen’ van Santorums volgelingen, voor die ‘gewone Amerikanen’ die eigenlijk niet meer zijn dan ‘een minderheid van meestal blanke, provinciale, heel godsdienstige mensen’. En ik herinner me liever hoe Chomsky de steun interpreteerde die de onvolkse Tea Party kreeg van gewone mensen: ‘what is much more important, I think, is the outrage. […] I mean, overwhelmingly polls reveal that people are extremely bitter, angry, hostile, opposed to everything. The primary cause undoubtedly is the economic disaster.’ Maar dat zal wel populistisch zijn.

take down
the paywall
steun ons nu!