De USA hebben, dankzij de hulp van hun leger tijdens de onmiddelijke nasleep van tyfoon Yolanda (Haiyan), een stevige hefboom voor deze onderhandelingen. In essentie is het verdrag heel simpel: het laat het Amerikaans leger toe om permanent troepen te installeren op de Filipijnen, vaak in basissen die bedoeld waren voor het Filipijns leger.

De regering-Aquino, die zich ernstig bedreigd voelt door China omwille van enkele schermutselingen over noordelijke eilanden, ziet in de Verenigde Staten een ideale bondgenoot om een sterk leger uit te bouwen. Om dit te bereiken werd er, buiten het parlement om, het Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA) afgesloten.

Dit houdt in dat Filipijnse legerbasissen kunnen gebruikt worden door eenheden van het Amerikaans leger, dat zo’n permanente uitvalsbasis in de regio heeft, en militaire oefeningen kan uitvoeren die zich toespitsen op oorlogsvoering in de jungle en amfibieaanvallen.

Het EDCA rammelt echter langs alle kanten. Renato Reyes Jr., secretaris-generaal van BAYAN, lijst enkele grote bezwaren op. Ten eerste zullen de basissen volledig op kosten van de Filipijnen zijn. De USA betaalt noch voor de bouw, noch voor de huur en hoeft geen belastingen te betalen op elektricteit, gas of water.

Deze worden betaalt door de Filipijnse overheid. Het specifieke doel van de basissen is ook om te dienen als uitvalsbasissen in toekomstige oorlogen. Dit betekent dat de Filipijnen automatisch mee in deze oorlogen gesleept zullen worden, iets wat natuurlijk regelrecht indruist tegen de soevereniteit van een land. En het ergst van al: het verdrag houdt in dat de basissen permanent zijn en niet eenzijdig (door de Filipijnen) ophefbaar zijn.

Als kers op de taart wordt in het verdrag ook vermeld: “Under Article XI, the PH cannot bring disputes arising from the agreement to any local or international court or third-party arbitration. All disputes will be settled exclusively through consultations by both parties.”. Veel succes om de Amerikanen ooit nog van je grondgebied te krijgen, met andere woorden.

Dit alles is natuurlijk een slag in het gezicht van de progressieve Filipijnse bewegingen. Jarenlang hebben ze gevochten om Amerikaanse troepen uit hun land te krijgen, de ex-kolonisator die jarenlang de natuurlijke rijkdommen uit het land heeft gezogen en de bevolking arm heeft gehouden. Zelfs na de onafhankelijkheid van de Filipijnen na de Tweede Wereldoorlog, bleef het leger aanwezig, vaak om andere belangen te dienen: die van Amerikaanse en transnationale bedrijven, die lustig verder bleven gaan met het (belastingsvrij) exporteren van landbouwproducten en de opbrengsten uit mijnbouw. Er werd dan ook besloten om over te gaan tot straatprotest op beide dagen dat Obama in het land was.

Het protest werd geleid door BAYAN, de koepelorganisatie van de progressieve beweging waarbij ik vrijwilligerswerk doe de komende maanden. De eisen? Redelijk simpel. Geen troepen, geen basissen, geen verdere aanvallen op de Filipijnse soevereniteit. Naast Obama is tijdens de betogingen president ‘Noynoy’ Aquino kop van jut: in de slogans wordt hij ‘tuta’ (schoothondje) genoemd, en hij maakt in die vorm ook deel uit van het gigantische ‘effigy’ dat gemaakt werd voor deze betoging.

Zowel op de 28e als de 29e troepten alle delen van de progressieve beweging samen om het bezoek aan te klagen. Alle mogelijk sectoren waren vertegenwoordigd: mensenrechtengroepen, gezondheidswerkers, de arbeidersbeweging, Gabriela (de vrouwenbeweging), studentenbewegingen en dan vergeet ik waarschijnlijk nog enkele sectoren. Eensgezind en elk met een eigen focus op het thema, werden ze verenigd onder één grote boodschap: neen aan het imperialisme en neo-kolonialisme van de Verenigde Staten! De betogingen waren succesvoller dan het bezoek van Obama zelf: deze maakte een zwak optreden, en slaagde er ook nog eens in om President Aquino per ongeluk te beledigen voor hem aan te spreken als Beniño (niño = kleine jongen) in plaats van Benigno…

Wat me verder opviel aan het bezoek van Obama, was hoeveel parallellen er waren met z’n bezoek aan Europa eind maart. Net zoals toen: geen concrete afspraken/beloftes betreffende onderwerpen die gevraagd werden door de bezoekende landen of organisaties (kijk bvb maar naar z’n slappe vertoning op het Nucleair Forum in Den Haag, één dag voor z’n bezoek aan België). Ook de draconische veiligheidsmaatregelen maakten een comeback.

Op dag twee van de betogingen werd de mars tegengehouden door een esquadron aan politiemannen, ondersteund door waterkanonnen van de brandweer. Enkele mensen raakten lichtgewond in de schermutselingen, en hechtingen waren nodig voor iemand wiens voet opengekliefd werd door een politieschild.

En tot slot: ja, ook in de Filipijnen bracht Obama een bezoek aan een kerkhof van gesneuvelde Amerikaanse soldaten, net zoals hij dat deed in Waregem toen hij België bezocht. En opnieuw bracht hij een speech waarbij hij deze soldaten aanhaalde als een hoeksteen van de eeuwige vriendschap tussen de landen. Obama is een president van de 21e eeuw: de Copy-Paste president. Niet enkel z’n speeches recycleert hij, maar ook het beleid wijkt nauwelijks af van z’n Republikeinse voorganger. Nu het Midden-Oosten bijna volledig onder Amerikaanse controle is, richt de gigant z’n ogen op het Verre Oosten. Alles om China onder druk te zetten.

(Deze tekst is eerder verschenen op intal.be)