Volgens gegevens van het Europese aardobservatieprogramma Copernicus wordt het noordelijk halfrond getroffen door twee belangrijke bosbranden: een in Alberta (Canada), en een tweede in Midden- en Oost-Rusland. Copernicus’ Klimaatbulletin maakte vorige maand al melding van hogere temperaturen dan gemiddeld in Canada en waarschuwde voor het bijkomende risico van droogte in de lucht en van de ondergrond.

De Canadese bosbranden startten op 4 mei 2023 in het westen van het land. Op 8 mei was er al sprake van 29 brandhaarden in de streek rond Alberta, kort daarop was dat aantal opgelopen tot 88 branden waarvan 27 zeer moeilijk te controleren. Alberta heeft ondertussen de noodtoestand uitgeroepen en het leger heeft minstens dertigduizend mensen gevraagd om te evacueren.

Rookontwikkeling

De bosbranden hebben op grote schaal gevolgen voor bossen, huisvesting van lokale bewoners en de luchtkwaliteit. Volgens Copernicus is de uitstoot van CO2 in de atmosfeer sinds de branden van 8 mei gestegen tot op het hoogste punt sinds 2019. Het vuur heeft een grote rookpluim geproduceerd die de afgelopen dagen over Canada naar het noordoosten van de VS is getrokken.

In Midden- en Oost-Rusland gaat het om seizoensgebonden brandactiviteit, typisch voor april, al maakt het monitoringsprogramma van Copernicus CAMS in de eerste week van mei melding van een toename. Volgens CAMS zijn er actieve branden in de Russische regio Chelyabinsk, in Omsk en Novosibirsk tot in Primorye in het Verre Oosten, waarbij ook Kazachstan en Mongolië getroffen zijn. De Russische Dienst voor Bosbescherming vanuit de Lucht bericht over 154 actieve bosbranden in 18 regio’s (vooral Siberië).

Volgens de CAMS-gegevens is de totale geschatte uitstoot van CO2 wel niet meer dan gemiddeld voor deze tijd van het jaar. Toch zijn experts waakzaam omdat de omvang en de intensiteit van de branden een verhoogd risico inhouden door de droge omstandigheden in de getroffen gebieden.

“Natuurlijke bosbranden zijn niet bijzonder ongewoon in de lente in boreale bossen in Canada en in Eurazië. Niettemin blijven wij deze omstandigheden in het oog houden nu de zomer nadert, wanneer het boreale bosbrandseizoen zijn hoogtepunt bereikt”, zegt Mark Parrington, hoofdwetenschapper van CAMS.

Normaal, maar toch ook niet

Ook voor Alberta is mei een typische ‘brandmaand’ omdat de grote hoeveelheid aan dood, organisch materiaal dat na de winter achterblijft snel vuur kan vatten. Dit jaar heeft een combinatie van ongewone en vroege hitte en aanhoudende droogte voor meer onstabiele omstandigheden gezorgd.

Aan website The Energy Mix vertelt Mike Flannigan, onderzoeker aan de Thompson Rivers University in Kamloops, dat het bosbrandseizoen in Canada door de klimaatverandering langer en heviger is geworden. Het bosbrandseizoen in Alberta kent een “ronkende start”, zegt hij. “Een combinatie van frequentere en intensere bliksemstormen met een steeds drogere vegetatie leidt tot branden van hogere intensiteit die moeilijk tot onmogelijk te blussen zijn.” Volgens de brandexpert gaat de regio bijna over naar “brandjaren in plaats van brandseizoenen, het resultaat van de globale opwarming”, concludeert hij.