Onze universele gezondheidszorg – een deel van onze sociale zekerheid die in december haar 75ste verjaardag mocht vieren – is vrij sterk in vergelijking met veel andere landen. Het systeem van tijdelijke werkloosheid, waar nu al meer dan één miljoen Belgen gebruik van maken, is een automatische stabilisator die niet alleen inkomensbescherming biedt, maar ook vele werknemers beschermt tegen ontslag. Belangenorganisaties als vakbonden en zelfstandigenverenigingen konden meteen de noden van hun leden te weten komen en voorleggen aan de verschillende regeringen.

De verschillende regeringen hebben ook al een aantal goede, noodzakelijke maatregelen getroffen om de onmiddellijke gevolgen van de coronacrisis te verzachten. We denken aan de uitbreiding van het overbruggingsrecht, de verhoging van de tijdelijke werkloosheid van 65 procent naar 70 procent van het brutoloon, de corona hinderpremie, een moratorium op huisuitzettingen, de extra financiële steun voor voedselbanken …

Bepaalde groepen in de maatschappij zijn echter minder beschermd, en tonen nu duidelijk de gaten in ons sterke systeem van sociale bescherming. We denken onder meer aan de volgende (vaak deels overlappende) groepen:

• Daklozen

• Migranten met precair of onwettig verblijf

• Mensen in langdurige werkloosheid

• Mensen in extreme armoede

• Freelancers en mensen in andere flexibele arbeidsstatuten

• Mensen die (noodgedwongen) in de informele economie werken

• Werknemers met dagcontracten (via uitzendarbeid) die nog geen gebruik kunnen maken van bestaande regelingen

Daarnaast zijn er beter beschermde groepen die echter met nieuwe problemen te maken krijgen. Zo denken we aan:

• Essentiële werknemers die nu een groter risico lopen

• Werknemers waarvan de onderneming open blijft en waar spatial distancing een probleem is, terwijl de onderneming zou kunnen sluiten

• Ouders met jonge kinderen die thuiswerken

Daarom steunen wij de oproepen van organisaties in de vuurlinie (middenveldorganisaties, vakbonden, …) om extra noodmaatregelen te nemen. We denken dat volgende extra maatregelen of gelijkaardige maatregelen alvast aangewezen zijn:

• Een opvangplan voor alle thuislozen, waarbij publieke gebouwen opengezet worden en hotels/hostels/vakantieparken opgevorderd worden in nood, en waarbij basisgezondheidszorg gegarandeerd wordt;

• Een Nationale Voedseldienst die ervoor zorgt dat voedselbanken voldoende eten ter beschikking hebben, en eventueel samen met Bpost een dienst voor thuislevering van voedselpakketten opzet;

• De samenstelling en verdeling (in samenwerking met middenveldorganisaties) van hygiënepakketten voor thuislozen en mensen met een precaire verblijfsstatus;

• De tijdelijke sluiting van niet-essentiële sectoren waar er gevaar is voor verspreiding van het virus (zoals bijvoorbeeld de sector van de dienstencheques en de optiekzaken)

• De tijdelijke stopzetting van de degressiviteit van de uitkeringen voor werkzoekenden, plus een tijdelijke stopzetting van de sollicitatieplicht;

• De verhoging van de tijdelijke werkloosheid naar 80 procent van het brutoloon;

• Steunmaatregelen voor zelfstandigen en freelancers in bijberoep, mensen die hun inkomen halen uit de deeleconomie en mensen die een inkomen halen uit flexijobs;

• Een moratorium op huurbetalingen en hypotheekbetalingen voor alle personen en winkeliers;

• Maatregelen zodat asielzoekers hun asielaanvraag digitaal (of op een andere manier) kunnen indienen;

• Tien dagen tijdelijk extra ouderschapsverlof of een andere regeling voor ouders met kinderen jonger dan 12 jaar (eventueel te verhogen wanneer de noodmaatregelen verlengd worden).

• Sterke aandacht voor de fysieke en mentale gezondheid van mensen in detentie.

Dat zijn allemaal maatregelen om te zorgen dat de Belgische burgers deze crisis op korte termijn goed doorkomen. Op langere termijn moeten we de gaten in onze sociale bescherming, die nu pijnlijk duidelijk worden, op meer structurele wijze dichten. Wanneer deze coronacrisis achter de rug is, moeten we de opportuniteit grijpen om dat op duurzame wijze te organiseren.

Dit artikel is een overname van Denktank Minerva.

Foto: Soledad Miranda-Rottmann, Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0