De laatste 4 jaar gingen 48.545 secundaire en 2.502 tertiaire jobs verloren maar kwamen er 61.307 bij in de non-profit en 5.453 in het onderwijs. Daarbij kunnen 38.084 dienstenchequesjobs geteld, in feite betoelaagde jobs die kaderen in de nabijheidsdiensten waarvoor laaggeschoolde worden ingeschakeld. Samen met 1.458 bijkomende werknemers in de landbouw eindigt België per saldo met 51.511 jobs tussen 2008 en 2012, met dank aan de non-profit dus.
Dat alles en veel meer is af te leiden uit de unieke tabel over de evolutie van de loontrekkende tewerkstelling in de RSZ, RSZ-PPO en het totaal voor alle 916 deelsectoren (NACE2008) geteld in alle jaren tussen 2008 en 2012 op 31/12, zie de tabel: Tewerkstelling NACE 5 digit evolutie 2008-2012.
Voortgaande op de pas vrijgegeven cijfers over de loontrekkende RSZ-tewerkstelling in elk van de 916 NACE2008 categorieën (5 digit, op 5 cijfers) en de RSZ-PPO gegevens kan een update gegeven van de evolutie van de loontrekkende tewerkstelling van 31/12/2008 tot 31/12/2012. Niet alleen de evolutie op het niveau van de 4 grote sectoren maar tot op het kleinste detail kan ze in beeld gebracht en onderzocht worden.
1. Tabel met de evolutie loontrekkende tewerkstelling België 2008-2012 – Tewerkstelling NACE 5 digit evolutie 2008-2012
Als de secundaire en de tertiaire sector zonder de dienstenchequesjobs worden samengenomen is het verlies aan jobs tussen 2008 en 2012 -51.047. Vooral het verlies in de dienstensector is opvallend; vooral dan in 2012 met -13.771. Daartegenover staat de groei van de tewerkstelling in belangrijke segmenten van de (betoelaagde) publieke dienstverlening, nl +105.103 jobs waarvan +67.019 in de quartaire sector (zonder openbaar bestuur) en +38.084 jobs in de dienstencheques.
De evolutie 2011-2012 maakt duidelijk dat het verlies van jobs in de dienstensector vooral het laatste jaar gebeurd is met -13.711 jobs en samen met de neergang van de secundaire sector met -12.866 jobs voor een recordverlies van 26.637 jobs in 1 jaar gezorgd heeft. Dit verlies werd maar beperkt gecompenseerd door 11.694 dienstenchequesjobs en een zeer magere +1.732 bijkomende jobs in de quartaire sector zodat in 2012 globaal de loontrekkende tewerkstelling met 13.426 jobs is verminderd. De beperkte groei van jobs in de quartaire sector is de resultante van een verlies van overheidsjobs en de verdere gestage maar in 2012 beperkte groei van de gezondheids- en welzijnszorg.
RSZ en RSZ-PPO
Bovenstaande tabel laat ook toe om een onderscheid te maken tussen RSZ-tewerkstelling en deze van de Plaatselijke en Provinciale Overheden (RSZ-PPO). Deze laatste zijn goed voor 1/3 van de bijkomende tewerkstelling de laatste 4 jaar en voor een afremmen van de jobafbraak in 2012. Als we de onheilsprofeten, De Wever en Somers op kop, moeten geloven, zou aan dit liedje spoedig een eind moeten komen.
Voor alle sectoren en voor alle jaren tussen 2008 en 2012, kunnen in de tabel Tewerkstelling NACE 5 digit evolutie 2008-2012 de 916 sectoren geëxploreerd worden, en dit voor de RSZ en RSZ-PPO apart en in het totaal loontrekkende tewerkstelling en dit voor elk jaar tussen 2008 en 2012 en de evolutie 2008-2012 en 2011-2012.
2. Detail Secundaire sector
Binnen hetzelfde schema geven we het detail voor de belangrijkste subsectoren. De metaalsector met -23.668 werkplaatsen gaat alle andere industriële sectoren vooraf in het jobverlies. En binnen de metaal is de automobielsector met -4.657 nog niet prominent aanwezig, dat is allicht voor de volgende 2 jaren.
Ook Textiel en dan vooral de Weefsels maar ook textiel en kleding kijken tegen fors jobverlies aan, zowel de laatste 4 jaar als in 2012. Textiel en kleding heeft op 4 jaar bijna 1/3 van al haar jobs verloren, Weefsels een kwart.
Ook Leer, Hout en Papier verliezen jobs in alle segmenten waarbij de Uitgeverijen en Drukkerijen met -3.593 jobs 20% van hun personeel verliezen op 4 jaar tijd.
Bij Chemie en Niet-Metaal hetzelfde liedje in alle segmenten, ook in 2012 geen spoor van heropleving.
De sectoren van Energie, Water, Afval en Afvalwaterbeheer bouwen zich langzaam maar zeker verder uit, ook in 2012. De Bouwnijverheid heeft zich de laatste 4 jaar globaal kunnen handhaven maar laat in 2012 met -3.076 1,5% van haar pluimen. Hier zijn het evenwel de Openbare Werken die de schade beperken. Ook het vakwerk heeft de laatste 4 jaar in de lift gezeten.
Voor elk van deze sectoren (en alle andere) kan men verder de evolutie exploreren tot op 5 digit, de NACE2008 aanduiding voor het grootste detail met 5 cijfers en dit voor elk jaar tussen 2008 en 2012. Telkens wordt ook de evolutie gegeven van de laatste 4 jaren en het laatste jaar, zie Tewerkstelling NACE 5 digit evolutie 2008-2012.
3. 1. Detail Tertiaire sector 1 – Distributie, Vervoer, Horeca
Distributie laat een positief saldo zie van +4.754 jobs maar gaat alleen al in 2012 met -3.219 jobs achteruit. De globaal positieve evolutie situeert zich vooral bij de kleinhandel, +9.438 ten koste van de groothandel, -4.466. Na een evenwicht over 4 jaar gezien is ook de garagebedrijvigheid in 2012 met -1.244 aan een dip toe.
De NACE2008-indeling maakt soms een paar eigenaardige kronkels, zo ook om Vervoer, Opslag en Post hier tussen te gooien. Onder deze hoofding worden een paar belangrijke ‘op privatisering’ staande overheidsdiensten ondergebracht, nl. het spoor en de post. Het goederenvervoer per spoor is in opgang, de personeelsbezetting van het reizigersvervoer in afgang, op 4 jaar tijd – 2.281, een evolutie die zich ook in 2012 met -771 doorzet. Het personenvervoer op de weg, vooral het openbaar vervoer in en buiten de steden blijft stabiel. Het goederenvervoer op de weg, kust, zee en binnenwater is evenwel in crisis, -6.303 op 4 jaar; dat is -12% en -1.888 in 2012, dus nog geen verbetering in zicht.
Dat is evenwel nog niets vergeleken met de evolutie van de tewerkstelling bij de post, van 40.519 jobs in 2008 naar 33.334 eind 2012, of een vermindering met -7.185 of -18%, waarvan alleen al in 2012 -2060. Zowel het spoor als de post staan voor de quasi onmogelijke taak om deze jobdrain, gecombineerd met een extreem oudere personeelsbezetting in een expansief personeelsbeleid om te zetten. Zowel spoor als post zullen het komende decennium grondig (moeten) verkleuren willen ze hun maatschappelijke opdracht nog waarmaken. Niet alleen Nederlandse postbodes en oud-werknemers van Ford of Caterpillar zullen hier de reddende engel zijn.
In de Horeca zouden duizenden banen sneuvelen als gevolg van het rookverbod en de witte kassa’s, daar is vooralsnog de laatste 4 jaar niet veel van te merken. Het Hoteltoerisme handhaaft zich redelijk maar krijgt in 2012 een knauw. De catering daarentegen zit in de lift, alsmede het saldo van +1.865 bij de eetgelegenheden, vooral dank zij de eetgelegenheden met beperkte bediening die met +3.305 jobs vooruitgaan tegenover een achteruitgang van -1.885 bij de eetgelegenheden met volledige bediening, zeg maar de restaurants, daar knelt dus een schoentje. Cafés, bars en dancings laten een lichte achteruitgang zien, -188 op 4 jaar, -732 in 2012 of een verlies van 6% op een jaar en dat doet pijn natuurlijk.
3.2. Detail Tertiaire sector 2 – Informatie en Communicatie
Globaal is er op 4 jaar tijd 5.545 jobverlies in deze sterk evoluerende sector van de (nieuwe) media. Het detail maakt dit duidelijk. Kranten komen de crisis goed door, tijdschriften staan in verlies evenals radioprogramma’s, programmeren en uitzenden TV-programma’s en draadloze communicatie.
Het ontwerpen en programmeren van computerprogramma’s zit in de lift, de computerconsultancy met een even groot aantal werknemers levert in.
3.3. Detail Tertiaire sector 3 – Banken/Verzekeringen, Onroerend goed
Op het eerste gezicht heeft de banksector na 2008 zo’n 15% personeel of -13.766 jobs ingeleverd, vooral dan bij de ‘overige geldschietende instellingen”. Verbruiks- en hypothecair krediet hebben nooit van deze crisis te lijden gehad.
Blijkbaar hebben de verzekeringen met +8.294 jobs de financiële crisis in grote mate opgevangen, vooral dan het segment “Agenten en Makelaars in bankdiensten”. Het kan evenwel ook zijn dat een aantal werknemers die vroeger onder de sector banken waren ingeschreven naar de sector verzekeringen werden overgeschreven door de RSZ. Hoe het ook zij, de financiële sectoren en verzekeringen hebben globaal de bankencrisis amper gevoeld met -3% tewerkstelling op 4 jaar.
Exploitatie van Onroerend Goed was dan weer goed voor +4.414 jobs de laatste 4 jaar – de steen in de maag van de Belg heeft goed stand gehouden. Vrije beroepen, Wetenschappelijke en Technische Activiteiten voor +7.963. Hier zijn het vooral Boekhoudkundige support, Bouw en Controle, opsporing en ontwikkeling die in de lift zitten de laatste 4 jaar en, dit in tegenstelling met veel andere sectoren, ook in 2012. Reclame– en marktonderzoek kenden met -1.052 jobs een dip maar daar kunnen de verkiezingen van 2014 verandering in brengen.
Artistieke creaties en Veterinaire diensten kennen een lichte vooruitgang in aantal jobs, evenals de Veterinaire diensten.
3.4. Detail Tertiaire sector 4 – Administratieve en ondersteunende diensten
De uitzendsector krabt zich in de haren, -4.137 jobs in 2012 terwijl het saldo over 4 jaar nog positief blijft, +1.052. En dit zonder de dienstenchequestewerkstelling die vanaf 2010 door de RSZ is samengebracht onder NACE-code 81210, Algemene Reiniging van gebouwen. Voor 2009 en 2008 hebben we, omwille van de vergelijkbaarheid, zelf zo goed als mogelijk de dienstenchequestewerkstelling in de niet-residentiële hulpverlening, onder deze nummer ondergebracht. 38.048 bijkomende jobs staan dus op het saldo van de Dienstencheques tussen 2008 en 2012. Ook zij maken mee het verschil om na vier jaar een positieve tewerkstellingsevolutie in België op te tekenen.
Ook de Arbeidsbemiddeling heeft de laatste jaren een boom gekend met +5.007 jobs in de drie gewesten (VDAB, Actiris en Forem). In 2012 werd er met -168 jobs een eind gesteld aan deze uitbouw..
De Beveiligingssector kenden een zekere expansie de laatste vier jaar, veiligheid is crisisbestendig, en ook de Reisbureaus kenden maar een kleine teruval, evenals de Landschapsverzorging. De terugval van “Diverse Ondersteunende activiteiten ten behoeve van voorzieningen” is met -3.848 aanzienlijk maar het is niet duidelijk wat hieronder thuis hoort.
Blijven de Andere Ondersteuning en Diensten die met +1.346 er 6% op vooruitgaan de laatste 4 jaar, hetgeen vooral voortkomt uit de expansie van de Callcenters met +1.049.
4.1. Detail Quartaire tewerkstelling 1 – Openbaar bestuur, Defensie, Sociale Verzekeringen
Bij alle overheidsbestuur, federaal, gewest en gemeenschappen samen is er de laatste 4 jaar een inkrimping vast te stellen met -4.003 jobs op een begintewerkstelling van 390.300 in 2008, dat is -1%. Vooral in 2012 is hier met -3.346 een kleine hap in gezet.
Het zijn daarbij de federale overheden met -3.317 en vooral defensie met -6.913, waarvan -4.483 in 2012 die ingeleverd hebben (of niet vervangen hebben). Maar ook aan niet-vervanging komt een eind.
Bij het gevangenispersoneel slaagt men er niet in z’ kader op te vullen of in vervanging van de al erg verouderde groep cipiers te voorzien. Dan toch maar ‘gekleurd’ personeel in dienst nemen, zodat ‘ze’ niet alleen achter de tralies maar voor de tralies zitten. En misschien ook betere afspraken maken over de minimumdienstverlening, die zoals in de Non-Profitsectoren, de gevangenen in hun waarde laat en niet aan de politie of de hulpdiensten overlevert? Waarom de gouverneur, zoals in de Non-Profit, het minimale dienstpersoneel laten opvorderen?.
OCMW krijgen hun diensten wel bemand en uitgebouwd (+5.286 op 4 jaar), evenals de gemeenten maar in mindere mate. Gezien de bevolkingstoename de laatste 4 jaar is dat begrijpelijk. De federale politie kalft licht af, de lokale komt bij.
De Verplichte Sociale Verzekeringen en Ziekenfondsen zijn een vast gegeven dat voor het functioneren van de sociale zekerheid tav de burgers instaat en als dusdanig ook crisisbesteding is zonder grote personeelswijzigingen.4.2. Detail Quartaire tewerkstelling 2 – Onderwijs, Gezondheid/Maatschappelijke Dienst/Cultuur
63.016 bijkomende jobs in de Quartaire sector op 4 jaar, waarvan maar +1.732 in 2012. Als rekening gehouden wordt met de aderlating van -4.003 jobs bij het Openbaar Bestuur gaat het in feite om 67.019 bijkomende jobs in Onderwijs (+5.453), Gezondheid (+19.753), Welzijn (+33.306) en Cultuur (+2.621) op 4 jaar tijd. In 2012 treedt er wel een serieuze vertraging op met een afname in Onderwijs (-2.455) en een quasi stilstand in de Maatschappelijke Dienstverlening. Enkel de ziekenhuizen behouden met +2.868 ook in 2012 hun hoog expansiepeil. Zien wat dat zal geven wanneer de sombere vooruitzichten voor 2013 van Zorgnet Vlaanderen bewaarheid worden.
Zowel de residentiële hulpverlening (homes) met +11.953 als de niet-residentiële hulpverlening tav bejaarden, gehandicapten, kinderen met +21.353 zorgen samen met de gezondheidszorg (+19.753) gezamenlijk voor +53.059 bijkomende jobs op 4 jaar, geteld op 01/01/2013, een half jaar geleden dus. Verser kunnen zo’n gedetailleerde cijfers niet zijn.
Gezondheids- en Welzijnszorg, zeg maar de Non-Profitsector, alleen al staat in voor het globale positieve saldo van 51.511 jobs in België de laatste 4 jaar of voor de volledige compensatie van het verlies aan tewerkstelling van 51.047 in de secundaire en tertiaire sector (dienstencheques niet inbegrepen).
Schande
Dat juist de Non-Profitsectoren werden uitgesloten van de lastenverminderingen die voor hen de vorm aannemen van een verhoging van de sociale maribel, beheerd door hun fondsen voor Bestaanszekerheid, is dan ook een echte schande. Dat de vakbonden, zowel de sectorale als de algemene centrales dit hebben laten gebeuren is eveneens volstrekt onbegrijpelijk.
Jan Hertogen, socioloog
