In België bestaat een 5de register, waar personen met een 207 code worden in ondergebracht, nl. het Wachtregister Asiel. Op 01/01/2012 waren er 57.216 asielzoekers ingeschreven, dwz de nieuwe asielaanvragers en het ‘restant’ waar nog geen beslissing is over genomen of die uitgeprocedeerd zijn en het land (nog) niet hebben verlaten.

Verdwijnen de asielzoekers in het niet?

Het aantal asielvragen is na de piek in oktober 2011 met 2.604 aanvragen gedaald tot 1.785 in mei 2012. Dat is lager dan in 2011 maar ligt nog gevoelig hoger dan in 2010. Het eerste halfjaar is er altijd al een stabiliserende of dalende tendens geweest de laatste 3 jaar. Maar wat is er van die duizenden asielzoekers geworden die de laatste jaren een aanvraag hebben gedaan, 25.495 in 2011,  19.941 in 2010 en 17.186 in 2009. Behoudens de enkele duizenden die in deze drie jaar een erkenning als vluchteling gekregen hebben, en de regularisering die 3/4 asielzoekers uit het wachtregister zou betreffen, is er eind 2011 nog een “werkvoorraad van 13.595 dossiers en eind mei 2012 14.068 dossiers, dwz aanvragen die nog moeten afgehandeld worden. Maar hoe zit het met al degenen die nog in België verblijven?

Omdat niemand op het idee komt aan Maggie De Block te vragen hoeveel asielzoekers (nog of al) in het wachtregister asiel zitten, gesteld dat zij het al zou weten of wil meedelen, heeft npdata het maar voor haar uitgezocht nl. het aantal asielzoekers in het wachtregister asiel en dat  per gemeente, met aanduiding in welke gemeenten de federale asielcentra zijn gevestigd, de opvangcentra van het Rode Kruis, de gesloten centra,  en de centra voor noodopvang.
 
Is het wachtregister asiel ‘staatsgeheim’?
 
Over het wachtregister asiel mag de laatste jaren niet veel geweten worden. Tot juni 2010 krijgt de Studiedienst van de Vlaamse regering op eenvoudige vraag aan het Rijksregister het aantal asielzoekers in het wachtregister asiel per gewest. Maar sinds juni 2010 wordt door het Rijksregister geen info meer gegeven aan de Studiedienst van de Vlaamse regering over het wachtregister. Ook de parlementaire vraag van Bert Anciaux werd door het kabinet De Block niet beantwoord omdat de vraag over het wachtregister asiel verkeerdelijk vertaald werd door “gevangenisregister”, je moet maar durven. In tegenstelling tot het antwoord van De Block op Anciaux gaat npdata daarbij wel degelijk voort op ‘aantal personen’ en niet op ‘dossiers.
 
Het aantal asielzoekers per gemeente is sinds 1995 onbekend
 
De informatie over het aantal asielzoekers per gemeente op basis van de feitelijke verblijfsplaats van de asielzoekers is al jaren niet meer beschikbaar. Elke gemeente kent haar eigen cijfer natuurlijk, gezien de burgerlijke stand elke asielzoeker met een speciale code doorgeven aan het Rijksregister. Maar een globaal overzicht per gemeente is vooralsnog niet beschikbaar.
 
De 5 registers van het Rijk, waarvan het 5de – het Wachtregister Asiel
 
Naast het bevolkingsregister (1ste register) en het vreemdelingenregister (2de register) zijn er nog 3 registers waar de bevolking blijkbaar niet van mag weten hoeveel personen er staan ingeschreven. Het 3de register betreft diplomaten die zich niet in het vreemdelingenregister hebben inschreven en het 4de register het NATO-personeel dat zich niet in het vreemdelingenregister inschrijft en tenslotte het 5de register, het “Wachtregister Asiel” met de asielaanvragers waarover nog geen beslissing getroffen is, de asielzoekers in beroep, de afgewezen asielzoekers die nog op een gekend adres in het land verblijven, of die, na een verblijf in het buitenland, terug in België aanwezig zijn op een gekend adres, evenwel zonder een verblijfsvergunning van onbepaalde duur.

Evolutie wachtregister asiel 01/01/1997 – 01/01/2012 – Voor tabellen zie link onderaan.

Tussen 01/01/2003 met een piek van 95.677 asielzoekers in het wachtregister is hun aantal gedaald tot 46.312 in juni 2010, het laatst gekende cijfers. Hun aantal is dus meer dan gehalveerd op 7 jaar tijd. Het wachtregister asiel is een erg dynamisch gegeven, wie asiel aanvraagt komt er sowieso in, wie erkend wordt of geregulariseerd verdwijnt er uit, ook wie trouwt met een Belg bv. Maar ook wie vrijwillig of gedwongen België moet verlaten wordt geschrapt uit het wachtregister.

Het zou ten zeerste interessant zijn om elk jaar een overzicht te krijgen van hoeveel personen er in het register ingeschreven worden, en hoeveel er het register verlaten en vooral ook om welke reden. Dat is elementaire informatie voor een asielbeleid. Nu is enkel, maar laattijdig, bekend, hoeveel asielzoekers er vanuit het wachtregister overgaan naar het vreemdelingenregister (zie verandering van register in de “loop van de bevolking”). Maar sinds juni 2010 weet niemand nog hoeveel asielzoekers er zich in het wachtregister asiel bevinden. Maar npdata heeft dus deze leemte gevuld.

Ondanks de sterke stijging van de asielaanvragen in 2010 en 2011 is het aantal asielzoekers in het wachtregister maar met 10.904 gestegen. Langs erkenning als vluchteling, regularisering, vrijwillige en gedwongen uitzetting vermindert het aantal in het wachtregister asiel. Maar een betere info over in en uitstroom uit het register is een burgerrecht en essentieel voor de openbaarheid van bestuur.

Duidelijk is ook dat volgens deze cijfers (zie link naar tabel in bijlage), de opvangcrisis vooral in Wallonië is opgevangen.

De verkiezingen leggen het wachtregister asiel bloot

Bij gemeenteraadsverkiezingen moet elk gewest het bevolkingsaantal publiceren in het staatsblad overeenkomstig de situatie 9 maand voor de verkiezingen plaatsvinden. Na het Vlaamse en het Brusselse gewest heeft het Waalse gewest dit enkele weken geleden gedaan. Op basis van het aantal ingeschreven inwoners in het 1ste en 2de register wordt het aantal gemeentemandaten berekend, vandaar.

Elk gewest heeft dus de bevolkingsaantallen op 01/01/2012 gepubliceerd, veel vroeger dan het AD SEI het zou doen. Daarnaast is het Rijksregister voortgegaan met haar on-line kwartaalpublicatie van het totaal van de 5 registers samen, dus ook op 01/01/2012. Daar heeft npdata een kopie van genomen want de huidige on-line cijfers gaan al over de situatie april 2012 of later. Zo werd het mogelijk om het verschil te maken tussen het totaal van de 5 registers en het 1ste en 2de register, het bevolkings- en vreemdelingenregister. Doordat het 3de en 4de register marginaal zijn tav het 5de register in de overgrote meerderheid van gemeente en in Antwerpen bv maar 3% van deze restregisters (3de, 4de en 5de samen) uitmaken, komt de omvang van het wachtregister in elke gemeente boven water. Doordat het bevolkingsaantal (1ste en 2de register) voor elke gemeente gekend is kan per gemeente berekend worden hoeveel asielzoekers in het wachtregister zitten per 1.000 inwoners. Voor het resultaat zie de tabel:

Wachtregister asiel per gemeente: totaal en aantal per 1.000 inwoners

Het opvangnetwerk asiel

In het Fedasiloverzicht 01/07/2012 wordt een erg interessant detail gegeven van de opvangvoorzieningen in Federale Asielcentra, het Rode Kruis en andere initiatieven, de Lokale Opvang-Initiatieven,  en de centra voor noodopvang. Er is een sterke verhoging van de capaciteit tussen 2010 en 2012 van 18.684 tot 24.026 op 01/01/2012 . De gesloten centra worden beheerd door vreemdelingenzaken.

Deze 24.026 opvangplaatsen worden verzekerd door:

   – Fedasil  – 18 centra – 4.998 plaatsen
   – Rode Kruis – 14 centra – 1.627 plaatsen
   – Croix Rouge – 18 centra – 4.298 plaatsen
   – Andere Partners – 6 centra – 274 plaatsen
   – Noodopvang/Transit met ondermeer hotels: 2.215 plaatsen.
     1.700 plaatsen (3% van alle asielzoekers) in de
     Transitopvang worden centraal in Brussel ingeschreven
     ook al verblijven zij in een andere gemeente “tot hun
     code 207 wordt aangepast”. Voor toelichting code 207
     en bv code 207 no show, zie kruispunt migratie-integratie.
   – Individuele woningen: Lokale Opvang-Initiatieven (LOI’s)
     OCMW’s – 9.242 plaatsen
   – Individuele woningen:  NGO’s (Vluchtelingenwerk, Ciré)
     2.048 plaatsen

De Fedasil- en Rode Kruiscentra werden toegevoegd aan de gemeentelijke tabel zodat duidelijk is wanneer een verhoogde opvanggraad voortkomt uit een asielcentrum. Voor de andere gemeenten kan afgeleid worden welke initiatieven zij zelf nemen of welke gemeenten en steden een voorkeur genieten bij de asielzoekers die vrij zijn om zich buiten het opvangnetwerk te beredderen en ook gemeenten die minimaal of niet met de opvang van asielzoekers begaan zijn.

Aanwezigheid in het opvangnetwerk en erbuiten

23.191 van de asielzoekers, waarvan 1.649 niet-begeleide minderjaringen worden opgevangen door de opvangstructuur, zie toelichting op kruispunt migratie-integratie . Het aantal beschikbare plaatsen in het netwerk is op 01/07/2012 in totaal 24.697 plaatsen, zodat er een bezettingsgraad is van 94%.

Op 01/01/2012 bevonden er zich 57.216 asielvragers in het wachtregister asiel, waarvan dus 23.191 in het opvangnetwerk (situatie 01/07/2012) en minstens 34.025 buiten het netwerk.

Overzicht wachtregister asiel per gewest en provincie

Op 01/01/2012 worden er gemiddeld 5 asielzoekers opgevangen per 1.000 inwoners in België, 4 in het Vlaams gewest, 5 in het Waals gewest en 12 in het Brussels gewest. Brussel levert de grootste bijdrage aan de opvang van de asielzoekers, niet zozeer omwille van aanwezige asielcentra maar vooral omwille van de keuze van asielzoekers die vrij zijn hun woonplaats te kiezen. Brussel vangt dus 3x meer asielzoekers op dan het Vlaams gewest. Direct aanstippen evenwel dat Antwerpen 13 asielzoekers onderdak verschaft per 1.000 inwoners, dus meer dan het Brussels gewest, ook al is er in Antwerpen zelf weinig federale of Rode Kruis opvang.

Behoudens Antwerpen Stad worden in de rest van de provincie Antwerpen en de andere Vlaamse provincies maar 3 asielzoekers per 1.000 inwoners opgevangen. In Wallonië zijn het vooral de opvangcentra in Luxemburg met 10 per 1.000 inwoners en opvanginitiatieven in Luik en Namen met 7 die voor het volume zorgen.

Voor overzicht en sortering per gemeente zie tabel:
Wachtregister asiel per gemeente: totaal en aantal per 1.000 inwoners.

Procedures om te sorteren:

1. Kies eerst het element waarover je informatie wenst (aantal asielzoekers, aantal per 1000, inkomen, centra) en dan op het pijltje klikken in de overeenstemmende kolom, de schuifbalk naast het pijltje naar boven te brengen en “oplopend” of “aflopend”. “Aflopend” geeft meestal het interessantste overzicht. Daarmee heb je het overzicht voor alle gemeenten in België
2. Vervolgens kan je een verdere sortering maken langs de kolom gewest, provincie, centra, inkomen en dan het resultaat uit de tabel af lezen door het langs de schuifbalk te overlopen.
3. Om een gemeente te selecteren dien je enkel langs het pijltje in de kolom de gemeente te selecteren. Om terug de volledige tabel te krijgen “alle categorieën” selecteren.
4. Wie een mooie opdeling per arrondissement wil bekomen dient langs de NIS-code te sorteren
5. Voor een groter detail van de centra het +je boven de kolom aanklikken

De procedure opnieuw van punt 1 starten voor een nieuwe sortering of selectie. Enige oefening baart kunst en vooral interessante informatie.

Het aantal asielzoekers per 1.000 inwoners omgekeerd evenredig met het gemiddeld inkomen van de gemeente behoudens voor enkele gemeenten met asielcentra

Enkele voorbeelden van tabelextractie worden gegeven langs de link hieronder.

Vlaams gewest

Aangeven dat Sint Truiden, met 631 asielzoekers of 16 per 1.000 inwoners een serieuze inspanning doet. Recent kwamen zij in de discussie omdat 40 asielzoekers van Sint-Truiden naar Borlo in de gemeente Gingelom zouden verhuizen, hetgeen de opvangraad van Gingelom van de huidige 2 naar 7 zou brengen en die van Sint-Truiden van 16 naar 15 doen verminderen. Alles bijeen een legitieme dynamiek en een storm in een glas water.

Buiten de asielcentra ontvangen naast Gent verschillende kleinere stedelijke centra een relatief hoger aantal asielzoekers: Oostende, Kortrijk, Roeselare, Leuven, Wetteren, Tienen,Turnhout, Tongeren. Maar ook kleinere gemeenten zoals Baarle-Hertog en Voeren en ook Ingelmunster en Borsbeek komen boven het gemiddelde uit.

Steenokkerzeel (gesloten instelling), Kapellen, Alsemberg en Lint springen er omwille van hun asielcentra als betere inkomens gemeenten uit, naast de rijkere gemeenten waar enkel Hove, Aartselaar, Edegem, Grimbergen, Kontich en Hoegaarden een zeker ‘opvangvolume’ realiseren.

Brussels Hoofdstedelijk gewest, ongelijk inkomen, ongelijke lasten

Voor de berekening van het gemiddeld inkomen worden asielzoekers uiteraard niet meegeteld, zij hebben dus geen impact op het gemiddeld inkomen van een gemeente. Daartegenover staat wel dat zij zich vooral vestigen in gemeenten met een laag inkomen. Hierin speelt allicht ook mee dat het leven er goedkoper is en dat er zich andere asielzoekers bevinden van dezelfde nationaliteit.

Vooral Sint-Joost-ten-Node, Schaarbeek, Brussel, Sint-Jans-Molenbeek en Anderlecht staan in voor 70% van de asielzoekers die in het Brussels gewest worden opgevangen. Hoe hoger het gemiddeld inkomen in een Brusselse gemeente hoe lager het aantal asielzoekers dat er per 1.000 inwoners wordt opgevangen.

Waals Gewest

Waar is de tijd dat in Vlaanderen gebakkeleid werd over Zon en Zee en Hengelhoef als asielcentra. In Wallonië werden oude vakantiecentra meer gehandhaafd in deze nieuwe functie.

Martelange en Eghezee springen er als lokale opvanginitiatieven met respectievelijk 28 en 27 opgevangen asielzoekers per 1.000 inwoners bovenuit evenals Durbuy, Grace-Hologne, Jurbise, Dison en vele andere. Luik, Verviers, Seraing, Herstal en Namen worden allicht eerder door asielzoekers als verblijfplaats uitgekozen.

Chaudfontaine, Faimes, Crisnee, Dalhem en Remicourt combineren, in tegenstelling met de andere hierboven opgesomde gemeenten, een relatief hoog inkomen en een minimale opvang van asielzoekers. Ook hier kan de ‘verdelende rechtvaardigheid’ voor een grotere spreiding en opvang zorgen.

Parwais

En er zal een dag komen dat ook Parwais terug in het wachtregister asiel zal belanden en in België z’n plaats vinden en ook nog Belg worden.

Jan Hertogen, socioloog