Jan Vroman stelde op 12 november op DeWereldMorgen dat de campagne Bankroet tegen investeringen in steenkoolcentrales van Netwerk Vlaanderen en Greenpeace (maar ook BBL, Friends of the Earth Vlaanderen en Brussel, WWF België,… ) het verdedigen van kernenergie impliceert.(1) Wij argumenteren dat dit niet klopt. Een gefaseerde uitstap uit steenkool betekent niet dat kerncentrales langer moeten openblijven. Wij zijn wel voorstander van energiebesparende oplossingen zoals stadsverwarming, maar niet op basis van steenkool.
Indien we onder de 2°C klimaatopwarming willen blijven, moeten we tegen 2050 80% minder CO2 uitstoten. Lukt dit niet, dan komen we in een nieuwe ecologische situatie terecht, waarvan de gevolgen niet te onderschatten zijn. Het is ook duidelijk dat de 20% CO2 reductiedoelstelling die Europa vooropstelt – die is niet ambitieus genoeg, maar dat terzijde – niet haalbaar is door verder in steenkoolcentrales te investeren. Steenkool is verantwoordelijk voor 25% van de wereldwijde energieproductie, maar staat in voor 42% van de CO2-uitstoot uit energieopwekking. Daarmee is ze dus veruit de meest vervuilende energiebron.
Daarom vragen wij banken resoluut om niet langer in nieuwe steenkoolcentrales te investeren. Een nieuwe steenkoolcentrale heeft een levensduur van zo’n 40 jaar. Daarin investeren gaat lijnrecht in tegen het nastreven van de reductiedoelstellingen. Hou hierbij in rekening dat er in Europa zo’n 70 nieuwe steenkoolcentrales gepland zijn. Een geplande steenkoolcentrale die nu financiering krijgt, hangt dus vast aan 40 jaar lang miljoenen tonnen CO2 uitstoot per jaar. Om een voorbeeld te geven: de geplande centrale in Antwerpen zou per jaar 6,3 miljoen ton CO2 uitstoten, wat overeenkomt met de jaarlijkse uitstoot van zo’n 3 miljoen auto’s. Zelfs het conservatieve IEA zegt dat – om enigszins in de running te blijven de noodzakelijke reductiedoelstellingen te halen – elektriciteitsproductie op basis van steenkool moet pieken tegen 2020 en daarna moet beginnen te dalen. Dit is niet haalbaar als we blijven investeren in nieuwe steenkoolcentrales.
Dat we daarmee het licht zouden uitdoen klopt niet: steenkoolcentrales zijn niet nodig om aan onze energiebehoefte te voldoen. Verschillende studies wezen uit dat een combinatie van energie-efficiëntie (in Vlaanderen goed voor 30%) en het inzetten van bestaande hernieuwbare energiebronnen en bewezen technologieën aan de globale vraag naar energie kan tegemoet komen. In Europa zijn geen nieuwe steenkoolcentrales nodig.
Maken we hiermee de keuze voor kernenergie? Zeer zeker niet. In het rapport Bankiers op hete kolen, waar de campagne Bankroet op gebaseerd is, benoemen we kernenergie als een valse oplossing voor het klimaatprobleem: een technologie waarin niet geïnvesteerd kan worden. Bovendien maakt Netwerk Vlaanderen ook op internationaal vlak deel uit van netwerken die mee de strijd voeren voor duurzame investeringskeuzes. Zo is er het initiatief Nuclear Banks – No Thanks waarmee de nucleaire investeringen van de grootbanken aan de kaak worden gesteld (www.nuclearbanks.org). De verschillende transitiescenario’s van Greenpeace, WWF en de European Climate Foundation, stellen duidelijk dat we in Europa tegen 2050 op basis van bestaande technologieën de omschakeling kunnen maken naar 100% hernieuwbare energievoorziening.(2)
Het is belangrijk er ook op te wijzen dat wij ons concentreren op investeringen van banken in klimaatschadelijke praktijken en bedrijven. We kijken dus niet louter naar de investeringen in de Belgische markt. Wij focussen op steenkoolcentrales in Europa samen met organisaties in Polen, Duitsland, Nederland, Italië, Frankrijk, Zwitserland, et cetera.
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat de Belgische situatie niet relevant is. De transitiescenario’s van WWF en Greenpeace indachtig, zien wij gas als een overgangstechnologie op weg naar een volledig hernieuwbare energievoorziening. Gas is de minst vervuilende van alle fossiele brandstoffen en daarom te verkiezen boven steenkool en kernenergie. Voorts concludeert het CREG, de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas, dat “indien alle nu gekende redelijke investeringsinitiatieven in STEG’s [stoom – en gascentrale, ed.] gerealiseerd zouden worden, […] het park van gasgestookte elektriciteitscentrales [zou] toenemen met 8.225 MWe in de periode 2008-2020”.(3) Dit is niet alleen voldoende om de sluiting van de eerste drie reactoren (samen 1.800 MWe) in 2015 op te vangen, maar ook die van de vier overige reactoren (samen 4.000 Mwe), waarvan de kernuitstapwet de sluiting voorziet in 2022 (Doel 3), 2023 (Tihange 2) en 2025 (Doel 4 en Tihange 3). In dit geval zal het gebruik van aardgas in onze stroomproductie toenemen, maar de geplande extra capaciteit aan STEG’s laat niet alleen toe dat de kerncentrales kunnen gesloten worden, maar ook de sterk vervuilende steenkoolcentrales, waardoor de globale CO2-uitstoot door de elektriciteitsector niet toeneemt.(4)
Wij zijn het echter volledig met Jan Vroman eens dat men in de eerste plaats op energiebesparing moet inzetten. Gedecentraliseerde energieproductie, zoals stadsverwarming, behoort zeker tot de te nemen maatregelen. Maar ook wat betreft stadsverwarming is het niet nodig om steenkool te gebruiken, dit kan evengoed op basis van STEG centrales of andere warmtekrachtkoppelingscentrales. Energie-efficiëntie is geen reden om steenkool te gebruiken.
Onze petitie en meer informatie over de Bankroet campagne vindt u op www.netwerkvlaanderen.be/bankroet
Netwerk Vlaanderen
Greenpeace België
Friends of the Earth Brussel & Vlaanderen
Bond Beter Leefmilieu
(1) Het stuk van Jan Vroman kan u hier lezen: https://www.dewereldmorgen.be/blog/jvromanskynetbe/2010/11/12/geen-kolencentrales-betekent-kernenergie
(2) Deze studies zijn te vinden op:
‘Energy [R]evolution’ – Greenpeace – http://www.greenpeace.org/belgium/nl/pers/rapporten/energy-revolution/
‘Climate Solutions’ – WWF – http://www.worldwildlife.org/climate/Publications/WWFBinaryitem4911.pdf
‘Roadmap 2050’ – European Climate Foundation – http://www.roadmap2050.eu/
(3) CREG-studie 874, 13 juli 2009, blz.156.
(4) Een geactualiseerd overzicht van de nieuwe investeringsprojecten die pas gerealiseerd werden of waarvan redelijkerwijze kan worden aangenomen dat ze tegen 2015 operationeel zullen zijn, leert ons dat de drie oudste kernreactoren (samen 1.800 MW die 15.200 GWh stroom produceren) in 2015 zonder enig bevoorradingsprobleem dicht kunnen.
*STEG-centrales:
? vermogen: 2.480 MW
? stroomproductie: 18.600 GWh
*WKK’s:
? vermogen: 313 MW
? stroomproductie: 1.377 GWh
*windenergie op zee:
? vermogen: 846 MW
? stroomproductie: 2.770 GWh
*windenergie op land:
? vermogen: 1.025 MW
? stroomproductie: 2.255
In totaal vertegenwoordigen deze nieuwe projecten een vermogen van 4.664 MW en een stroomproductie van 25.003 GWh, dus ruim voldoende om de drie oudste kernreactoren (en zelfs de steenkoolcentrales) in 2015 te sluiten.
