Nobelprijs Vrede voor Europa… Nu de innerlijke vrede nog veroveren
Vrede, gezondheid en geluk -

Nobelprijs Vrede voor Europa… Nu de innerlijke vrede nog veroveren

woensdag 9 januari 2013 10:22
Spread the love

Nobelprijs 65 jaar vrede in Europa… Nu nog de innerlijke vrede veroveren

Een paar weken geleden is Herman Van Rompuy de Nobelprijs voor de vrede gaan afhalen in Oslo. Europa kent geen oorlog meer, maar een andere oorlog lijkt endemisch te zijn geworden. De mentale gezondheid staat op een laag peil, terwijl het individualisme en soms het egoïsme piekt. Het komt er misschien op aan onze vijanden verstandig te kiezen en bepaalde traditionele praktijken te herontdekken.

Europa is de afgelopen generaties veranderd van het continent van de eeuwige oorlog in een continent van vrede. Na de vreselijke ontberingen, het geweld, de honger, het gebrek aan comfort, veiligheid en hygiëne, is er veel bereikt. De puinen zijn geruimd, steden zijn mooier dan ooit herrezen. Toch schijnt er een lek te zitten in de systematische aanpak van het opbouwen van de wereld. Zoals psychiater Dirk De Wachter en psycholoog Paul Verhaeghe aangeven in hun recente studies, is het leven nog nooit zo veilig geweest, maar burgers hebben zich merkwaardig genoeg nog nooit zo bedreigd gevoeld. We zijn nog nooit zo welvarend geweest, maar velen voelen zich ontworteld, leeg en eenzaam. In “Borderline Times” geeft De Wachter op overtuigende manier aan hoe mensen lijden als nooit te voren. Aan sociale angsten, verlatingsangst, affectieve labiliteit, verslavingen, vormen van zelfmutilatie, gevoeligheid voor oppervlakkige modes, depressies, uitbarstingen van zinloos geweld… Het recente geval van de dodelijke aanval van tienervoetballers op de scheids in Nederland deed een opiniemaker schrijven: “We leven in een voortdurende staat van oorlog”. Hebben we in Europa de oorlog verinnerlijkt? Misschien moeten we dat wel doen, maar dan op een wijze manier.

Wie vertrouwd is met de loop van de geschiedenis en met de biologische grond van het menselijke karakter, dat is gevormd gedurende miljoenen jaren van struggle for life, weet dat in elke mens een krijger, een strijder zit. Zoals een mens zijn spieren sterkt door oefeningen te doen, en dus tegen weerstand in te gaan, is het gesteld met de menselijke geest. Het is een paradoxale waarheid, maar de mens heeft voldoende weerstand nodig. Problemen en vijanden structuren onze persoonlijkheid, onze identiteit. Wie een duidelijke vijand heeft, bijt op de tanden en sluit de rangen, komt in zijn kracht. Wat we vandaag zien, het uiteenvallen van de menselijke persoon, van samenleving en identiteit, valt te begrijpen als we de vergelijking maken met het immuunsysteem. De mens heeft eeuwenlang in omstandigheden geleefd waarin er niet veel hygiëne was. Vandaag zien we dat de hyperschone ruimtes een tegenreactie uitlokken: bij gebrek aan aanvallers, keert het immuunsysteem zich tegen het eigen lichaam en ontstaan allergieën. Vandaag richt de agressie zich vaak op onszelf of onze medemensen.

Wat zijn de werkelijke vijanden op heden? Dat is een moeilijke vraag, maar laten we volgende suggesties doen: de toenemende complexiteit van het leven; de vereenzaming; de blijvende onrechtvaardigheid (de kloof tussen rijk en arm), en de grote druk op de werkende mensen. Voor sommigen is de vreemdeling vijand nummer een. “De immigranten zijn al te vaak profiteurs, die onze sociale zekerheid komen ontwrichten en onze voorouderlijke cultuur komen verdunnen”, zo klinkt het. Dat die mensen vaak zelf in grote mate slachtoffers zijn, onder andere omdat de arbeidsmarkt voor hen nog te zeer gesloten blijft, dat ziet men niet voldoende. Het is het aloude zondebokmechanisme. Daaruit blijkt dat de morele en spirituele heropbouw na de beide wereldoorlogen nog maar in de beginschoenen staat. Het is goed dat er recent veel aandacht gaat naar de oorlogen, naar de Shoah. Want het maken van zondebokken is een systeem dat zekerheid en zin geeft, maar het loopt mank. Het maskeert de diepere problemen, waar dan ook niet meer kan aan gewerkt worden.

Voor mij ligt een betere aanpak in enkele bewegingen die al hier en daar zijn ingezet: in oprechte interesse voor slachtoffers en zwakkeren, in de strijd tegen de eigen demonen door stil te staan, in simpele bezigheden die voldoening en vrede brengen. De media hebben terecht meer dan ooit oog voor slachtoffers, niet alleen van seksueel misbruik. Ook voor de mentale gezondheid en de emotionele noden is er aandacht. De kerk heeft veel krediet verloren, maar Jezus’ voorbeeld blijft inspireren. Wie zorgt voor mensen, ontvangt veel. Het diepste geluksgevoel, de grootste vreugde-ervaring, die krijg je achteraf, nadat je iemand in nood hebt kunnen helpen. De oorlog tegen armoede, ziekte en onrecht, dat is een eeuwige oorlog die het strijden waard is. En daarnaast dienen we de innerlijke oorlog aan te vatten, de moedige strijd tegen de eigen mentale aberraties en kwetsbaarheden. We zijn als mens zelden af. De diepste lessen komen vaak van mystici; Bieke Vandekerckhove won met “De smaak van stilte” de prijs van het spirituele boek. Terecht wijst zij erop dat de grootste strijd altijd in en met onszelf dient gevoerd te worden. We moeten ons aan het werk zetten, voor salaris en bezit maar ook in het bestrijden van onze eigen kleine angsten, onze hebzucht, onze haat naar anderen. Want velen zijn vandaag bang van de buurman, van de eigen schaduw. Een bijna onzichtbare maar lastige vijand is de groot geworden complexiteit van het bestaan. Mensen gaan daaronder gebukt. De aanvoer van vreemdelingen heeft daar maar een klein aandeel in. Het is mijn hoop dat mensen weer, zoals in het bekende lied van Toon Hermans, onbekommerd kunnen lopen fluiten en zingen. Wat te doen? Als de wereld te ingewikkeld wordt, dan is het aan ons om daarin orde te scheppen. Terecht is de interesse in spiritualiteit groot, de tijden nodigen uit stil te staan en te reflecteren. Studie, meditatie en bidden verdienen herwaardering. Ook gewone handenarbeid leveren blijft een bondgenoot bij het vinden van het goede leven, zoals in koken en het maken van kleertjes. De Europese Unie heeft de vrede tussen de naties veroverd, met het hervinden van de innerlijke vrede zal het op termijn ook wel lukken. Daar kan iedereen aan meedoen volgens de eigen talenten en op het eigen ritme.

take down
the paywall
steun ons nu!