Het Koerdisch Nationaal Congres KNK is een koepelorganisatie van verkozen individuen en
vertegenwoordigers van politieke partijen en sociale en culturele
bewegingen van diverse ideologische strekkingen uit de hele
Koerdische regio. Het hoofdkwartier is in Brussel gevestigd, maar er
zijn ook verschillende regionale kantoren.

Nilufer Koç is covoorzitster van het KNK. In die functie geeft ze mede richting aan een soort
parlement dat de gemeenschappelijke Koerdische belangen tracht te
verdedigen en waartoe gemeenschappelijke diplomatieke initiatieven
worden genomen. Het interview met Nilufer Koç vond plaats in Erbil, de hoofdstad van
de Koerdische autonome regio in Irak.

Vanwaar
de eclatante overwinning van HDP in de Turkse verkiezingen?

“HDP
heeft zijn zege onder meer te danken aan de succesvolle Koerdische
strijd in Rojava [Syrisch Koerdistan, nvdr] en de houding van Erdogan die
er alles aan deed om deze verzetsstrijd in Rojava te dwarsbomen.
Daarnaast begon Erdogan dictatoriale trekjes te vertonen, zoals we
konden zien tijdens de Gezi-manifestaties die begonnen als een lokale
milieu-actie in centraal Istanboel en vervolgens uitgroeiden tot een
landelijke protestactie tegen het brutale politieoptreden waarbij
verschillende doden vielen.”

“Het
verkiezingssucces van HDP heeft op verschillende vlakken een groot
belang. Ten eerste vanuit het nationaal perspectief van de Koerden.
Turkije was een van de belangrijkste steunpilaren van de radicale
islamisten zoals Jabhat al Nusra en Islamitische Staat, in Rojava en
hier in Irak. De AKP-regering vormde een bedreiging voor de
veiligheid van Koerdistan. HDP staat voor een politieke oplossing van
de Koerdische kwestie in Turkije en die positie krijgt meer en meer
steun vanwege de bevolking. Dat beperkt zich trouwens niet tot
Turkije zelf.”

“Met de overwinning van HDP zal ook de druk op Iran doen
toenemen om te streven naar een politieke oplossing van de Koerdische
kwestie daar. Concreet betekent de HDP-overwinning dat de ontkenning
van de identiteit van mensen zoals dat het geval is in de Turkse
grondwet, niet langer houdbaar is. In de grondwet staat geschreven
dat Turkije een Turkse republiek is waar alleen het Turks de
officiële taal is. Turkije is evenwel een multi-etnisch en
multicultureel land met tientallen religies en nationaliteiten.”

Kleurrijk

“De
overwinning van HDP toont dat een ander Turkije mogelijk is. Het
verzekeren van het respect voor de waardigheid en identiteit van
andere componenten van de Turkse samenleving zal ook bijdragen tot de
stabiliteit en vrede in Turkije. Turkije kan zo uitgroeien tot een
model voor het Midden-Oosten, want het land vervult een centrale rol
in de regio: omwille van de relatie met de Europese Unie en het is
ook het enige moslimland dat lid is van de NAVO.

“Als we
kijken naar Irak, Syrië en Iran, dan zijn de problemen gelijkaardig.
Ze zijn het resultaat van het Verdrag van Lausanne [dat in 1923 de
grenzen van Turkije vastlegde] gebaseerd op één etnische
identiteit. Daar moet een einde aan komen. In verschillende landen in
de regio streven bevolkingsgroepen al jaren naar hun burgerlijke
vrijheden en rechten. Het Koerdische verzet in Turkije heeft ervoor
gezorgd dat er een ander model, dat van de democratisering en gelijke
rechten, naar voor werd geschoven. Zoals door de rechten van vrouwen
te verbeteren en te ijveren naar gendergelijkheid.”

“Koerdische
partijen en bewegingen hebben het systeem van covoorzitterschap
geïntroduceerd, met een man en een vrouw. We werkten aan de
democratisering in de Koerdische regio en hebben getoond dat het
mogelijk is. We hebben ook getoond dat de Koerden bereid zijn om
samen te leven in een kleurrijk Turkije. Dat homo’s en lesbiennes een
plaats hebben in de maatschappij. Iedereen die zich vrij wil
uitdrukken en streeft naar gelijkheid en pluralisme kreeg een plaats
op de HDP-lijsten: Armeniërs, democratische islamisten, homo’s en
lesbiennes, enz. HDP staat symbool voor het willen samenleven.”

Er is
nu een grondige verandering gekomen in de machtsbalans. De AKP heeft
haar absolute meerderheid verloren. HDP komt met 80 zetels in het
parlement. Wat kan de HDP in het parlement verwezenlijken?

“HDP
heeft de idee opgenomen van een democratische natie, wat betekent dat
alle componenten en niet één etnische groep het land moeten leiden.
Concreet betekent dit dat HDP in het parlement werk zal proberen
maken van de verandering van de Turkse grondwet zodat die niet langer
discriminerend is voor minderheden. In het programma van HDP staat
wat de parlementaire agenda voor Turkije moet worden.”

“Ten eerste, de
gelijke verdeling van de economische welvaart. Ten tweede het
verbeteren van de lokale autonomie in heel Turkije, niet enkel in de
Koerdische regio. Dat betekent dat macht die nu in Ankara ligt
gedecentraliseerd moet worden. Ankara mag wel de hoofdstad blijven,
maar moet niet overal aanwezig zijn. De burgers moeten een deel van
de verantwoordelijkheid krijgen over het leven in hun regio. Een
derde belofte van de HDP is dat de buitenlandse politiek van Turkije
vreedzaam hoort te zijn. De AKP-steun voor terreurgroepen in Syrië
en Irak moet stoppen. Meer dan dat. Turkije moet vreedzame stappen
ondernemen voor de problemen in de buurlanden. De neo-Ottomaanse
politiek van de AKP heeft de regio genoeg gedestabiliseerd.”

“Als er
vandaag problemen zijn tussen Erbil [hoofdstad van de Koerdische
Autonome Regio] en Bagdad, dan is dat mee een gevolg van de politiek
van Ankara. Om de neo-Ottomaanse droom waar te maken, maakte de
AKP-regering gebruik van terroristische groepen in Syrië en Irak en
verzuurde daarmee de relaties met de Europese Unie en de Verenigde
Staten. Het was heel duidelijk dat Turkije uit was op de val van
Kobani [een van de drie Koerdische districten in Rojava aan de Turkse
grens], om zo het progressieve politieke project van de PYD [zusterbeweging van de PKK] in Rojava ongedaan te maken. Erdogan zei [op 7 oktober 2014] openlijk dat Kobani zal vallen. HDP wil geen
verdieping maar een oplossing van de conflicten.”

Hoe kon
Erdogan er zo zeker van zijn dat de Islamitische Staat of Jabhat al
Nusra de Turkse belangen kan verdedigen?

“Al vier
jaar is er in Syrië een oorlog aan de gang. Verschillende
diplomatieke initiatieven brachten geen oplossing. Er kwam een
machtsvacuüm in Syrië, behalve in de Koerdische regio. Turkije
heeft geprobeerd dit politieke vacuüm te vullen en tegelijk de
oprichting van een Koerdische autonome regio te verhinderen.
Hetzelfde geldt voor Irak, waar er conflicten zijn tussen de Koerden,
Arabische Soennieten en Sjiieten. Turkije probeert de
Soenni-arabieren te versterken en de Koerden (vooral de conservatieve
Koerdische Democratische Partij van Barzani) aan zijn kant te
krijgen. Ook daar is het Westen er niet in geslaagd om tot een
oplossing te komen. En we hebben gezien dat 6.000 soldaten van het
Iraakse leger niet in staat zijn om een kleine groep van enkele
honderden strijders van de Islamitische Staat het hoofd te bieden in
de stad Ramadi.”

Kiezen voor vrijheid en vrede

“In Rojava
en in Iraaks Koerdistan hebben we getoond dat we in staat zijn om IS
militair te verslaan. HDP is een verlengstuk van het Koerdische
verzet en tijdens de verkiezingen in Turkije hebben we een deel van
de bevolking kunnen overtuigen van een alternatief. Dit alles zorgt
ervoor dat de Koerden over nieuwe politieke perspectieven beschikken
op internationaal niveau.”

“Ik denk
dat het nu tijd is dat de Internationale krachten aanvaarden dat de
Koerden zijn veranderd. Ik denk dat het Erdogans grootste fout was
dat hij niet begreep dat Koerdistan veranderd is. Het gaat niet
langer meer om de oude Koerdische krachten die gemakkelijk konden
gemanipuleerd worden door regionale en internationale machten. Als je
naar het kiesresultaat kijkt in Koerdistan, dan zie je dat de grote
meerderheid van de Koerden neen zei tegen de AKP. Nochtans heeft
Erdogan geïnvesteerd in het wegennetwerk, luchthavens,…”

“Maar voor
de Koerden is de belangrijkste waarde vrijheid en niet de graad van
economische investeringen. De AKP dacht dat ze de Koerden kon
omkopen, maar ze kiezen voor vrijheid en vrede. Deze houding kon ook
mensen in de rest van Turkije overtuigen. De Koerden hebben ja gezegd
tegen de democratische natie, ze willen met Turkije in vrede leven.”

Nieuw
is dat HDP als partij ook buiten de Koerdische regio goed scoort. In
Istanboel scoort de partij bijna 13%. Komt dat omdat HDP niet langer
grotendeels focust op de Koerdische kwestie, maar met een breder
programma naar de kiezer trok en lijsten die zeer divers waren
samengesteld?

“De
BDP [de Partij voor Vrede en Rechtvaardigheid, de voorganger van HDP]
was de enige partij in Turkije die het voortdurend aan de stok kreeg
met de AKP-regering en ook op constitutioneel vlak zich geregeld
moest verdedigen.
Op het moment dat duidelijk werd dat HDP de kiesdrempel kon halen en
dat dit ten koste zou kunnen gaan van de absolute meerheid van de AKP, begon Erdogan met een smeercampagne tegen HDP en waren er over het
hele land aanslagen op HDP-doelwitten. De laatste was de bloedige
aanslag in Diyarbakir. Het doel was om chaos te creëren waarop de
noodtoestand zou worden uitgeroepen en de verkiezingen uitgesteld.
Maar de bevolking ging niet in op de provocatie. Vandaar dat ik zeg
dat Erdogan de veranderingen in Koerdistan niet heeft begrepen.”

“We
hebben vastgesteld dat er ook andere groepen waren in Turkije met
gelijkaardige basiswaarden en dus vroegen we ons af, waarom komen we
dan niet samen? Sinds de oprichting van de PKK in 1978 zijn er al 24
regeringen, 13 stafchefs en 8 presidenten de revue gepasseerd.
Allemaal beloofden
ze een
oplossing van de Koerdische kwestie, wat erop neerkwam dat ze de
Koerdische rechten ontkenden. De AKP deed dat met het islamitische
masker op. In plaats van te
spreken over Koerdische rechten voerden ze het discours van ‘we zijn
allemaal moslims’, het argument van de politieke islam. De AKP
gebruikte de islam in een poging de Koerden te assimileren.”

In zijn
overwinningsrede sprak HDP-leider Selahattin Demirtas zijn dank uit
aan Abdullah Öcalan voor het succes van HDP.

“Dat
klopt. De ware reden voor de
verandering van Koerdistan en het succes van HDP is PKK-leider
Abdullah Öcalan. Hij is de belangrijkste architect van de
vernieuwing. Hij stelde dat 90 jaar Lausanne niet gewerkt heeft in
het Midden-Oosten. Hij zegt
al jaren dat de constructie
van natiestaten gebaseerd op de hegemonie van een etnische groep,
niet werkt
omdat de
hele regio multicultureel, multi-etnisch, multireligieus is.
We spreken hier over wel meer dan 700 verschillende culturen. Of het
nu om lokale stammen gaat of religieuze groepen, Lausanne
was niet in staat om aan hun belangen en verzuchtingen tegemoet te
komen.”

Syriza en Podemos

“We zien nu met de Arabische omwenteling dat het opsplitsen in
Koerden, Sjiieten en Soennieten niet werkt. De enige weg is het
herdefiniëren van de democratie die rekening houdt met de realiteit
van deze 700 verschillende identiteiten. Dat betekent
decentraliseren en zeer lokaal gaan. Öcalan
maakte meermaals de
vergelijking dat het als een
tuin is met honderden
verschillende bloemen. Dat
is waarom hij het ‘aroma’ van eenheid in diversiteit creëerde. Deze
filosofie werd succesvol uitgevoerd in Rojava en nu ook in
Turkije. De mensen in Turkije zijn er ook klaar voor.”

Ondanks
de vele veranderingen en de duidelijke boodschap dat er gestreefd
moet worden naar een politieke oplossing, prijkt de PKK in Europa nog
altijd op de lijst met terroristische organisaties. Ontvang je
signalen dat de PKK van die lijst zal worden gehaald?

“De
beslissing om de PKK als een terroristische organisatie te
brandmerken was een politieke beslissing. Het was een gevolg van
politieke belangen. Nu zijn deze belangen aan het veranderen zoals
ook het beeld van de PKK is veranderd. Na Sinjar en Kobani heeft de
wereld gezien dat alleen de PKK in staat bleek om de Islamitische
Staat te verslaan. Met de
verkiezingen in Turkije hebben
de Koerden de boodschap gegeven: AKP luister naar ons. Het is
afwachten of dat zal gebeuren en de organisaties die de belangen van
de Koerden verdedigen ernstig worden genomen en niet zomaar worden
afgedaan als terroristisch.”

Kan je
stellen dat de doorbraak van HDP vergelijkbaar is met wat er eerder
al in Griekenland en Spanje is gebeurd, waar Syriza en Podemos het
politieke toneel zijn gaan bezetten?

“Wij bevinden ons in een oorlogssituatie, wat de strijd toch anders
maakt. Dit is het Midden-Oosten waar veel conflicten zijn
geconcentreerd en waar Turkije een belangrijke rol in speelt.”

“Maar tegelijk is het streven naar gelijkheid iets wat zowel bij HDP
als Podemos en Syriza centraal staat. De strijd voor gelijke rechten
en vrijheden en natuurlijk ook in de economie verenigen ons. De
gevolgen van de globalisering, de grote werkloosheid kan je
natuurlijk niet loszien van de militarisering van de interveniërende
landen van het Westen. De strijd tegen de terreur die ze hier en in
eigen land voeren, heeft gevolgen voor de burgerlijke vrijheden van
hun bevolking. De strijd van de Arabische lente is een strijd voor
burgerlijke vrijheden. Dat speelt zich uiteindelijk overal af.”