Kroatië stelt zijn huidige minister van buitenlandse zaken Vesna Pusi? voor als kandidaat VN-secretaris-generaal op 1 januari 2017 (wwwvladahr)

Nieuwe VN-baas niet per se uit Oost-Europa

Critici zetten meer en meer vraagtekens bij Oost-Europese claims om eind 2016 de nieuwe VN-secretaris-generaal te leveren. Als aparte politieke regio bestaat Oost-Europa niet meer, zeggen ze, en bovendien is het belangrijker dat de nieuwe VN-baas een vrouw is.

dinsdag 26 april 2016 17:19
Spread the love

In december 2016 neemt huidig VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon afscheid na zijn tweede en laatste mandaat. Van de negen kandidaten die momenteel in de race zijn om hem op te volgen, komen er zeven uit voormalig Oost-Europa. Alle vorige VN-secretarissen-generaal kwamen uit andere regio’s, zoals Afrika, Azië en de Stille Oceaan, Latijns-Amerika en de Caraïben en West-Europa en de ‘regio’ die door de VN als ‘Andere Staten’ wort omschreven.

Na het einde van de Koude Oorlog begin jaren 1990 sloten de meeste voormalige Oostbloklanden en Joegoslavische deelrepublieken zich na verloop van tijd aan bij de EU, de NAVO (of bij beide). Vier landen wachten nog op EU-lidmaatschap: Albanië, Montenegro, Servië en Macedonië.

Europese spanningen

Jayantha Dhanapala, voormalig VN-ondersecretaris-generaal voor Ontwapening en in het verleden eveneens kandidaat VN-secretaris-generaal, zegt dat het einde van de Koude Oorlog betekent dat Oost-Europa niet langer een aparte politieke en geografische entiteit is. “Veel Oost-Europese landen zijn lid van de NAVO en de EU en hun belangen hangen nauw samen met die van West-Europa – hoewel er enige spanningen zijn als gevolg van economische problemen en de recente migratiegolven.”

Hij zegt dat het principe van geografische rotatie voor het leiderschap van de VN van minder belang is dan het gendercriterium. “De benoeming van een competente en gekwalificeerde vrouw als VN-secretaris-generaal is essentieel”, zegt Dhanapala, die negen jaar geleden de baan die hij toen ambieerde naar Ban Ki-moon zag gaan.

Zetels in de VN-instellingen

Oost-Europa kan in die redenering worden aanzien als integraal deel van de VN-regio ‘West-Europa en Andere Staten’ (WEOG), een van de vijf onofficiële stemblokken in de VN. De afzonderlijke VN-regio ‘Oost-Europa’ bestaat volgens bepaalde diplomaten enkel nog bij de VN om aanspraak te maken op zetels in de VN-instellingen, zoals de niet-permanente leden van de VN-Veiligheidsraad.

Wit-Rusland kreeg op 19 april 2016 een zetel in de Statistische Commissie, puur op grond van zijn teobehoren aan ‘Oost-Europa’. Datzelfde gold eerder ook voor veel andere Oost-Europese landen. Zo kreeg Estland recent een zetel bij de Commissie voor de Status van de Vrouw, Wit-Rusland en Montenegro kregen zo een zetel bij de organisatie VN-Vrouwen en Roemenië bij de VN-Commissie voor Economische, Sociale en Culturele Rechten.

De negen kandidaten voor de post van VN-secretaris-generaal die recentelijk hun presentatie voor de afgevaardigden in de VN-Algemene Vergadering hielden, zijn Srgjan Kerim uit Macedonië, Vesna Pusi? uit Kroatië, Igor Lukši? uit Montenegro, Türk uit Slovenië, Irina Bokova uit Bulgarije, Natalia Gherman uit Moldavië en Vuk Jeremi?, allemaal uit Oost-Europa. De twee niet-Oost-Europese kandidaten zijn Helen Clark uit Nieuw-Zeeland en Antonio Guterres uit Portugal.

Op een vraag van journalisten hoe Clark denkt over de Oost-Europese claims, antwoordde ze dat aan alle VN-lidstaten nominaties voor de functie werden gevraagd. “Er is al één belangrijke kandidaat buiten Oost-Europa genomineerd (Guterres uit Portugal). Ik verwacht nog meer nominaties en reken op een open strijd. Hopelijk kijken de VN-lidstaten naar de uitdagingen die de nieuwe VN-secretaris-generaal wachten en kiezen ze de kandidaat die het beste gekwalificeerd is om de organisatie te leiden.”

Hoewel de VN een sterk voorstander zijn van vrouwenemancipatie, zijn tot nu toe slechts drie vrouwen voorzitter geweest van de VN-Algemene Vergadering: Vijaya Lakshmi Pandit uit India (1953), Angie Brooks uit Liberia (1969) en Sheikha Haya Rashed Al Khalifa uit Bahrein (2006). Aangezien vrouwen de helft van de 7,2 miljard mensen op aarde uitmaken, zou het zeer legitiem zijn het genderargument zwaar te laten wegen.

James Paul, voormalig directeur van Global Policy Forum in New York, die de VN-politiek al negentien jaar volgt, zegt dat de vraag of er een vrouw gekozen zal worden de belangrijkste is, en dat daarna de vraag volgt of zij uit Oost-Europa afkomstig moet zijn.

Wat betreft vroegere klachten over ondoorzichtigheid van de procedure voor de benoeming van een nieuwe VN-secretaris-generaal, is de onlangs aangekondigde “openheid” en “dialoog” met de kandidaten een kleine stap vooruit in een vanouds zeer gesloten procedure, zegt hij. “Er is weinig aandacht voor het grootste pijnpunt: de selectie die nog steeds beïnvloed wordt door de wil van een kleine, oligarchische groep in de VN-Veiligheidsraad.”

“Ook dit jaar, net zoals dat in het verleden altijd het geval was, wordt de toekomstige VN-secretaris-generaal in feite gekozen door de zogenaade P-5, de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad. Dat zijn de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, China en Rusland”, zegt Paul. “Net als in voorgaande jaren zal weinig rekening worden gehouden met de wil van andere landen, de bezorgdheden van de wereldbevolking of het type leiderschap dat nodig is voor de organisatie.”

“De P-5, met Washington op kop, staan bekend om hun voorkeur voor zwakke en meegaande kandidaten die de belangen dienen van de machtigste landen en akkoord gaan met een zwakke en relatief inactieve VN”, zegt Paul.

De selectieprocedures in 2006 en 2011 bevestigen dat, stelt hij. Sterke en dynamische kandidaten werden toen aan de kant geschoven en slechte prestaties van de VN-secretaris-generaal waren volgens Paul geen belemmering voor herverkiezing, een indirecte hint naar huidig VN-secretaris-generaal Ban Ki-Moon.

take down
the paywall
steun ons nu!