We vertrokken gisteren redelijk vroeg in de ochtend voor een ritje van een 160 km. Het eerste deel van de rit was over goed berijdbare asfaltwegen en bood ons weer heel wat mooie vergezichten van het landschap. Uitgestrekte vlaktes met bergen op de achtergrond. Mooi om naar te kijken.
Het tweede deel van onze verplaatsing gaat dwars door de bergen. Een spectaculaire rit voert ons over een bergpas. De niet geasfalteerde weg slingert als een lint door de bergen. Op het toppunt blijven we dan ook even staan en genieten van het uitzicht. Voor ons doemt een piramideberg op. Zijn puntige top helt een beetje over. Als we naar beneden kijken zien we een landsschap met ruwe rotswanden. Dit moet een wel heel desolaat gebied zijn. Maar wij slingeren verder door het berglandschap op zoek naar een wel heel klein dorpje beneden in de vallei.
Nieu-Bethesda:
Dit schilderachtige kunstenaarsdorpje ligt onderaan de voet van de kompasberg (2502 m hoog). Het pitoreske dorpje is gesticht door eerwaarde Charles Murray, predikant van de Nederlandse hervormde kerk. De vruchtbare vlakten op het droge terrein deed hem blijkbaar denken aan het bad van Bethesda (Johannes 5 – 2 uit de Bijbel) en daarom noemde hij het stadje er naar. De meeste straten in het dorpje zijn omringd met perenbomen. De geïrrigeerde velden staan in schril contrast met de ruwe Karoobergen die het dorpje lijken te omhelsen. De afgelopen jaren heeft het dorpje heel wat artistiek tallent aangetrokken. Vandaar dat je dan ook meerdere gallerijtjes en art huizen tegenkomt. Maar het ontegenspreekelijke hoogtepunt is het Owl House.
Het wordt beschouwd als één van de belangrijkste erfgoederen in gans Zuid Afrika. De tuin staat vol beeldjes van uilen, schapen, kamelen, mensen, sfinksen en religieuze symbolen. Deze zijn gemaakt door Helen Martins en haar assistent Koos Malgas. Meer dan 30 jaar is er gewerkt aan de beeldentuin en het huis. De muren, deuren en plafonds van het huis zijn fraai versierd met fijngemalen glas. Spiegels reflecteren in het licht van kaarsen en lampen. Alles is geïnspireerd op de wel heel bijzondere verbeelding van Helen Martins. “Dit is mijn wereld” is dan ook het opschrift als je de tuin binnengaat. Haar werk is ongeloofelijk gevarieerd en biedt een veelheid aan onderwerpen.
Haar “outsider art” is een vorm van kunst die opvalt en het gevolg zijn van isolatie of krankzinnigheid. Het is allemaal het gevolg van de wijze waarop deze opmerkelijke vrouw is grootgebracht door haar strenge opvliegende vader en het teruggetrokken leven dat ze gaat lijden door twee slecht aflopende huwelijken. Ze trekt zich volledig terug in haar eigen fantasiewereld en begon haar tuin te bevolken met figuren uit haar persoonlijke, mytische universum. Later begonnen haar ogen haar in de steek te laten door het veel werken met gemalen glas. In augustus 1976 maakte ze op 78 jarige leeftijd een einde aan haar leven door het drinken van caustische soda (arcenicum). Een dramatisch einde van een wel heel bijzondere kunstenares.
Na deze bijzondere visite aan het Owl House bezoeken we ook nog het Kitching Fossil Exploration Centre. Blijkbaar is het dorpje een uitvalsbasis voor het vinden van allerlei fossielen uit de oudheid. Beenderen van dieren die miljoenen jaren geleden hier hebben geleefd worden nu bij mondjesmaat teruggevonden in de bedding van een rivier. Een gepassioneerde gidse leidt ons rond in het kleine museum en neemt ons mee naar de rivierbedding. Daar laat ze ons enkele plekken zien waar je meerdere afdrukken van geraamtes kan onderscheiden.
Tot slot begeven we ons naar het lokale artisanale brouwerijtje. Hier worden drie soorten bier gebrouwen en het zou een aanrader zijn. Ik mag er de drie biertjes degusteren maar ik moet eerlijk zijn dat ik zelden zo’n slecht bier heb gedronken. Het spijt me ten zeerste maar ik kan er niet veel goeds over vertellen. Maar ja, als je uit het bierland bij uitstek komt ligt de norm waarschijnlijk wel hoog. Een fraaie ligging heeft het brouwerijtje wel maar daar is alles mee gezegd.
Graaff- Reinet:
Rond de middag komen we toe in onze volgende overnachtingsplaats. We verblijven hier in B&B Buiten Verwagten. Onze ruime kamer met afzonderlijk badkamer mag gerust gezien worden. Het maakt deel uit van een prachtig huis met een mooi verzorgde tuin met zwembad.
Het verhaal van deze stad kan je later lezen want we krijgen een rondleiding door de stad en haar wel 200 monumenten. Het is dan ook niet voor niets dat de stad in 2010 clturele hoofdstad van het land is geweest. Een gids zal ons leiden naar de belangrijkste bezienswaardigheden maar daarover dus morgen meer. Ook zullen we onder begeleiding van een ervaren gids de vallei van desolatie bezoeken en er een onwaarschijnlijke zonsondergang kunnen meemaken. Benieuwd wat dit gaat worden maar het schijnt meer dan de moeite waard te zijn.
We laten eerst de kapotte band van de auto maken in een plaatselijke bandencentrale. Voor amper 40 Rand of 4 Euro is de band in een mum van tijd hersteld. We kunnen er weer tegen.
Mabaso:
Tijdens onze terugwandeling van de bank naar onze B&B zien we plots een bord staan met als opschrift “Belgian Chocolats”. Hier willen we het fijne van weten. Het fraaie winkeltje biedt een ruim assortiment chocolaatjes en pralines aan. Het winkeltje heeft andere snuisterijen en via een doorsteek kom je plots in een aanpalende gallerij. Een kunstenaar zit er te schilderen en maakt werkjes over de typische Karoohuizen. Niet direct mijn favoriete thema maar het zijn wel mooie schilderijtjes. Mijn interesse gaat meer uit naar twee grote kleurijke moderne werken die er ophangen. Ik krijg onmiddellijk het gevoel dat er een heel verhaal achter deze werken zit. De zelfschilderende gallerijhouder merkt dat ik bewonderend naar deze twee prachitge werken sta te kijken en komt op me af.
Met veel overtuiging en respect krijgen we het ganse verhaal van deze werken en de kunstenaar. Mabaso, want zo heet de maker van deze intrigerende kunstwerken, is geboren in 1955 in Soweto, Johannesbrug. Geboren worden en opgroeien in één van de meest arme gebieden van het land zal hem voor altijd tekenen en inspireren in zijn latere werken. Toch lukt het hem om te studeren aan verschillende artscholen. Gaandeweg ontwikkeld Mabaso zijn eigen stijl en schildert vooral abstracte figuren. Hij gaat geen enkel controversieel thema uit de weg. Armoede, HIV, geweld op vrouwen en sociale en raciale uitsluiting zijn dan ook zijn geliefde onderwerpen. Één voor één vertelt elk werk op zich op subtiele wijze een ander verhaal. De gallerijhouder vertelt er dan ook graag en met heel veel passie over. Wij worden stil van al deze verhalen. De haren op mijn armen komen recht omhoog en het kippevel overvalt me. Ik voel het weer bij het schrijven van dit gedeelte. Dit is een heel Groot Kunstenaar!
Jammer genoeg is hij ongeneeselijk ziek en zal hij spoedig veel te jong sterven. In één van zijn werken schildert hij het muziekbandje waarin hij zelf speelt. De band bestaat uit vijf leden echter zie je slechts vier figuren. Drie van de vier lijden aan HIV en dat zie je aan de gelaatsuitdrukkingen van de abstracte figuren en door het gebruik van de kleur blauw. Er staat echter ook een lege stoel bij afgebeeld, deze is voor het vijfde lid van deze band. Deze stoel is voor zichzelf. Hij schildert zichzelf echter niet omdat ondanks zijn zware zieke medemuzikanten hij waarschijnlijk eerst zal overlijden. Dit is zo aangrijpend dat de tranen in mijn ogen springen. Jammer genoeg heb ik niet de centen om één van deze fantastische werken aan te schaffen maar Mabuso, zijn verhaal en zijn werken, zullen mij altijd bijblijven.
Je moet zijn naam maar eens googelen op het internet. Ik ga dit zeker nog eens doen.
Dumisane Abraham Mabaso (1955)
