Zoals de meeste andere contactberoepen, werd sekswerk al snel verboden toen de coronapandemie in onze streken uitbrak. De meest in het oog springende sekswerkzone in onze stad, het anders zo levendige Antwerpse Schipperskwartier, ligt er nog steeds verlaten bij. De cafés waar sekswerkers hun klanten ontmoetten sloten de deuren en op straat controleerde de politie om tippelprostitutie tegen te gaan. Tussen de eerste en de tweede golf werd sekswerk een tijdlang opnieuw toegestaan, weliswaar mits het respecteren van strenge en niet al te realistische maatregelen (vrijen: altijd met een mondmasker, enige uitzondering: bij orale seks). Het risico op overdracht van het virus is inderdaad al te groot tijdens een intiem lichamelijk contact. Een verbod is dus te verdedigen. Toch is het na bijna een jaar pandemie niet zozeer het virus, maar vooral de bittere armoede die de meeste sekswerkers naar adem doet happen.

Sekswerk is in normale omstandigheden niet verboden in België. Het wordt echter niet als arbeid erkend. Er bestaat geen statuut voor sekswerkers en er is geen sociale bescherming. De wetgever kijkt weg en laat lokale overheden de vrijheid om een eigen (gedoog)beleid te organiseren. Op het moment dat sekswerk verboden werd, kon de meerderheid van de sekswerkers dus niet terugvallen op een vervangingsinkomen. Een deel van de sekswerkers kwam gelukkig wel in aanmerking voor het leefloon. Voor de meerderheid was dit echter niet het geval. Velen hebben immers geen geldig verblijf. Ook een grote groep EU-burgers bijvoorbeeld, die hier al jaren lang wonen en werken, hebben zich hier nooit officieel kunnen inschrijven omdat hun arbeid niet als dusdanig erkend wordt.

Al te vaak worden sekswerkers als slachtoffers geportretteerd. Dit beeld doet de waarheid onrecht aan. De meeste sekswerkers hebben een enorme levenskracht. Ze hebben noodgedwongen geleerd om zich in zeer moeilijke omstandigheden staande te houden. Ze hebben efficiënte strategieën ontwikkeld om zichzelf te beschermen tegen de risico’s van het vak. Voor het verbod van kracht ging, trokken zij hun plan, wars van de maatschappij die hen al te vaak stigmatiseert en criminaliseert. Diezelfde maatschappij slaagt er niet in om de basis voor een menswaardig bestaan te garanderen, nu sekswerkers wordt verboden om te werken voor hun eigen inkomen.

Zo ontmoette Boysproject tijdens de lockdown enkele Zuid-Amerikaanse sekswerkers, die met een toeristenvisum door Europa reisden en op internet contact met klanten legden, die ze dan in short stay-appartementen ontvingen. Opeens zaten zij vast in Antwerpen. Angstig en zonder inkomen of rechten, vroegen zij zich af hoe ze de huur van hun appartement moesten betalen. Ook terugkeren naar Zuid-Amerika was op dat moment geen optie.

Zo goed als alle sekswerkers begrijpen het gevaar van het virus. Zij zouden niets liever willen dan tijdelijk stoppen met werken. Voor de meerderheid is er echter geen andere optie dan beperkt terug aan de slag te gaan. In het afgelopen jaar hebben ze bijna allemaal schulden en huurachterstand opgebouwd. Een grote groep is zelfs afhankelijk van voedselpakketten en -bonnen. Boysproject en andere hulporganisaties voor sekswerkers worden overspoeld met dringende hulpvragen.

In deze omstandigheden blijven werken, houdt naast corona nog verschillende andere risico’s in. Sekswerkers die worden betrapt riskeren bijvoorbeeld zware boetes. Noodgedwongen begeven zij zich dus nog meer in een schemerzone. Malafide klanten maken hier soms misbruik van. Ze weten dat sekswerkers zich in een extreem precaire situatie bevinden. Sekswerkers werken daarom soms onder de prijs, gaan sneller in op de vraag van de klant om het zonder condoom te doen of durven geen aangifte te doen van geweld.

Al voor het uitbreken van de pandemie hadden veel sekswerkers het niet makkelijk. Zoals bij zovele sociale problemen die al voor corona aanwezig waren, zijn ook de problemen van sekswerkers door het virus enkel uitvergroot en duidelijker aan de oppervlakte gekomen. Al jaren pleiten sekswerkers en hun organisaties voor een decriminalisering, een statuut en sociale bescherming voor alle sekswerkers. Er is tot nu toe echter amper structurele vooruitgang in het dossier. In de weg staan stigma’s, ideologische discussies, migratiewetten en moralistische oordelen over sekswerk; dingen waarvan het virus zich bij het circuleren uiteraard niets aantrekt. Een tijdelijk verbod op sekswerk mag dan wel noodzakelijk zijn om de verspreiding van het virus in te dammen, zonder garanties op een menswaardig bestaan blijft het dode letter en duwt het sekswerkers in gevaarlijke situaties. Laat de pandemie dus de aanleiding zijn om de situatie van sekswerkers eindelijk structureel te verbeteren.

Boysproject is een hulpverleningsorganisatie voor mannen en trans personen die geld verdienen met seks. De organisatie is een deelwerking van CAW Antwerpen en lid van het Roze Huis.

Deze bijdrage is eerder verschenen bij Zizo.