De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Niet liegen! Het brengt maar tijdverlies tijdens de aardse reis van jouw en mijn ziel

Niet liegen! Het brengt maar tijdverlies tijdens de aardse reis van jouw en mijn ziel

donderdag 31 mei 2018 15:54
Spread the love

 

Op 29 mei schreef een columnist met een groot zelfwaardegevoel en een even groot vermogen tot reflectie op ‘t leven een column met als titel “Liegen”. Hij werkt scherp uit dat we niet te abstract mogen aan gedachten vasthangen, principes zoals “Gij zult niet liegen/onterecht getuigenis afleggen”. Toch een van de fenomenale Tien Woorden uit Genesis. En toch. Wij geloven in het Absolute. En dus ook in de bevrijdende waarde van zuivere Waarheid. Als je daar veel van afwijkt, raak je de draad kwijt van je levensloop; raak je niet waar je lot, waar God je graag zag (toe) komen. Geen wonder dat in deze tijden van entertainment, (waarin de pregnante, cynische vraag van de Romeinse vervolger van Boodschapper Jezus weer opgeld maakt, “Quid est, Veritas? – Wat is dat, Waarheid?”), dat vandaag vele mensen het Noorden kwijt zijn. En meteen ook alom verlies te signaleren valt van Geestkracht, Aarding, Ruggengraat. En er is het tragische feit dat velen vinden dat het leven hen veel te snel voorbij gaat… Wat ben je dan met een netto statistische winst in levensverwachting, zo vraag ik me af. 

Zoals het hoort maken wij eerst het standpunt van de tegenspeler sterk. Het is een bevrijdende waarheid vandaag lezers voor te houden: “Soms wekt het verbazing hoe onderzoek wordt gevoerd (..). De onderzoekers (..) hebben geen oog voor de context. Wetenschap is van groot belang voor de toekomst van de mens, zijn gezondheid en zijn manier van leven. Maar (..) niet elk wetenschappelijk onderzoek is een onfeilbare bron van waarheid.”

Bovendien benadrukt de Haspengouwer op verduveld slimme wijze:

“Als een vrouw vraagt of ze er goed uitziet, kan een eerlijk antwoord een ernstige vorm van ontsporing zijn”. – En beluister deze krachtige conclusie die tegelijk metafysica is én gestoeld op groot begrip van de menselijke leefpraktijk:

“Wie nooit liegt uit liefde, kan niet leven”

En toch.

Bij onze studie van de baanbrekende schrijfster, psychologe, linguiste en theologe Lytta Basset viel ons een bepaalde visie op die zegt:

“Je moet ernaar streven nooit ofte nimmer te zondigen. De kleinste overtreding neemt de kracht weg die je meedraagt als religieuze mens, als ethische mens”.

 (Een tegenvoeter van die visie is de in christelijke kringen befaamde schrijver Peter Schmidt, die de kracht van de Bergrede, volgens velen de kernpagina’s uit het Evangelie, vakkundig ontmant door stellingen als

… “Tijdens een rechtszaak is het onder volwassen mensen algemeen aanvaard dat je gaat liegen om je gelijk te krijgen”. (1)

 

Die passage maakte indruk op me. Want er staan ook wijze dingen in dat Davidsfonds essay. Wat ook indruk maakt op me, is het celibaat van paters en priesters. Dat kwam  mij meteen als ik het zag opdagen als jongen van een jaar of vier tot zes als een enorme bron van autoriteit over. Dat zag ik zo zijn, gewoon omdat ik als goed affectief omkaderde kleine jongen uit ervaring wist hoe heerlijk, hoe hemels het tactiel samenleven wel is. Als iemand zich die allergrootste bron van zin en geluk, van bevrediging en tevredenheid, van levenslust en gezelligheid, van Vertrouwen en Liefdesenergie  willens en wetens ging ontzeggen… dan dienden wij die mensen toch heel erg te waarderen?… Dan waren dat helden m/v. Want zonder liefde, doet het leven fel pijn. Of wordt het als snel vlak, of oersaai, toch? 

In dezelfde dimensie, herinner ik mij hoe ik op een dag toen ik een jaar of twintig was, eens foefelde bij het oversteken van de straat. Ik liep een meter of twee naast het Zebrapad. Een automobilist had het gezien, en raakte geërgerd. Luid klonk de claxon. Heel de straat, heel de wereld, al de Hemelingen keken naar Stefaan die zondigde in het verkeer, in zijn geboortestad. Schande. Schaamte. Schuld. Meteen nadat ik de overkant had bereikt, nam ik mij voor, Stef, dat doe je nooit meer. Dat is het niet waard. Dat voornemen ben ik altijd trouw gebleven, intussen reeds 36 jaar lang, tot vorige week toen ik even een  paar meter afsneed. Zonder veel moeite lukte dat, en tot grote voldoening. Intussen speel ik zelf hoorn, overigens.

In een column van een paar dagen voordien vernemen wij van dezelfde daadkrachtige columnist een anekdote uit zijn jaren op de lagere school. Uit het geheugen geciteerd gaat ze zo:

“De leraar was woedend op me. ‘Jij bent het die het plantsoen van de buur hebt kapot gemaakt!’. Hij riep en kon het speeksel niet volkomen in de mond houden. Ik had het niet gedaan, maar ik heb bekend. Woede doet je zoiets doen. Zo leerde ik liegen. Later ben ik nog politicus geweest”.

Haha. 

De man maakt zijn punt dus met verve, ik hoop dat dit duidelijk is. En toch, zo gaat dat in de menswetenschappen, bij het doorgronden van al die hoogst interessante kwesties waarbij de persoon betrokken is, zoals de mate waarin de mens verwant is aan het (mensapen)dier, kunnen wij even goed het tegenovergestelde standpunt verdedigen. Veel maakt inderdaad uit wat je als jonge mens hebt meegemaakt. Welke de waarden zijn geweest die je in het gezin meekreeg. Niet zozeer met nadrukkelijke inzet van woorden, maar door osmose, door wat de ouders voorleefden, deden.

Voor mijn moeder was Waarheid een Heilig iets. Tot in het kinderlijke, zo lijkt het soms. En toch. Waarheid, wie  haar echt zoekt, die kijkt met aandachtige, bezielde interesse naar alles dat zijn/haar oog passeert op de levensweg. Zo heeft mijn moeder, tot verbazing, ergernis en amusement van de kapitein van de veerboot tussen Brindisi en Athene, eind jaren vijftig ooit geweigerd mee te varen, in haar functie van reisgids of op weg naar de kinderen in Athene die haar waren toevertrouwd om ze op te voeden. Maria heeft standvastig gewacht op de volgende afvaart, alleen omdat er geen plaats met uitzicht op de zee meer beschikbaar was aan de boeg.

De media hebben het onlangs nog uitvoerig gebracht: de verhalen van je ouders en grootouders, en dan vooral de anekdotes hoe zij met uitdaging en tegenslag zijn omgegaan, die geven je levensmoed mee, en existentiële oriëntatie. Als je dat totaal mist, kan je op een donkere dag helemaal de gracht in gaan. En aan zelfmutilatie of aan gevaarlijk, destructief alcohol zuipen gaan denken, om een paar van de meest kleurrijke daden uit een langer reeks te noemen.

Zie in dit verband ook de blog van vorig jaar, “Grootsheid die niet klein is te krijgen: de verhalen van vader en moeder”. 

http://community.dewereldmorgen.be/blog/stefaanhublou/2017/06/11/grootsheid-die-niet-is-klein-te-krijgen-de-verhalen-van-vader-en-moeder-met-foto-l-riefenstahl

Voor onze moeder was Waarheid een groot Heilig Huis. Veertig jaar later bleek dat een van de redenen waarom zij die waarde zo hoog in het vaandel voerde, was dat zij één familiegeheim meedroeg. Een reusachtig. Het heeft mij vele jaren gekost om mijn mensbeeld en wereldbeeld bij te sturen na – als veertigjarige – te vernemen hoe de vork in de steel zat.

Een probleem met de vergoelijking van white lies, leugentjes om bestwil, is dat je het jezelf zo gemakkelijk maakt. Je hoeft je lef niet uit de rugzak te halen. Je kan laf blijven. En je handelt dan ook alsof je partner de volle Waarheid niet aan kan. En ook: je ontneemt elkaar heilige kansen om jezelf te leren kennen. Zo merkte diezelfde professor in een tekst ooit op interessante manier op: “Je leert jezelf het best kennen via wat anderen je laten weten; en wel zonder woorden”. Inderdaad, een mens die zijn gezicht afkeert als je voorbij komt, of juist interessant en levendig gaat worden, dat zijn sterke signalen voor hoe je er bij loopt.

Als je zoals wij in het bestaan als een van de centrale concepten meedraagt de Persoonlijke Groei, dan ga je het waarderen dat anderen eerlijke feedback geven. Dan leer je jaar na jaar omgaan met kritiek. En je ontwikkelt fijne voelsprieten voor wie eerlijke, waarheidsgetrouwe feedback geeft, en wie je alleen maar wil vleien, of omgekeerd, wil afbreken.

Zoals een architect van een huis of een boot of een sluis zich niet kan permitteren onjuiste data te laten sluipen in zijn berekeningen en bouwtekeningen, zo zal de mens die streeft naar een betere wereld, naar Rechtvaardigheid, naar bevrijding voor de Kwetsbaren, naar minder lijden voor de onderdrukten en vernederden, heel graag met zo zuiver mogelijke Waarheid aan de slag gaan.

De betreffende collega gaf dus aan dat je best tactvol bent in het leveren van feedback over hoe de vrouw in je leven er echt uit ziet. Omgekeerd heb ik het hart van mijn vrouw veroverd, in de herfst van 2003, bij het einde van een dienst in de kapel van het Justus-Lipsiuscollege, door haar met medevoelen te laten weten dat ik zag dat zij er erg vermoeid uit zag. Wie weet waar zou ik nu staan, op de boeg van welk schip, met de handen op welk Stuurrad, als ik toen niet zo eerlijk en helder had gesproken.

Stef Hublou

 Noten

(1) Peter Schmidt. Ongehoord. Leven volgens de Bergrede. Davidsfonds, Leuven, 2008. 

take down
the paywall
steun ons nu!