Afgelopen zondag zat ik op de rand van mijn zetel tijdens De zevende dag, nieuwsgierig naar de inhoud van het werkbaar werkdebat. Aan tafel: Peter Mertens (PVDA), Ignace Van Doorselaere (CEO Neuhaus), Elke Van Hoof (klinisch psychologe) en Vincent Van Quickenborne (Open Vld).
Helaas bleef ik op mijn honger zitten. De diepgang en openheid die thema’s als werkbaar werk en re-integratie van langdurig zieken verdienen, ontbraken. En dan zat er ook nog eens een heel groot gat in dit debat.
In bijna alle bedenkingen en uitspraken leefde de veronderstelling dat genezen sowieso tot de opties behoort, en dat het ‘rustiger aan moeten doen’ een tijdelijk gegeven is. Opnieuw optimaal presteren is de missie. En dat terwijl druk en gebrek aan autonomie volgens alle aanwezigen juist leiden tot uitval. Maar wat als je – zoals veel langdurig zieken – levenslang ‘beperkt’ bent? Waar kan je dan terecht met je verlangen om zinvol te zijn en zingeving te ervaren?
We kunnen niet meer om met onzekerheden.
Van Doorselaere noemt zichzelf een geluksvogel, omdat hij veel vrijheid heeft, geen last van een drukkende hiërarchie en geen berg bureaucratie. “Werk is een positief gegeven, geen straf“, rondt hij af. Elke van Hoof ziet een rode draad in het feit dat we als mens en als samenleving niet meer om kunnen met onzekerheden. Een grote stressfactor zijn volgens haar de verschuivingen op de arbeidsmarkt, waarbij een vanzelfsprekende, helder uitgestippelde carrière na je studies zeker niet meer de norm is. Peter Mertens benoemt de grote tekorten op vlak van waardering en respect op de werkvloer, een rechtstreekse oorzaak van ‘presenteïsme’ (fysiek aanwezig zijn op je job zonder de drive om ook effectief iets te doen). Een probleem dat volgens Van Doorselaere trouwens nog veel groter en negatiever is dan absenteïsme. Van Quickenborne reageert met: “We moeten trajecten vinden die werken.”
Bravo.
Met de nadruk op snel.
Uit cijfers zou blijken dat zeven op tien mensen een re-integratietraject beëindigen zonder job. De ene vingerwijst wat meer naar de bedrijven, de andere wat meer naar de mensen die het aangeboden, ‘aangepaste’ werk niet zien zitten. Weinig transparantie, maar dat is niet nieuw. Elke Van Hoof stelt dat de regie altijd in handen moet blijven van de werknemer. Die moet kunnen beslissen wat kan en niet kan. Wie ziek valt, moet bovendien het recht hebben op voldoende tijd om behandeld te worden, én het recht op goede ondersteuning bij terugkeer. Mooie theorie, maar in de praktijk gaat het er in veel gevallen toch heel anders aan toe.
Op de vraag hoe realistisch het is om (in dit geval bij burn-out) snel terug aan het werk te gaan, reageerde Van Hoof – kort samengevat – dat je patiënten moet toewijzen aan een expert welzijn, omdat bedrijfsleiders niet opgeleid zijn om “dit soort dingen” te doen. “Mensen hebben recht op een snelle, kwaliteitsvolle behandeling.” Met de nadruk op snel, want de duurtijd om te herstellen (van bijvoorbeeld een burn-out) moet korter. Zes maanden tussen uitvallen en opstarten van re-integratie is veel te lang. Verstuur maar vlug een vragenlijstje van De Block! Snel versus kwaliteitsvol, dat lijkt mij een debat op zich waard.
Werk als focus, maar werk in de zin van zingeving.
En toch werden de basisingrediënten voor werkbaar werk wel degelijk op tafel gelegd: zingeving, autonomie, waardering en respect. Doe er liefst wel nog een gezonde dosis begrip bij. Niet alleen voor de 415.000 langdurig zieken, maar ook voor de nog veel grotere groep van mensen die afstevenen op uitval als ons systeem niet in zijn geheel positiever en leefbaarder wordt.
Voor meer diepgang en openheid wijs ik je graag door naar het interview met verdrietdokter Dirk De Wachter en de open brief die ik recent publiceerde, een klein pleidooi voor aangepast ondernemerschap.
“Het traject is klaargezet. De volgende regering moet het afwerken“, besluit Van Quickenborne.
Ik ben benieuwd.
Tot schrijfs
