Donderdagvoormiddag interview ik leerkrachten voor een schoolvak, ‘s avonds sta ik voor mijn eigen klasje. De leerkrachten die ik spreek zijn straffe madammen: ze komen een halfuur vroeger om de tafels in hun klas te schikken, nemen afgedankte winterkleren mee voor hun leerlingen.
Tijdens de middagpauze zijn er vergaderingen, evaluaties, besprekingen over moeilijke leerlingen. Ze zijn niet voldoende opgeleid, slechtbetaald en staan er vaak helemaal alleen voor. Maar ze zeggen dat ze nooit in een blanke, Vlaamse ASO-school zouden willen staan. “Geef mij maar mijn gasten hier. Ik hoef die perfecte leerlingen niet.” De vuilbak van Brussel, zo wordt de school genoemd.
In het Brusselse onderwijs is sprake van een gigantische kloof tussen beleid en realiteit, tussen eindtermen en de leerlingen die die eindtermen moeten halen. Het Vlaamse onderwijs is te veel ontworpen op maat van blanke provinciescholen, met Nederlandstalige, goed bemiddelde leerlingen. Wat in het Vlaamse onderwijslandschap de uitzondering vormt, is in Brussel de norm. Deze unieke context stelt hoge eisen aan leerkrachten, directie, leerlingenbegeleiders en leerlingen. De Brusselse realiteit – meertalig, multicultureel en socio-economisch erg divers – vereist en verdient een aanpak op maat.
Brussel is niet de kankerplek van België. Brussel is zoveel meer. Het wordt tijd om onze eigen hoofdstad echt te leren kennen. Er misschien zelfs van te leren houden. Het wordt tijd om met een open blik de Brusselse realiteit onder ogen te durven zien en aan te pakken, weg van alle ideologische visies.
Ik maak me zorgen om deze leerlingen, om mijn eigen leerlingen, die na zes jaar de weg nog niet kunnen vragen in het Nederlands en tijdens “Ben ik een banaan?” elkaar bombarderen tot Saddam Hussein, Osama Bin Laden en Salah Abdeslam. Om de tienjarige jongen die de hele les geen woord zegt, maar mij na de les toevertrouwt: “Il y a trop de violence, madame. Il y a vraiment trop de violence, je ne peux plus.”
We hebben deze jongeren te lang behandeld als randgevallen, als kleine foutjes in de marge van een mooie maatschappij. Terwijl ze de toekomst van dit kleine, gespleten land zijn. Een veilige samenleving draait niet om militairen voor de schoolpoort. Het gaat om openheid, mensen in hun waarde laten, hen erkennen. Om echte kansen, voor iedereen.
