© Craig Cloutier
De coronapandemie slaat wereldwijd toe, maar niet overal is de situatie dezelfde. Hoe gaat Nicaragua met covid-19 om?
Hoe stop je een besmettelijk virus? Door een goed gezondheidszorgsysteem, stevige sociale bescherming en doordachte politieke beslissingen.
Wereldwijd zijn landen anders gewapend, maar ook regeringsmaatregelen zijn enorm verschillend. Een Q&A over het coronavirus in Nicaragua.
Q: Hoe treft de pandemie Nicaragua?
A: De situatie is, door de uitzonderlijke regeringscommunicatie en maatregelen, enorm bevreemdend.
Het duurde heel lang voordat er besmettingen officieel zijn vastgesteld. Er zijn vraagtekens bij de Nicaraguaanse besmettingscijfers. Het ministerie van Gezondheid is weinig transparant, maar claimt het alleenrecht om covid-19 te behandelen en tests uit te voeren.
Nicaragua lijkt zo het enige land ter wereld waar ‘geïmporteerde’ besmettingen, zich niet verder verspreiden. Cuba registreerde wel besmettingen uit Nicaragua, maar het Nicaraguaanse ministerie van Gezondheid bestempelde dit als fake news.
Q: Welke maatregelen neemt de overheid?
A: Slechts twee kleine maatregelen buigen zich over corona. Er zijn gezondheidscontroles aan de grenzen en er zijn ‘richtlijnen’ om de besmettingen in het oog te houden. Er lopen intussen enkele preventiecampagnes die wijzen op handen was en basishygiëne.
De overheid weigert om meer maatregelen te nemen. Meer zelfs, de overheid wil toerisme stimuleren en organiseert massaevenementen. Zo goed als nergens op de aardbol kan je vandaag naar een voetbalmatch gaan kijken, in Nicaragua wel. Scholen zijn intussen wel ‘met vakantie’ gestuurd tot 20 april, maar officieel is dat niet door covid-19. De Wereldgezondheidsorganisatie en omringende landen hebben intussen kritiek geuit op de aanpak.
De houding van de overheid begint meer en meer in contrast te staan met die van de individuele Nicaraguanen. Het publieke leven valt geleidelijk aan stil, doordat velen de vlucht vooruit nemen en in zelfquarantaine gaan. Sommige restaurants, cafés en cinemas zijn dicht. Meer dan de helft van de formele economie neemt maatregelen. Ook het toerisme valt stil, vooral omdat wereldwijd niemand op reis vertrekt. Er zijn ook heel wat bedrijven die dicht gaan omdat de wereldeconomie slabakt door corona, denk aan textielfabrieken in de maquilas die produceren voor het westen.
Q: Hoe zit het met het gezondheidssysteem?
A: Nicaragua heeft een gefragmenteerd systeem. Er is een publiek systeem, een sociaal zekerheidssysteem voor wie werkt en een privéstelsel. Het privéstelsel is enkel weggelegd voor de rijken en daar is de zorg het best. Toch is het onduidelijk of zelfs de private zorg een plotse toeloop van patiënten zou aankunnen. De overgrote meerderheid van de bevolking is intussen aangewezen op het publiek systeem.
Wat argwaan wekt is dat het gezondheidssysteem tijdens vorige crisissen een propagandamechanisme voor het regime was. Dat ging soms verder dan enkel monopoliseren van informatie. Tijdens de protesten in 2018 werden gewonde betogers geweigerd in de publieke gezondheidszorg.
Q: Wat is het grootste risico voor de gezondheid van de bevolking?
A: De politieke houding en de beperkte capaciteit van de zorg.
Ziekenhuizen maken zich wel klaar voor de opvang van patiënten, maar het systeem is niet in staat om een zware crisis het hoofd te bieden. Er zijn eenvoudigweg niet genoeg voorzieningen, bedden en personeel. Dat was duidelijk tijdens de denguecrisis van 2019, toen patiënten met meerderen in één bed lagen of zelfs op de grond in de gang. Ondanks de tekortkoming is de effectiviteit en capaciteit van de publieke zorg wel beter dan in Honduras of Guatemala.
Q: Hoe kan Nicaragua bouwen aan een rechtvaardig gezondheidszorgsysteem tijdens de pandemie?
A: Door te luisteren naar het middenveld. Gezondheidsorganisaties, zoals het MCN, pleiten voor publieke en betaalbare kwalitatieve zorg voor iedereen.
Ondanks de bijzonder moeilijke context om aan beleidsbeïnvloeding te doen in Nicaragua, zijn in 2018 en 2019 al bescheiden resultaten geboekt. Tijdens de pandemie weegt MCN, waar FOS mee samenwerkt, door als het gaat over preventieve gezondheidsmaatregelen. Zo zit de organisatie in verschillende overlegorganen en legde ze nadruk op preventiemaatregelen nog voor het virus Latijns-Amerika bereikte.
Q: Hoe gaat het middenveld om met de situatie?
A: Ondanks het uitblijven van maatregelen in Nicaragua, heeft de pandemie heeft een impact op het middenveld.
Vakbonden zetten alle zeilen bij, met het oog op productie-opschortingen. Plotse ontslagen of loonsaanpassingen hangen in de lucht. Er zijn daarom al verschillende campagnes gestart om bijvoorbeeld kledingmerken op te roepen om hun bestellingen niet terug te trekken. Daarnaast kruipt ook veel energie in het afdwingen van beschermingsmaatregelen voor arbeiders.
Gezondheidsorganisaties verspreiden intussen informatie om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Op lokaal en nationaal vlak wordt de druk op overheden opgevoerd om het virus geen vrij spel te geven.
