De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Nicaragua, de verkiezingsfarce van 7 november 2021
Stefaan Declercq

Nicaragua, de verkiezingsfarce van 7 november 2021

zaterdag 13 november 2021 16:08
Spread the love

 

Ortega vormde de Sandinistische revolutie om in een bananen-dictatuur.

Roos Peirsegaele,

1. De oorsprong van de malaise van de huidige regering van Nicaragua, ligt eigenlijk in 1999. Door het pact dat dan gesloten werd tussen het FSLN (Frente Sandinista de Liberación Nacional) en de liberale president Arnoldo Alemán, werd er de facto een bipartidisme ingesteld in het land, met afspraken over een verdeling van invloedssfeer tussen het FSLN en de Liberaal-Conservatieve partij. Na de verkiezingen van 2006 hielp het FSLN eerst met het veroordelen van Aleman – omwille van corruptie en het bestelen van de Nicaraguaanse staat voor een bedrag van 100 miljoen dollar tijdens zijn regering – en nadat het FSLN aan de macht kwam, kwam Aleman dan weer vrij. Het pact omvatte o.a. een verandering van de kieswet, zodat de verkiezingsdrempel voor het presidentschap naar beneden werd bijgesteld naar 40% in de verkiezingswetten (of minstens 35% met 5% voorsprong). Het FSLN haalde namelijk nooit +50% van de stemmen in de presidentsverkiezingen, en op die manier won het FSLN – de regeringspartij, waar Daniel Ortega ook de voorzitter van is – de nationale verkiezingen, en werd hij opnieuw president van het land in 2007 (met het FSLN aan de leiding maakte de Sandinistische revolutie succesvol een einde aan de Somoza-dictatuur in 1979 en werd Daniel Ortega voor de eerste keer tussen 1985 en 1990 de nieuwe president).

Na zijn nieuwe presidentsperiode tot 2011, heeft Ortega ook een wet laten goedkeuren in het parlement die de onbeperkte en opeenvolgende herverkiezing van een president wél mogelijk maakt. Met de verkiezingen van 7 november 2021, is hij intussen al voor de 5de keer president geworden, waarvan 4 maal opeenvolgend, en nu won hij met bijna 76% van de uitgebrachte stemmen.

2. Sedert 2007 heeft het FSLN een proces opgestart om alle staatsmacht te concentreren, hiermee werd de institutionaliteit en de scheiding van de machten teniet gedaan. Nu gebeurt er in Nicaragua niets meer zonder de goedkeuring van het presidentieel paar (President Daniel Ortega en zijn echtgenote en tevens vicepresident Rosario Murillo). Er is geen rechtsstaat meer (zie verder meer over bepaalde nieuwe wetten …).

3. Het FSLN sloot eveneens een publiek-private alliantie met de privé-sector van Nicaragua. Deze alliantie bevatte o.m. voor de leden van de alliantie een vrijstelling van belastingen. Alleen al in 2007 werd er 1 miljard dollar aangeboden in belastingvrijstelling (ongeveer 40% van het nationale budget op dat moment). Geld dat had kunnen gebruikt worden voor scholen, ziekenhuizen, wegen, arbeidscreatie,… De privésector sloot haar ogen voor de dictatoriale wending van de regering, in ruil voor grote winsten.

Er werd ook een alliantie gesloten met de uiterst conservatieve katholieke kerk, met als gevolg dat Nicaragua één van de weinige landen in de wereld werd waar alle abortussen (ook die om medische redenen) een vervolgbare misdaad werden. 

4. De samenwerking met Venezuela heeft naar schatting bijna 5 miljard dollar opgebracht in 9 jaar, maar er is geen transparantie over het gebruik van dit geld. Die geldstroom onder de ALBA-akkoorden tussen Venezuela en enkele Centraal-Amerikaanse en Caribische landen – waarbij Venezuela jarenlang goedkope olie/brandstof leverde, ging in Nicaragua naar een holding ALBA (die naast petroleum, ook voedingsproducten en houtwinning beheerde) met uitgebreide relaties naar de familie Ortega, en die geldstroom werd buiten de formele regeringscontrole en -begroting gehouden. Volgens internationale berichten is deze familie nu één van de rijkste families in het land.

De tegenstelling tussen het (voor extern gebruik) anti-imperialistisch en anti-kapitalistische discours van Ortega en Murillo en de realiteit in Nicaragua is bijzonder groot. Sedert 2007 is het regime via allianties met de nationale privésector, een succesvolle aantrekking van buitenlandse investeringen (de zoon van de president promoot investeringen in het land publiek met de aankondiging dat Nicaragua de goedkoopste gronden en arbeidskracht aanbiedt van heel Centraal-Amerika). En door het feit dat alle voorschriften van internationale instellingen zoals het IMF werden gerespecteerd, is het regime erin geslaagd om tussen 2007 en 2017 een jaarlijkse economische groei van 4 à 5% te hebben. Een nog meer doorgedreven neoliberaal beleid dan zijn voorgangers tussen 1990 en 2006. De grote financiële middelen die ter beschikking kwamen (o.a. via de ALBA-akkoorden) leidden niet tot structurele verbetering voor de bevolking. Er kwam geen vernieuwde landhervorming, er werden drastisch meer natuurlijke middelen (hout, ertsen) uitgebaat. Het model van de agro-export en ontbossing door grote bedrijven is levendiger dan ooit. Tegelijk werden deze activiteiten “gecompenseerd” door sociale programma’s, waarbij goedkope kredieten ter beschikking kwamen van kleine familiale handelszaken, zinkdaken werden uitgedeeld aan arme families, evenals hulpmiddelen voor de overleving zoals kleinvee, of technische hulp. Er werd ook geïnvesteerd in onderwijs en gezondheid, maar globaal is de evaluatie dat die vandaag duurder is (veel privatiseringen), en minder toegankelijk voor meer mensen. Dit model komt recht uit de boeken van de neoliberale economie en ‘structurele aanpassing’. Zelfs al was er een heel beperkte vermindering van de armoede-cijfers, steeg de ongelijkheid in het land tot recordhoogtes, en werkte dit model een ongeziene verloedering van het milieu in de hand.

5. De opstand van april 2018 met straatprotesten van brede bevolkingslagen was geen poging tot staatsgreep, zoals door Daniel Ortega wordt beweerd. Daar is consensus over bij de internationale analisten. Ook zijn broer Humberto Ortega, lid van de regering en vroegere legergeneraal in de jaren ‘80, bevestigde dit publiek. Het was een reactie van het volk (in het begin enkel door de studentenbewegingen), dat de vele misbruiken door de regering beu was;  de algemene controle van de bevolking, de corruptie, de vervolgingen en moorden. De reactie van de regering was massaal, repressief, en disproportioneel. In deze civiele en ongewapende opstand werden meer dan 320 burgers gedood en +2000 personen gewond, voornamelijk jongeren, studenten, vrouwen en kinderen. Het repressief apparaat – politie, leger en gewapende sympathisanten – is verantwoordelijk voor deze doden. De repressie uit zich nog altijd in arbitraire arrestaties gedurende uren, dagen of maanden; in de meeste gevallen zonder enige formele inbeschuldigingstelling; sommige vrouwen krijgen in de gevangenis te maken met seksuele intimidatie, sommigen personen worden gemarteld (cfr. rapport van Human Rights Watch van juni ‘21). In totaal werden +400 van deze concrete repressievormen gedocumenteerd door mensenrechtenorganisaties. Vele Nicaraguanen +-80.000 à 100.000 (op een bevolking van 6,6 miljoen) zijn in die periode naar andere landen, vooral Costa Rica, gevlucht.

In mei-juni ‘18 werden verschillende mensenrechtenorganisaties het land uitgezet, waaronder de Inter-Amerikaanse Commissie van Mensenrechten, en het lokaal bureel van de VN-mensenrechtencommissie, en Nicaraguaanse lokale mensenrechtenorganisaties zoals de CENIDH werden verboden.

6. Sedert april ‘18 worden nationale en internationale ngo’s actief vervolgd. Er zijn wetten goedgekeurd (oktober 2020, de ‘Foreign Agents Law’) die het werk van de ngo’s beperken onder de beschuldiging dat de ngo’s de ‘staatsgreep van april 2018’ financierden en het land willen destabiliseren. Het wordt verboden voor elke (inter)nationale vzw die geld ontvangt uit het buitenland (en dat is het geval bij zo goed als allemaal) om zich in te laten met ‘binnenlandse zaken’. Een nationale ngo kan dus geen kritisch verhaal meer publiceren over één of ander thema in haar eigen land (ontbossing, de poging tot een alternatief voor het Panamakanaal dwars door Nicaragua, milieu, mensenrechten, etc …).

Vele nationale ngo’s hebben hun werking stopgezet en vele internationale ngo’s hebben het land (moeten) verlaten.

7. De vrijheid van pers is sterk onderdrukt, kritische journalisten worden vervolgd en gevangen genomen door politie en paramilitaire groepen, hun materiaal en eigendommen worden geconfisqueerd. Vele journalisten zijn uit angst gevlucht naar het buitenland.

8. De burger-en politieke rechten van de Nicaraguanen worden ingeperkt, zo is het bv. niet mogelijk tegen de regering te manifesteren en kleine zaken zoals een Nicaraguaans vlaggetje aan je auto is niet meer mogelijk (teken van opposant). Opposanten worden vervolgd en gevangen genomen, op dit ogenblik zijn er meer dan 150 politieke gevangenen onder wie 21 oppositieleiders, en 7 presidentskandidaten voor de recente verkiezingen van 7 november 2021. Zij hebben zelden recht op juridische bijstand, en nauwelijks op contact met hun familie. Ze krijgen ook niet de nodige medische zorgen.

Een nieuwe wet van oktober 2020 maakt zo goed als elke uiting van civiele oppositie en zelfs meningsuiting onmogelijk. Belangrijke vergaderingen van de oppositie worden verboden. Zelfs ‘likes’ op sociale media van kritische verhalen, het sturen van ‘valse informatie’ op sociale media wordt vervolgbaar door de nieuwe wet over ‘cybercrime’.

Via een andere wet van december 2021 ‘Law for the defense of People’s Rights to Independence, Sovereignty and Self Determination for Peace’, is alles wat gepercipieerd kan worden als ‘tegen het vaderland’, bv. kritiek op de huidige regering, vervolgbaar. De beoordelingscriteria in dit verband bestaan niet, en worden vervangen door heel vage termen. Mensen die via deze wet vervolgd worden, verliezen het recht om een publieke functie op te nemen.

In een recente wet van februari 2021, worden de Criminele Procedures gewijzigd, en kan men iemand zonder enige aanklacht (en zonder recht op een advocaat) aanhouden tot 90 dagen ipv de 48 uur van vroeger.

9. Door het gebrek aan institutionaliteit en de afwezigheid van scheiding van de machten, is de corruptie alarmerend, er bestaat geen betrouwbare controle op de besteding van de publieke financiën en nog minder op wat gebeurt met het geld dat van de officiële internationale coöperatie komt. Nicaragua staat op één van de eerste plaatsen voor wat corruptie in Latijns Amerika betreft. De regeringspartij controleert elke tak van de regering, inclusief het juridisch apparaat en de ‘Consejo Supremo Electoral-CSE’ (Hoge Verkiezingsraad), de politie en het leger, en er is dus een regelrechte ondermijning van alle democratische principes. Eén van de gebruikte machtsmethodes is het aloude nepotisme zo eigen aan Latijns-Amerika en vele dictaturen, waar 7 kinderen van het echtpaar aan de macht aan het hoofd staan van cruciale instituties (zoals de media) in Nicaragua.

10. De condities waren niet aanwezig voor transparante en gesuperviseerde verkiezingen. Op 4 mei 2021 werd de samenstelling van de CSE gewijzigd, zodat nu 7 op de 7 leden ofwel leden zijn van het FSLN- de regeringspartij, ofwel getrouwen, waardoor de kiesraad nu volledig onder controle staat van de overheid. Op 18 mei 2021 werd nog een hervorming doorgevoerd van de kieswet waardoor de oppositie niet meer aan de verkiezingen kon deelnemen: de ingeschreven oppositiepartij PRD (Partido de Restauración Democrática), die de koepel is waar de oppositiepartijen zich onder verenigden voor de verkiezingen, werd wettelijk zijn registratierecht ontzegd. De politie kan eigenhandig beslissen welke politieke manifestaties worden toegelaten, en welke verboden. Leiders van oppositiepartijen die niet werden vastgezet, werden arbitrair verboden zich te verplaatsen tussen de verschillende regio’s. Er werd vóór de verkiezingen al gezegd dat de overheid de condities creëerde voor electorale fraude.

11. In NRC, een Nederlandse krant, verscheen op 9 juni 2021 een artikel met als titel:’Hoe steel je verkiezingen? Daniel Ortega en zijn vrouw weten het.’

5 autocratische lessen uit Managua: 1) bepaal zelf de spelregels, stel zelf de arbiter aan. 2) zorg dat de oppositie onderling verdeeld is, 3) schakel je meest kansrijke rivalen uit of sluit ze op, 4) controleer de media, 5) negeer internationale kritiek.

12. De EU veroordeelt in krachtige bewoordingen de acties van de Nicaraguaanse autoriteiten tegen oppositiepartijen, media, journalisten en het maatschappelijk middenveld, en de stelselmatige detentie en arrestatie van presidentskandidaten en oppositieleiders. De EU dringt er bij de Nicaraguaanse autoriteiten ook op aan om restrictieve wetten, zoals de wet voor de regulering van ‘buitenlandse agenten’ in te trekken.

Mensen en organisaties die geld ontvangen uit het buitenland en actief zijn in Nicaragua, moeten zich voortaan als ‘buitenlandse agent’ registeren bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Eenmaal bestempeld als agent zijn ze verplicht om bekend te maken hoeveel geld ze vanuit het buitenland ontvangen, ook worden ze uitgesloten van deelname aan ‘binnenlandse zaken’-activiteiten. Hiermee treft de nieuwe wet onder meer ngo’s en mensenrechtenorganisaties.

De EU roept op tot de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van de potentiële presidentskandidaten, de oppositieleiders en andere politieke gevangenen. De Nicaraguaanse autoriteiten moeten een einde maken aan het harde optreden tegen politieke tegenstanders, onafhankelijke media, het maatschappelijk middenveld en mensenrechtenverdedigers, en de eerbiediging van de mensen-, burger- en politieke rechten in het land ten volle waarborgen. Internationale mensenrechteninstanties, zoals het Bureau van de VN-Hoge Commissaris voor de mensenrechten (OHCHR) en de Inter-Amerikaanse Commissie voor de mensenrechten (IACHR) moeten toestemming krijgen naar Nicaragua terug te keren.

De EU vaardigde in oktober 2020 een eerste reeks van sancties uit tegen een 6-tal getrouwen van het regime: de vice-president, de chef van de politie, enz …

Sedert de nieuwe ontwikkelingen in dit voorjaar, vraagt het Europees Parlement een verscherping van de sancties en uitbreiding naar meer hooggeplaatste figuren, waarover de Europese Raad zich nog niet uitsprak. De Europese raad verstrengde deze sancties en breidde die uit tot enkele leiders meer begin juli ‘21.

De EU verklaart op 8 november dat de verkiezingsresultaten in Nicaragua geen legitimiteit hebben, gegeven de omstandigheden waarin die plaatsvonden. Ook de VS en de OEA (Organisatie van Amerikaanse Staten) verklaren de verkiezingsresultaten illegitiem en van generlei waarde. Argentinië, Ecuador, Costa Rica, Guatemala, Panama, Chili, Colombia, Peru gaven ook heftige kritiek op de verkiezingen. De volgende landen feliciteerden Ortega voor zijn herverkiezing: Venezuela, Bolivië, Cuba, en Rusland.

De eerste rapporten over de verkiezingen van het multidisciplinaire onafhankelijke Observatorium ‘Urnas Abiertas’ geven aan dat slechts 18,5% van de bevolking ging stemmen. Er was dus een abstentionisme van 81,5%, terwijl het regime zélf een abstentionisme toegeeft van 35%. Bovendien werden er incidenten van politiek geweld geregistreerd in 119 gemeenten, 78% van de gemeenten in het land, volgens hetzelfde Observatorium. Er waren geen buitenlandse observatoren, en de grote buitenlandse media werden niet toegelaten. Wel werden er ‘begeleiders’ uitgenodigd van enkele bevriende regimes en sommige bevriende individuen van andere landen. Men kan niet spreken van een geloofwaardige verkiezing gegeven de omstandigheden die hierboven beschreven staan, en het feit dat de 7 geloofwaardige oppositieleiders werden gevangen gezet door het regime in de afgelopen maanden. Als pantomime mochten wel een 5-tal splinterpartijen deelnemen, allen welwillend tegenover het regime en met kandidaten die totaal onbekend zijn of van corruptie werden aangeklaagd. Onafhankelijke peilingen zoals georganiseerd door Gallup geven tegelijk aan dat in oktober 2021, de maand voor de verkiezingen, 65% van de bevolking aangaf te willen stemmen voor een onafhankelijke kandidaat, die zich niet in de invloedssfeer van Ortega bevindt.

13. Intussen is het duidelijk geworden dat het echtpaar Murillo-Ortega ervoor koos om hun autocratische machtsregime verder te zetten, ongeacht de impact op de bevolking, de schendingen van mensenrechten en het gebrek aan democratische rechten. De president Ortega (bijna 76 jaar) spreekt sedert deze maand officieel niet meer over zijn vrouw (70 jaar) als over de vice-president, maar over de co-president. Dit is ongetwijfeld de voorbode om de macht van de familie te bestendigen, in afwachting dat waarschijnlijk één van hun kinderen de macht kan verderzetten.

Na de Somoza-dynastie van 42 jaar lang in de vorige eeuw, waar de Sandinistische revolutie notabene komaf mee maakte in ‘79, op naar de Ortega-dynastie?  

 

Stefaan Declercq werkte 13 jaar in Nicaragua.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!