Ik ontmoet Andrea in het Huis van de Arbeider in de hoofdstad Managua. Op haar schoot slaapt vredig de jongste van haar 5 kleinkinderen; die laat ons gesprek van anderhalf uur onverstoord aan zich voorbijgaan.
“Binnen de syndicale wereld word je verkozen. Ik ben aangesteld tot algemeen secretaris van de Federatie van Huishoudwerksters ‘Julia Herrera de Comare’, aangesloten bij de confederatie CST-JBE. Ik ben ook coördinatrice van het Nationaal Comité van Vakbondsvrouwen.
In 2011 begonnen we in Nicaragua aandacht te vragen voor de rechten van de huishoudwerksters. Het is mede dankzij Conventie 189 dat we de huishoudwerksters zichtbaar hebben kunnen maken. Ze zijn met ongeveer 200.000 in Nicaragua, toch wel een aanzienlijke groep arbeidsters, wiens bijdrage aan de economie volledig werd miskend.
De drie vakbondsfederaties van het land hebben hun krachten verenigd en de ratificatie van Conventie 189 samen bepleit. Nicaragua mag er best trots op zijn dat het voltallige parlement de ratificatie unaniem heeft goedgekeurd. Nog geen twee jaar na de ratificatie kunnen we toch al de positieve effecten vaststellen. De huishoudwerksters zijn beter geïnformeerd over hun rechten, bijvoorbeeld dat ze recht hebben op financiële compensatie in geval van ontslag. Wie inwoont bij de familie krijgt een loonsverhoging van 50%. Huishoudwerksters die voltijds aan de slag gaan, moeten bij de sociale zekerheid aangegeven worden. De praktijk is nog anders, want naar schatting is maar 1% ingeschreven. Natuurlijk is het ook maar een minderheid die voltijds bij dezelfde werkgever aan de slag is.
Een andere positieve vaststelling is dat vrouwen inbreuken op hun arbeidsrechten beginnen aan te klagen. De meest voorkomende klacht is dat het afgesproken loon niet wordt uitbetaald. Huishoudwerksters worden sowieso al weinig betaald, ze krijgen minder dan het laagste minimumloon; 150 dollar per maand is een gemiddeld loon hier in Managua, maar elders zakt dit tot 20 tot 40 dollar. Geweld en ongepast gedrag komen ook voor, maar minder. Het voorbije jaar is er vanuit de overheid veel aandacht besteed aan de pas goedgekeurde wet ter preventie van geweld op vrouwen.
Het grote strijdpunt vandaag is de 8-urige werkdag. De patroonsorganisatie COSEP was de enige partij die zich tegen de ratificatie had verzet, juist omdat de conventie de werkdag voor huishoudwerksters tot 8 uur beperkt. In Nicaragua willen we met ons Nationaal Comité dat het parlement spoedig de arbeidswetgeving in deze zin verandert. Een andere eis betreft het ontbreken van wettelijke voorschriften over werkomstandigheden en arbeidsgezondheid. De Nationale Raad voor Beroepshygiëne moet dringend aan de slag gaan.
Ik hoor dat FOS in haar campagne dit jaar respect voor de huishoudwerksters vraagt. Terecht, want al te dikwijls kijkt men neer op hun werk. Poetsen en het huishouden doen wordt niet gezien als echt werk, want ‘daar heb je toch geen kwalificatie voor nodig’. Deze vorm van minachting wordt soms ook in de praktijk duidelijk, bijvoorbeeld wanneer er twee maaltijden worden klaargemaakt, één voor de familie en een minderwaardige voor de huishoudster.
De ergste problemen komen voor bij de inwonende huishoudwerksters. Zij werken meestal langer dan 12 uur, en men verwacht zelfs dat zij altijd ter beschikking staan, al is het maar om de poort open te maken, wanneer de man des huizes laat thuiskomt. Er zijn situaties bekend van vrouwen die geen enkele privacy kennen, die niet eens een deur in hun kamertje hebben. Onder deze groep huishoudwerksters zijn er veel die van ver ergens op het platteland komen, en die weinig contacten hebben. Zij zijn volledig afhankelijk van de goodwill van hun werkgever. Onder hen ook heel wat adolescenten. De wet schrijft voor dat minderjarigen slechts 6 u per dag mogen werken, zodat zij de kans hebben om tegelijk school te lopen. Zeker voor deze groep is het belangrijk dat zij hun rechten kennen.
De ratificatie van Conventie 189 is ook voor ons, vakbonden, een stimulans om de huishoudwerksters te organiseren. We staan echt nog maar aan het begin. Onze eigen federatie telt ongeveer 600 leden, en de vakbonden van de twee andere federatie niet meer dan 50 elk, vrees ik. We moeten echt nog een hele weg afleggen. En daarom hebben we elkaar nodig.
Ik heb het geluk gehad om het stichtingscongres van de International Federation of Domestic Workers in Uruguay te kunnen meemaken; en dankzij FOS was ik ook op de algemene vergadering van november 2013 in Peru aanwezig. Juist omdat het organisatiewerk in alle landen nog zwak staat, hoop ik dat er vanuit deze federatie impulsen gegeven worden. CSA, de regionale afdeling van het Internationaal Vakverbond (IVV) voor Latijns-Amerika, heeft vorig jaar een workshop gehouden over methodes van ledenwerving. We moeten op dit vlak onze krachten bundelen en ervaringen uitwisselen. Eigenlijk hebben we in elk land nood aan een uitgewerkt strategisch plan om de huishoudwerksters te organiseren; dat soort werk zouden we gezamenlijk kunnen aanpakken. Volgende week zitten we in Guatemala samen met de collega´s van Centraal-Amerika. Ik ga daar voorstellen om alvast voor onze regio deze oefening te maken.”
Veel succes, Andrea!
Auteur: Wim Leysens
