Wereldwijd zijn er naar schatting meer dan 10 miljoen ngo’s. Zo’n 4500 daarvan hebben een consultatieve status bij de Economische en Sociale Raad (Ecosoc) van de Verenigde Naties (VN). Deze geïnstitutionaliseerde manier om participatie te garanderen, wordt door velen gezien als een belangrijk middel. Veel ngo’s beweren echter dat hun invloed afneemt. Die ontwikkeling komt op een slecht moment, zeggen zij, want ze willen graag helpen bij de implementatie van de SDG’s.

Stavros Lambrinidis, speciale VN-vertegenwoordiger voor Mensenrechten, zei deze week tijdens een paneldiscussie in New York dat het implementeren van de SDG-agenda “onmogelijk is zonder maatschappelijke organisaties.” Regeringen hoeven niet eens te zijn met alles wat ngo’s inbrengen, maar ze hebben wel de plicht hun vrije functioneren te garanderen en te luisteren, zei Lambrinidis.

Meer dan een waakhond

De Bulgaarse permanente vertegenwoordiger bij de VN, Stefan Tafrov, constateerde ook een afname in de participatie van ngo’s sinds vorig jaar. Hij meent dat er “een gevaar is dat die trend doorzet.”

De alom geprezen Ontwikkelingsagenda voor 2030, die zeventien doelstellingen telt, werd verondersteld maatschappelijke organisaties tot op zekere hoogte invloed te geven. In het The State of Civil Society Report 2016, in juni gepubliceerd door Civicus, staat dat burgerorganisaties (cso’s) – een andere aanduiding voor ngo’s – meer moeten zijn dan een waakhond, als het gaat om het bereiken van de SDG’s.

Kennelijk verloopt de communicatie momenteel echter niet optimaal. Dat zou met name het geval zijn op twee gebieden: de consultatie in landen en de aandacht voor gemarginaliseerde groepen zoals gehandicapten.

Salil Shetty, algemeen secretaris van Amnesty International, wees wat het eerste gebied betreft op de manier waarop vluchtelingen en Roma worden behandeld in Europa. Hij noemde “misbruik van de anti-terreurwetgeving in Europa een ernstige zaak.” Als het respecteren van de mensenrechten op zo’n manier achteruit gaat, zouden landen en niet-gouvernementele organisaties moeten samenwerken om dit tegen te gaan, concludeerden de deelnemers aan de discussie.

Schandalig

Organisaties met een consultatieve status bij Ecosoc worden gezien als een speler binnen de VN, maar het respect voor het besluitvormende orgaan, de Commissie voor NGO’s, is tanende. Deze commissie, waarin ook landen invloed hebben die weinig op hebben met ngo’s, is inmiddels berucht om het uitstellen of weigeren van de consultatiestatus aan ngo’s. “Het accreditatieproces voor Ecosoc verloopt op een schandalige manier”, zei Shetty.

Hij weest op de weigering afgelopen maand om een consultatieve status toe te kennen aan het Comité ter Bescherming van Journalisten (CPJ). Dat besluit werd alom bekritiseerd en zelfs VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon liet zich erover uit. “Vrijheid wordt bedreigd, ook op de laatste plaats waar dat zou moeten gebeuren: bij de Verenigde Naties”, zei hij.

Het CPJ is niet de enige organisatie die publiekelijk reageert op de manier waarop de samenwerking tussen de VN en ngo’s verloopt. De Internationale Alliantie van Gehandicapten (IDA) sprak deze week haar ontevredenheid uit. Bij een recente rondetafelbijeenkomst over de rechten van gehandicapten, was geen enkele relevantie belangengroep van gehandicapten betrokken, zei IDA-voorzitter Colin Allen.

Gezamenlijk doel                           

De ruimte voor verbeteringen is klein. Beperkte invloed op politiek niveau werd door ngo’s altijd al gezien als een groot probleem. Salil Shetty van Amnesty benadrukte ook de noodzaak voor de VN om samen met ngo’s in contact te blijven met wat er leeft bij mensen aan de basis. “Uiteindelijk komen er niet veel mensen naar internationale bijeenkomsten. De meeste mensen zijn elders en je zou denken dat dat de plaats is waar de VN zich laten horen en spreken voor het volk. Helaas gebeurt dat maar zelden”, zei hij.

Volgens veel ngo’s verhindert de politiek een universele benadering van mensenrechten. Colin Allen liet echter ook een positieve noot horen: “Politieke onzekerheid is overal in de wereld te vinden. Maar ik denk dat de burgerbewegingen stabiel zullen blijven. Dat komt doordat we werken met veel verschillende politieke richtingen, maar met een gezamenlijk doel.”

Bron: Civil Society Organizations Worried About Declining Involvement