“In 2015 werd de vrijheid van meningsuiting, van vergadering en vreedzaam samenkomen in 109 landen ernstig verstoord”, volgens Mandeep Tiwana van de organisatie Civicus bij de presentatie van hun jaarrapport State of Civil Society Report 2016.
Burgerorganisaties zijn alle organisaties die buiten regeringen en bedrijven om burgers vertegenwoordigen. Ze komen op voor de rechten van minderheden in de samenleving, zoals homoseksuelen, personen met een handicap of inheemse bevolkingsgroepen. Dit zijn vaak kwetsbare groepen in de samenleving.
“Een van de belangrijkste tests om te zien of een samenleving rechtvaardig is, is hoe zij haar minderheden behandelt en of er gelijke kansen zijn voor iedereen”, zegt Tiwana. “Voor deze test slagen veel samenlevingen niet.” Volgens het rapport worden “overal in de wereld mensen gediscrimineerd vanwege hun gender, etniciteit, migratiestatus, geloof, leeftijd, seksualiteit, handicap, hiv- of gezondheidsstatus, woonplaats of andere factoren.”
Inheemse groepen
Tiwana noemt inheemse volkeren als een van de groepen in het maatschappelijk middenveld die in 2015 onder vuur lagen. “Inheemse activisten die zich keerden tegen de activiteiten van mijnbouwbedrijven of de agribusiness – die vaak verbonden is aan de politieke elite – leden onder zeer gewelddadige aanvallen. In bepaalde gevallen werden mensen vermoord”, zegt hij.
Groepen die opkomen voor de rechten van lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders en interseksuelen (LHBTI) zijn ook vaak een doelwit. Qamar Naseem van Blue Veins in Pakistan beschrijft in het Civicus-rapport hoe transgenders in Pakistan onder toenemende druk staan, nadat ze een associatie vormden die wil ijveren voor de rechten van meer dan veertigduizend transgenders.
“Toen deze mensen voor hun rechten begonnen te ijveren, lagen ze meteen onder vuur omdat ze in een samenleving leven die er niet van houdt dat groepen zoals transgenders opkomen voor hun rechten”, zegt Naseem. Drie bestuursleden van de associatie zijn al vermoord. Een van hen overleed toen een ziekenhuis weigerde haar te behandelen vanwege haar genderidentiteit.
Naseem wijst er echter ook op dat transgenders in Pakistan vooruitgang hebben geboekt door samen te werken. Als gevolg daarvan, zegt hij, heeft de Pakistaanse overheid voor het eerst geld toegezegd voor welzijn en bescherming van transgenders. “Recent heeft de shariaraad een fatwa uitgevaardigd die transgenders toestaat onderling te trouwen. Voorheen was dat een misdaad.”
Naseem meldt dat verschillende VN-organisaties, waaronder de organisaties die werken met vluchtelingen in Pakistan, zich niet bezighouden met de behoeften van transgenders. Burgerorganisaties zijn daarom een campagne begonnen onder de noemer ‘geen genderblindheid meer bij de VN’.
Kene Esom werkt voor de organisatie African Men for Sexual Health and Rights uit Zuid-Afrika, die ijvert voor HIV-preventie en -verzorging. Hij constateert op zijn beurt dat steun voor LGBTI-mensen in het VN-hoofdkantoor in New York niet doordringt tot de praktijk op landniveau. “Er lijkt een sterke aarzeling te bestaan bij VN-afgevaardigden van landen om zich uit te spreken tegen discriminatie op basis van seksuele identiteit en genderidentiteit, in het bijzonder in Afrika”, zegt hij.
Farhan Haq, plaatsvervangend woordvoerder van VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon, zegt dat “de VN-leiding alles doet wat mogelijk” is om bescherming van de rechten en het welzijn van LGBTI-mensen te stimuleren in de VN-organisaties. “De VN-secretaris-generaal heeft in het verleden alle diensthoofden aangeschreven en erop aangedrongen LGBTI-collega’s volledig te accepteren. Hij heeft duidelijk gemaakt dat voor homofobe en transfobe sentimenten geen plaats is bij de VN.”
