Op 2 januari is de staking gestart in Nijmegen met een klein groepje van zo’n twintig schoonmakers. “Drie dagen later zijn we begonnen met de eerste grote actie en vanaf dat moment doen er 2.000 mensen mee”, vertelt Ron Meyer, FNV-vakbondsbestuurder en campagneleider van de schoonmakersactie. “Het aantal stakers is nu zelfs opgelopen tot 3.500.” De actievoerders trekken al meer dan acht weken door het hele land. Ze liepen negen ‘Marsen van Respect’ in verschillende steden, in totaal al meer dan een marathon.

Prijzenoorlog woedt in schoonmaaksector

In de schoonmaaksector is een prijzenoorlog aan de gang, omdat de grootste opdrachtgevers, zoals Philips, de Rijksoverheid en de banken in Nederland, steeds goedkopere schoonmaak eisen. “De grote schoonmaakbedrijven, zoals ISS, bieden zichzelf voortdurend veel te goedkoop aan”, vertelt campagneleider Meyer.

“Ze zeggen eigenlijk overal ‘ja’ tegen, omdat ze weten dat als ze het niet doen een concurrent wel tegen zo’n lage kost zal bieden.” Vervolgens compenseren de schoonmaakbedrijven die veel te goedkope en onmogelijke afspraken door de werkdruk extreem te verhogen.

“Op de vorige collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) werd er afgesproken dat een beginnend schoonmaker slechts 9 euro bruto per uur blijft verdienen”, vertelt Meyer, “omdat in ruil een vakopleiding en eventueel een Nederlandse taalopleiding worden gegeven.”

In 2011 stroomden 35.000 nieuwe mensen in de sector, die allemaal langer dan zes maanden bleven. “Dus geen studenten of vakantiehulpen”, aldus Meyer. Van die 35.000 mensen, die allemaal tegen een laag loon werkten, kregen er maar 3.000 een opleiding.

“Zo krijgen de schoonmaakbedrijven het dus voor elkaar om winst te blijven maken, terwijl ze onmogelijke afspraken maken met de opdrachtgevers ten koste van de schoonmakers. Dat leidt tot een enorme werkdruk en een respectloze omgang”, voegt Meyer eraan toe.

ISS daagt belastingdienst voor de rechter

“Twee à drie weken geleden heeft de belastingdienst, de opdrachtgever van ISS, het grootste schoonmaakbedrijf van de wereld, gezegd dat ze niet meer in zee wilde gaan met dat bedrijf. ISS had hen namelijk een zodanig lage prijs voorgesteld, die zelfs de belastingdienst, die toch graag wil besparen, te gortig en onmogelijk vond”, zegt Meyer.

ISS heeft zijn opdrachtgever dan voor de rechter gedaagd. “In een zestig pagina’s tellend pleidooi beweert ISS dat zij een 20 procent goedkopere prijs zou kunnen voorleggen”, zegt vakbondsbestuurder Meyer. “Dat zou onder andere kunnen door een schoonmaker 3.000 m² per uur te laten stofzuigen. Dat wil zeggen dat die ongeveer tegen 6 km per uur door een kantoor zou moeten racen.”

De stakers proberen nu de grote opdrachtgevers zoals de belastingdienst, de banken en Philips te overtuigen om niet steeds meer te bezuinigen. De schoonmaakbedrijven proberen daar een stokje voor te steken.

Toilethokje schoonmaken in 90 seconden

De actievoerders hebben enkele voorstellen. Ze hebben onder andere een ’Gouden Standaard’ opgesteld. “Die naam hebben we gekozen omdat de meest normale zaken die we eisen in de sector al goud waard zijn”, aldus Meyer. “We stellen voor dat opdrachtgevers zelf met de schoonmakers spreken. Zodat niet alles meer via de schoonmaakbedrijven moet lopen.” Zo kunnen ze zelf horen wat er van de afspraken terecht komt.

“We willen ook bereiken dat de opdrachtgevers de werkdruk niet meer verhogen. Zo wordt er van de schoonmakers verwacht dat ze een heel toilethokje in 90 seconden schoonmaken. Dat is onmogelijk”, stelt Meyer. “Als er bezuinigd moet worden, moet de opdrachtgever dan maar beslissen om minder schoon te maken.”

Doorbetaling bij ziekte: het grootste obstakel

De stakers eisen dat ze worden doorbetaald als ze ziek zijn. Op dit moment worden de schoonmakers de eerste twee ziektedagen niet betaald. Dat is al acht weken het grootste obstakel in de onderhandelingen. De schoonmaakbedrijven willen niet toegeven en de schoonmakers zelf willen niet aan het werk.

“Het gebeurt in de schoonmaaksector, maar het gebeurt eigenlijk ook in de hele maatschappij. Het is gewoon de uitholling van vakmanschap”, aldus Meyer.

Sit-in universiteit Utrecht

“Universiteiten zouden centra voor maatschappelijke vooruitgang moeten zijn. In plaats van voorop te lopen, gedragen de universiteiten zich als de andere opdrachtgevers”, legt Meyer uit. Om die reden zijn de stakers maandag aan de universiteit van Utrecht begonnen met een sit-in.

Ongeveer 2.000 schoonmakers hebben verschillende lokalen van de universiteit bezet. Daar hebben ze colleges gegeven aan de studenten over hoe ze moeten schoonmaken. ’s Avonds zijn er na het stakingsfeestje met solidaire muzikanten 250 actievoerders blijven overnachten.

“Tegen elf uur ‘s ochtends zijn ze vertrokken, omdat de universiteit beloofd heeft een brief te sturen naar de schoonmaakbedrijven”, vertelt Meyer. “De universiteit vraagt hen om opnieuw te onderhandelen.” De schoonmaakbedrijven gaven een ‘Take it or leave it’-bod. De stakers wezen het voorstel af.

Publieke opinie steunt schoonmakers

Ruim 82 procent van de Nederlanders steunt de acties van de schoonmakers. Er zijn inmiddels ook tientallen klanten die vinden dat de actievoerders een punt hebben. Tienduizend leden van de consumentenvereniging geven de stakers nu ook bijval. “De vraag is dus wanneer de grote schoonmaakbedrijven overstag gaan en tot een oplossing willen komen”, concludeert Meyer.