In 2015 haalde Nederland het wereldnieuws met een historische veroordeling door de Nederlandse staat. De rechtbank volgde het pleidooi van milieuorganisatie Urgenda en 900 mede-eisers, en oordeelde dat de Nederlandse staat te weinig deed om haar internationale klimaatbeloften en de plichten aan haar burgers na te komen.

Vrijwel meteen ging de overheid in beroep tegen dat vonnis, maar ook vandaag (dinsdag) draaide de juridische veldslag uit op een overwinning voor Urgenda. Het beroepshof in Den Haag bevestigt opnieuw dat Nederland zijn uitstoot tegen 2020 met minstens een kwart procent moet terugdringen tegenover 1990. Het hof benadrukt dat er sprake is van een “reële dreiging” door klimaatverandering.

Argumenten van tafel

In het vonnis verwerpt het hof stuk voor stuk de argumenten van de advocaat van de overheid. Bijvoorbeeld dat Nederland maar een klein land is, dat een wereldprobleem als de klimaatverandering niet zelf kan oplossen. Dat ontslaat Nederland niet van de verplichting om vanaf zijn grondgebied “naar vermogen” inspanningen te leveren die bescherming bieden tegen klimaatverandering, stelt de rechtbank.

Ook het argument dat Nederland met een halvering van de uitstoot tegen 2030 al een ambitieuze doelstelling heeft, volstaat niet voor de rechters. Er is sprake van hoogdringendheid, en er moet meteen worden ingegrepen om de risico’s en extra kosten te beperken.

Het hof benadrukte herhaaldelijk dat de Nederlandse staat een zorgplicht heeft tegenover haar burgers, en de nodige maatregelen moet nemen om burgers te beschermen. Ook bij industriële activiteiten “moet de staat preventieve maatregelen nemen” als gevaar dreigt. Het hof noemde als gevaren voor de langere termijn: overstromingen, ziektes van de luchtwegen, infectieziektes, droogte, bosbranden, verstoring van de voedsel- en drinkwatervoorziening en de aantasting van ecosystemen.

Cassatie

“Het is een hele bijzondere uitspraak, we hebben echt op alle punten gelijk gekregen”, zegt Marjan Minnesma, directeur van Urgenda, in een reactie. “Ik zou eigenlijk willen dat iedereen deze samenvatting van de rechters eens leest: het is een goede samenvatting van de stand van zaken en de ernst van de klimaatverandering.”

De Nederlandse staat moet zich nu schikken naar het vonnis en snel de nodige stappen ondernemen. Volgens eigen projecties van de regering is de doelstelling zelfs helemaal niet onmogelijk, want met het huidige beleid zou in het beste geval al een uitstootvermindering van 23 procent nodig zijn.

“Als de staat voor 2020 echt grote stappen wil maken, moeten de twee oudste kolencentrales van het land dicht”, zegt Minnesma. Mogelijk beslist de Nederlandse staat nog in cassatie te gaan, maar dan komt de deadline van 2020 wel heel dichtbij. Mocht de staat dan opnieuw verliezen, dan is er nauwelijks nog tijd om hoge dwangsommen te vermijden.