Het logo van de Nederlandse uitkeringsinstantie Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) (foto: Flickr creative commons / mystic_mabel).
Nieuws, Europa, Samenleving, Nederland, Uitkeringen, Jetta Klijnsma, Wet werk en bijstand -

Nederlanders met ‘onverzorgd uiterlijk’ riskeren schorsing van uitkering

Uitkeringsgerechtigden in Nederland moeten binnenkort niet alleen verplichte tegenprestaties verrichten voor hun geld: ze worden ook onderworpen aan (onduidelijke) normen voor uiterlijk en gedrag. Wie zich problematisch gedraagt of een onverzorgd uiterlijk heeft, kan drie maanden geschorst worden op de uitkering.

donderdag 14 november 2013 17:06
Spread the love

Meer “dwang en drang”

In een wetsvoorstel dat de Staatssecretaris van Sociale Zaken Jetta Klijnsma (Partij van de Arbeid) op 12 november naar het parlement stuurde, staat dat “wie door onaangepast gedrag of een onaangepast uiterlijk geen werk vindt, standaard drie maanden geen uitkering zal ontvangen.” Maar wat verstaat men precies onder een “onaangepast uiterlijk”?

Volgens het wetsvoorstel dient de bijstandsgerechtigde zijn kleding aan te passen aan de eisen van beschikbare werkgevers, indien er geen mogelijke werkgevers voorhanden zijn die geen bezwaar hebben tegen of zelfs positief staan tegenover het uiterlijk van de desbetreffende persoon.

Als voorbeelden worden “onverzorgde of gelaatsbedekkende kleding” genoemd. Maar wat is precies onverzorgde kleding? En zullen uitsluitend kleding en accessoires, of ook fysieke eigenschappen zoals gezichtsbeharing en overgewicht worden beoordeeld? Deze vragen blijven door het wetsvoorstel onbeantwoord en zijn dus vatbaar voor interpretatie.

Het idee om “onaangepaste” uitkeringsgerechtigden te sanctioneren speelt al langer in de Nederlandse politiek. In 2012 liet het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) onder klantmanagers van de gemeentelijke sociale diensten een onderzoek uitvoeren, getiteld “Verzorgd uit de bijstand”. Daarbij viel op dat het vaak lastig is om te bepalen of de uitkeringsgerechtigde “problematisch gedrag” en een “onverzorgd uiterlijk” kunnen worden aangerekend. Hierdoor zou het lastig zijn om te oordelen of een sanctie rechtvaardig is.

Ook stelt het onderzoek dat een beoordeling van gedrag en uiterlijk onvermijdelijk subjectieve elementen bevat, waardoor het juridisch vaak moeilijk hard te maken is dat bijstandsontvangers door hun gedrag of uiterlijk de eigen kansen op de arbeidsmarkt belemmeren. Ondanks deze bezwaren, geuit door klantmanagers, ziet de Nederlandse regering toch een oplossing in sanctionering.  

Uitkeringsgerechtigden riskeren volgens het wetsvoorstel van Klijnsma ook drie maanden korting op hun uitkering wanneer zij weigeren aan te tonen dat zij hebben voldaan aan hun verplichting om werk te zoeken. Uit een reportage van de regionale omroep RTV Rijnmond blijkt dat de verplichte zoektocht naar werk in sommige gemeenten gepaard gaat met absurde eisen.

Zo riskeren Rotterdamse bijstandsontvangers dat een deel van hun uitkering wordt ingetrokken wanneer zij weigeren deel te nemen aan verplichte korfbaltrainingen. Sporten zou volgens de gemeente immers leiden tot meer zelfvertrouwen en sociale contacten. 

Dergelijke strafmaatregelen worden volgens het wetsvoorstel van Klijnsma voortaan op landelijk in plaats van op gemeentelijk niveau bepaald. De Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid kwam immers in 2011 tot de conclusie dat gemeenten onvoldoende “dwang en drang” uitoefenen.

Kostendelersnorm

Ook voert de regering een zogenaamde ‘kostendelersnorm’ in, wat betekent dat uitkeringsgerechtigden die samen een huishouden voeren, gekort worden op hun uitkering. In dergelijke gevallen zou het volgens de regering niet meer lonend zijn om op zoek te gaan naar werk. Des te meer uitkeringsgerechtigden er in de gezamenlijke woning leven, des te lager de uitkeringen worden.

Het gevolg hiervan is dat ongeveer 36000 bijstandsontvangers straks moeten rondkomen met een lager inkomen. De kostendelersnorm wordt ook ingevoerd voor andere basisuitkeringen, zoals de ouderdomsvoorziening uit de Algemene Ouderdomswet (AOW). De Nederlandse regering verwacht tot 2017 ruim 150 miljoen euro te kunnen bezuinigen door de invoering van deze norm. 

“Voor wat hoort wat”

In het wetsvoorstel staat tevens dat alle Nederlandse gemeenten straks verplicht zijn een tegenprestatie te eisen van bijstandsgerechtigden. “De regering is van oordeel dat het principe van de wederkerigheid (voor wat hoort wat) bij deze uitkeringen aansluit bij een meer participerende samenleving waarin iedereen naar vermogen bijdraagt en verantwoordelijkheid neemt”, zo stelt het voorstel van de regering.

De tegenprestatie moet bestaan uit een onbeloonde, maatschappelijk nuttige bezigheid. Gemeenten krijgen de vrijheid zelf invulling te geven aan de aard van deze werkzaamheden.

Volgens de Nederlandse regering is de verplichte tegenprestatie niet in strijd met het verbod op dwangarbeid dat voortkomt uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Financiële sancties opleggen aan mensen die weigeren aan de verplichting te voldoen, kan volgens de regering namelijk niet als “dwang” worden gezien. Ook zou het gaan om een “nieuwe burgerlijke verplichting” die hierdoor buiten de categorie dwangarbeid valt.

Het is de bedoeling dat de nieuwe regels met betrekking tot de bijstand per juli 2014 ingaan.

take down
the paywall
steun ons nu!