Ankara eiste onder meer dat beide Scandinavische landen hun vermeende steun aan ‘terroristische’ Koerdische bewegingen zouden stopzetten, leden ervan zouden uitleveren en dat er een eind zou worden gemaakt aan het wapenembargo dat ze handhaafden tegen Turkije. Het land zocht ook NAVO-steun voor zijn ‘militaire operaties’ in Noord-Syrië en Noord-Irak. Turkije kreeg grotendeels wat het vroeg. De NAVO plaatste het akkoord inmiddels op haar website.
‘Terrorisme’
Drie pagina’s lang wordt de hele Koerdische kwestie gereduceerd tot een ‘terroristisch’ probleem, een begrip dat 15 keer in de tekst voorkomt. In het akkoord beloven Finland en Zweden om geen steun te verlenen aan de Koerdische Volksbeschermingseenheden (YPG) en de politieke vleugel ervan, de Democratische Uniepartij (PYD), die in Noord-Syrië al tien jaar lang de basis vormen van een autonoom bestuur.
Beide landen bevestigen ook dat de PKK, de Koerdische Arbeiderspartij die al tientallen jaren strijdt voor Koerdische autonomie in Turkije, een “verboden terroristische organisatie” is. Dat betekent concreet dat de activiteiten van de PKK en alle daarmee verbonden organisaties en individuen in beide landen verboden moeten worden en dat de samenwerking met Turkije daartoe versterkt wordt. Finland en Zweden engageren zich er toe om de Turkse uitleveringsverzoeken van terreurverdachten “vlug” en “grondig” aan te pakken. Daartoe worden “bilaterale wettelijke kaders” uitgewerkt om de “uitlevering en veiligheidssamenwerking te faciliteren”.
Finland en Zweden moeten ook alle “financiële en rekruteringsactiviteiten van de PKK en ander terroristische organisaties en hun vertakkingen, alsook geassocieerde en erop geïnspireerde groepen of netwerken, onderzoeken en verbieden.” Dat is een verregaande maatregel omdat de meeste Koerdische organisaties op de een of andere manier een band hebben met de Koerdische bevrijdingsbewegingen in Turkije, Irak of Syrië. Ook de solidariteitsbeweging met de Koerdische strijd voor zelfbeschikking en/of basisrechten wordt zo in één adem gecriminaliseerd.
Geen wapenembargo meer tegen Turkije
Tot slot heeft Turkije ook gedaan gekregen dat het wapenembargo tegen het land wordt opgeheven. Dat kwam er nadat het in oktober 2019 voor de derde keer aan de zijde van door Ankara gefinancierde Syrische rebellengroepen Noord-Syrië binnenviel, wat een duidelijke schending is van het internationaal recht.
Turkije dreigt al enkele weken met een nieuwe invasie van Syrië.
Sindsdien houdt Turkije grote stukken van Noord-Syrië bezet. Volgens de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties worden er zware mensenrechtenschendingen gepleegd, zoals mishandelingen, ontvoeringen, executies, plunderingen, inbeslagnames van eigendom en onwettelijke transfers van bevolkingsgroepen. Ankara dreigt er al maanden mee om ruim tienduizenden vluchtelingen vanuit Turkije te hervestigen in Noord-Syrië om zo het gebied zoveel mogelijk te zuiveren van Koerdische aanwezigheid. Het is ook al effectief begonnen met het transfereren van Syrische Arabische vluchtelingen naar de Koerdische regio’s van Noord-Syrië, wat neerkomt op een politiek van etnische zuivering.
Turkije dreigt ook al enkele weken met een nieuwe invasie van Syrië. Na dit akkoord zal de NAVO nog minder geneigd zijn om Ankara af te raden om Syrië opnieuw binnen te vallen. De afgelopen jaren hulde de NAVO zich in stilzwijgen na meerdere Turkse militaire invallen in zowel Noord-Syrië als in Noord-Irak, ook al is dat in strijd met het VN-Handvest en gaat het over ernstige schendingen van de soevereiniteit tegen beide zuidelijke buurlanden.
Met het akkoord sluit de NAVO zich aan bij de Turkse criminalisering van de Koerdische kwestie, terwijl er niets gezegd wordt over de jarenlange Turkse schendingen van de Koerdische rechten. In België hebben diverse gerechtelijke instanties – bevestigd in Cassatie – overigens geoordeeld dat de PKK geen terroristische organisatie is.
Het autoritair regime in Turkije maakt zich al jaren schuldig aan zware mensenrechtenschendingen.
Het autoritair regime in Turkije maakt zich al jaren schuldig aan zware mensenrechtenschendingen. Na de mislukte staatsgreep van 2016 werden duizenden Turken opgesloten of gebroodroofd. Tal van mediakanalen werden gesloten of tot spreekbuis van het regime gemaakt. Tijdens een grootschalige militaire repressieoperatie in de Turks-Koerdische regio vonden in de periode vanaf de zomer 2015 tot het voorjaar 2016 honderden mensen de dood. Tientallen burgers werden levend verbrand in de kelders van enkele woonblokken. In verschillende Koerdische steden leefden mensen wekenlang onder de avondklok. Tienduizenden sloegen op de vlucht.
Maar voor de NAVO is er nooit een vuiltje aan de lucht geweest. Turkije is een geostrategisch belangrijke partner die niet in de handen van Rusland mag worden gedreven en dus verzegelt de militaire alliantie telkens de mond.
