We ontmoeten Nadia Naji in een wat hippe bar vlak naast het Federaal Parlement. Woordvoerder Veva Daniëls luistert aandachtig mee, maar komt zelden tussenbeide.

Klopt het dat de partijvoorzitter zo’n machtige politicus is? Is dat wel zo? Hoe wordt het partijprogramma bij jullie gevormd?

“Het lijkt me oneerlijk om te zeggen dat partijvoorzitters geen machtige politici zijn, want in België maakt het systeem dat dat wel zo is. Maar de eerste keer dat ik mij ervan bewust was, was toen een journalist het mij vroeg. Ik heb het zelf nooit aangevoeld als macht-an-sich, eerder als verantwoordelijkheid en als een druk op mijn schouders. En ik meen het echt: macht is niet de reden waarom ik het doe.”

“Mijn eerste betoging was een klimaatbetoging. Die problematiek is meer dan ooit aanwezig en ik wil het daarvoor opnemen. Andere politici, andere partijen, mee aanjagen om daar iets aan te doen, want het kan niet anders vandaag. Ik wil mezelf binnen een aantal jaar in de spiegel kunnen aankijken en weten dat ik daar niet een steen maar bergen heb verzet, want de klimaatproblematiek is hoogdringend.”

“Hetzelfde geldt voor ongelijkheid in de samenleving. Die strijd is deel van mezelf, een strijd die ik al langer voer en nu zit ik in een positie waar ik die strijd kan versnellen. Ik wil later naar mezelf kunnen terugkijken en weten dat ik het beter heb gemaakt voor anderen.”

“In de zomer hebben we een herpositionering doorgevoerd. Daarvoor hebben we met zo’n duizend mensen gesproken over wat Groen zou moeten zijn. We hebben bijvoorbeeld gekeken naar de roots van onze partij. Wij stammen onder andere uit de vredesbeweging. Ook hebben wij destijds het cordon sanitaire rond het Vlaams Belang opgericht.”

“Wij stammen onder andere uit de vredesbeweging. Ook hebben wij destijds het cordon sanitaire rond het Vlaams Belang opgericht” © Freedom Agyemang

“We hebben ook gekeken naar onze leden. Hoe zien zij Groen? Wie zijn we, waar schieten we tekort of waar moeten we vandaag meer op inzetten? We hebben ook het middenveld erbij betrokken. Hoe zien zij Groen? Wat moeten we anders doen? Hoe kunnen we partner zijn voor het middenveld?”

“We hebben op ons zomerweekend ook ons congres aangekondigd. Omdat we duidelijk willen maken dat het bij ons over veel meer dan een nieuw logo gaat. Sowieso is er een heel traject aan dat logo voorafgegaan, maar tegelijkertijd is het ook maar een begin. Nu op het congres moeten we duidelijk maken wat dat voor onze leden echt betekent en wat onze standpunten zullen zijn.”

Tegelijk zitten jullie ook in de parlementen waar je in een paar minuten moet beslissen wat je lijn is. Hoe kan een gewoon lid van Groen wegen op het dagelijkse parlementaire werk?

“We hebben een nationaal partijbestuur. Daarin zit een vijftiental verkozen vrijwilligers. Dat zijn mensen die geen nationaal mandaat beoefenen, samen met onze fractieleiders en ministers. Maar iedereen kan daar op aansluiten. Als je wil, mag je daar komen zitten en je mening geven.”

“Je kan ook naar de politieke raad komen die één keer per maand plaatsvindt. Dat zijn een vijftigtal verkozen vrijwilligers die met elkaar in debat gaan. En ook die raad mag iedereen bijwonen.”

“Bij ons staat niemand boven de partij. Wij doen het samen met het partijbestuur, met de politieke raad, en we organiseren ook nog een congres dit jaar. Het is de taak van Jeremie Vaneeckhout en mijzelf om de basisdemocratie te doen werken en om die uit te dragen. Om beslissingen die daaruit voortkomen uit te dragen.

Wij betrekken al onze leden, en als voorzitters moeten wij de lijnen die zij uitzetten vertalen naar beleid. En ik vertrouw daarbij ook op al onze mandatarissen en ministers. Ik vraag niet elk uur aan Petra De Sutter of aan Tine Van der Straeten hoe het gaat en wat ze aan het doen zijn. Ik vertrouw erop dat zij weten wat onze lijnen zijn en het is aan ons om daarover te waken.”

En onderling met Jeremie Vaneeckhout, moeten jullie veel met elkaar overleggen en op elkaar afstemmen?

“We hebben twee vaste overlegmomenten elke week. Het is niet de bedoeling dat wij gewoon letterlijk alles met twee doen en samen in elke vergadering zitten. We hebben een interne themaverdeling, mensen weten bij wie ze moeten zijn voor welk thema. Krijg ik eens een bericht over iets anders, dan geef ik dat door of antwoord ik zelf.”

“Een van de redenen waarom we het met twee doen is om meteen twee visies te hebben op een probleem, om samen te zien hoe we het aanpakken.”

“Deze zomer hadden we allebei een week vakantie. Jeremie had de eerste week, dus ik was aan het werk en hij zat in Finland. Op de eerste dag kreeg ik een berichtje: ‘Is alles wel ok?’ Hij was verrast, want het was de eerste keer dat hij mij de hele dag niet had gehoord.”

Wij doen deze reeks interviews met voorzitters van partijen die elk op hun eigen manier links zijn. Maar wat betekent links, hoe vullen jullie dat in? Wat maakt jou en Jeremie tot linkse Groenen?

“We krijgen vaak de vraag: rood of blauw, wat kies je? Voor ons was dat duidelijk rood, zowel Jeremie als ik hebben ons altijd links gepositioneerd. Groen, sociaal en inclusief horen samen, je kunt ze niet los van elkaar zien.”

“Als je de samenleving wil veranderen, of extreemrechts wil aanpakken, dan moet je werken aan structurele ongelijkheden in de samenleving. Als je het klimaat wil aanpakken, dan moet je ook werken op diezelfde structurele ongelijkheden. Ik zit vandaag bij Groen wegens mijn strijd tegen ongelijkheid. Ik woon in een van de armste wijken van Brussel, waar de lucht ook het vuilst is. Schone lucht ís een ongelijkheidsthema.”

Jullie zitten nu in de Federale Regering, samen met een aantal partijen die van klassiek liberalisme naar een extreem neoliberalisme evolueren. Ook in de oppositie zit een grote neoliberale partij, de N-VA. Hoe verdedig je in zo’n context het belang van de gewone werknemer, die recht heeft op sterke openbare diensten?

“Een regering met zeven partijen, dat is niet gemakkelijk. Maar we kunnen wel onze accenten leggen. De overwinstbelasting en het sociale energietarief, dat zijn sociale hervormingen die echt nodig zijn. Ook het minimumpensioen bijvoorbeeld. Dat zijn dingen waar wij hard voor hebben gestreden. Ik wil toch een beetje tegenwicht bieden op het idee dat deze regering alleen neoliberaal zou zijn, dat klopt niet helemaal. Vraag jezelf af: hoe zou het zonder Groen zijn?”

“Ik woon in een van de armste wijken van Brussel, waar de lucht ook het vuilst is. Schone lucht ís een ongelijkheidsthema.” © Freedom Agyemang

“Sommigen kijken heel negatief naar de publieke sector, naar hoeveel geld het kost in plaats van hoeveel geld ze opbrengen en hoeveel meerwaarde zij naar de samenleving brengen. Ik geloof oprecht in een sterke overheid omdat de doelen anders zijn. Het doel van de overheid is de mensen dienen, de mensen steunen en dat is niet hetzelfde als we diensten aan de privésector overlaten.”

“Kijk naar de NMBS, er zijn nu voor het eerst sinds zoveel jaar eindelijk nog eens middelen om de spoorwegen structureel te versterken. Ik vind dat heel belangrijk. Dat is een dienst die we moeten leveren aan de mensen. We zijn het hen verschuldigd om dat te doen. Ik kijk met heel veel respect naar openbare diensten.”

ACV Puls heeft onlangs de resultaten gepubliceerd van een bevraging onder winkelbedienden. Daaruit blijkt dat meer dan de helft elke maand in het rood staat. De vakbond heeft ook gevraagd naar een oplossing voor deze crisis. En de winkelbedienden noemen dan de maximumfactuur voor energie, maar ook energieproductie in publieke handen. Is dat iets waar je mogelijkheden voor ziet?

“Wat we zeker weten is dat het systeem van vandaag faalt. De vrije markt in energie heeft mensen in de steek gelaten omdat het niet expliciet de bedoeling is om mensen te steunen. Daar zijn we het over eens. En ik hoor vandaag ook liberale stemmen die het daarmee eens zijn. Dat is al een eerste stap. Ik denk oprecht dat het systeem beter kan, maar of energie volledig terug in handen van de overheid moet of niet, dat weet ik niet.”

“Deze crisis heeft gewoon heel hard blootgelegd dat het systeem niet werkt en dat laat ook wel ruimte voor alternatieven. Energie delen bijvoorbeeld is een systeem waar wij al heel lang achter staan. Ik las een artikel in Bruzz over iemand die op zijn balkon twee zonnepanelen had geïnstalleerd. Dat gaat niet zomaar als je in een flatgebouw woont. Mede-eigenaars moeten akkoord zijn om dat te doen. Dat is nu al gemakkelijker geworden in Brussel, dankzij een Ecolo-minister.”

Over twee jaar zijn het verkiezingen. Wat zijn voor jullie de voornaamste politieke thema’s?

“De voorbije decennia hebben we altijd heel hard op de tafel moeten kloppen om de klimaatcrisis op de agenda te krijgen. Dat was toen een van de grootste uitdagingen. Vandaag staat die op de agenda, en niemand kan het nog ontkennen behalve het Vlaams Belang. “

“Als we iets willen veranderen, dan moeten we de verkiezingen winnen. Maar we moeten ook verder kijken dan 2024.” © Freedom Agyemang

“Vandaag moeten we het beleid voorbereiden dat die klimaatcrisis tegengaat of op zijn minst beperkt. Als we kijken naar de isolatie van woningen, als we kijken naar de energiemarkt, zonnepanelen, dan schieten we vandaag nog altijd tekort. Terwijl we weten wat we moeten doen.”

“Dan is er de pijler rond zorg en welzijn. Ik was laatst op bezoek op een school in Schaarbeek en de directeur zei: ‘wachtlijst is hét woord van de 21^e eeuw’. Hij had het over wachtlijsten voor kinderen om een plaats te krijgen op school, wachtlijsten voor bij de logopedist, wachtlijsten voor bij de psycholoog, overal zijn er wachtlijsten. Ook dat is ontwrichtend voor mensen, dat is enorm schadelijk. Als we willen zorgen voor onze samenleving, zullen we moeten zorgen voor mensen en een van die dingen is de wachtlijsten aanpakken. Idem met de crèches. De problemen zijn heel duidelijk en ze moeten aangepakt worden.”

“Ik zie nog heel veel werk in onderwijs. Onderwijs om armoede aan te pakken, onderwijs om mensen te emanciperen, om mensen te steunen, om ervoor te zorgen dat komende generaties het aan kunnen. Onze toekomst zit daar.”

“Maar ook in het aanpakken van structurele ongelijkheid in de samenleving. Dan hebben we het over het aanpakken van fiscale fraude, maar ook racisme op de arbeidsmarkt en op de huurmarkt. Dat zijn de structurele problemen die moeten aangepakt worden.”

“De toekomst is voor mij ook niet 2024. Dat is zeker belangrijk. Als we iets willen veranderen, dan moeten we de verkiezingen winnen. Maar we moeten ook verder kijken dan 2024. Het gaat ook over hoe we de toekomst van de samenleving zien.”

Ondertussen wordt Vlaanderen steeds rechtser. Hoe gaan jullie de verrechtsing stoppen?

“Het is Jos Geysels die met Agalev het initiatief heeft genomen voor het cordon sanitaire. En we zien dat het tot vandaag wel nog steeds standhoudt en dat het ook een bewezen effect heeft. Het is één van de dingen die het best werkt tegen extreemrechts. We moeten van alle democratische partijen eisen dat ze zich daaraan houden.”

“Ik ben er bezorgd over dat het discours van extreemrechts ondertussen zo mainstream is geworden. Ook centrumpartijen en zelfs linkse partijen gaan daarin mee. Ik denk dat dat op korte termijn een winst kan opleveren voor die partijen maar op langere termijn is dat heel schadelijk voor onze democratie en voor de gelijkheid in onze samenleving.”

“Ten derde, extreemrechts speelt in op een gevoel van angst en ongelijkheid in de samenleving. Wij moeten inzetten op een verhaal van hoop en verbinding. We moeten de bekommernissen van mensen serieus nemen en de strijd tegen ongelijkheid ook structureel aanpakken, zodat mensen weten dat wij met hen meestrijden. Dat lijkt mij heel belangrijk.”