“It’s a man’s world”. Net zoals de in het Amerikaanse Zuiden verankerde literatuur staat in de films van de in Arkansas geboren Jeff Nichols het mannelijkheidsbeginsel centraal. En uiteraard is zijn mannenwereld problematisch. De drie films van deze leerling van Terrence Malick voeren mannen-in-crisis op.

Na de botsende broers van Shotgun Stories en de paranoïde vader van Take Shelter (“Ik voelde een onrust, een angst die zich verspreid heeft over de wereld,” zei Nichols in Cannes, “deze film wil hier een antwoord op zijn”) zijn er nu de teenagers die een outlaw tot ersatz-vader bombarderen in het rond Old Man River (Mississippi) gedrapeerde coming-of-age sprookje Mud.

Dit ‘delta drama‘ is minder donker en brutaal van toon dan de meer apocalyptische vorige films van Nichols maar het blijft een wild avontuur met een op een verlaten riviereiland schuilende voortvluchtige moordenaar, hardwerkende vissers, gevoelige kinderen en gevaarlijke gangsters.

Een avontuur verankerd in de natuur en verbonden met gebroken beloften, pijnlijke herinneringen en onbeantwoorde liefde. Maar vooral ook verbonden met de dromen, angsten en verlangens van jongeren die opgroeien in een arbeidersgemeenschap getekend door een vlucht naar de stad.

De fragiele adolescent Ellis en zijn 14-jarige cynische vriend Ncckbone zwerven doelloos rond tot ze midden op de Mississippi stuiten op Mud, een charismatische man die beweert gemoord te hebben uit liefde voor de mysterieuze Juniper.

De twee jongens geraken in de ban van deze stoere, vreemde volwassene en helpen hem om een gammel bootje te herstellen met het oog op een mogelijke vlucht. Daarbij ontstaat een gedoemde vader-zoon relatie. Inclusief een gebroken (kinder)hart.

In de beste Zuiderse traditie draait Mud om aanwezige en afwezige, reële of symbolische, vaders. De relatie tussen vaders en zonen – waarbij zonen eerst gebroken maar uiteindelijk gered worden door de vaders (of vaderfiguren) die ze vereren – vormt de onderstroom van een rustig voortkabbelend verhaal.

De overgang van jeugd naar volwassenheid van Ellis gaat gepaard met een verlies van onschuld. Wanneer hij begrijpt dat zijn ersatz-vader Mud maar een gewone man (een manipulatieve mythomaan) is, breekt Ellis (in tranen) zijn belofte van vriendschap en trouw.

Met een kinderlijke oprechtheid neemt hij afstand van Mud, die zelf plots verantwoordelijkheid ontdekt, en keert hij terug naar zijn echte vader. Tegelijk duikt een beschermende engel op, een engel van leven en dood, die Mud naar een toekomst stuwt. Een puike mix van Mark Twain en Shakespeare. Of zoals Nichols zelf zegt, “it (Mud) moves like the river”.

De cinema van Jeff Nichols werkt omdat – of de films nu meer in de richting van arthouse (Take Shelter) of in die van mainstream (Mud) neigen, maakt niet uit – de onderstroom is er een is van emoties. In Shotgun Stories was de centrale emotie de gedachte dat er iets slecht gebeurt met een broer, in Take Shelter draaide alles om een existentiële angst en in Mud staat het ‘eerste gebroken hart’ centraal. “It’s all about heartbreak” stelt Nichols, “en ons vermogen ons te herpakken en door te gaan”.

Trailer van de film: