Deze cijfers zullen nog lang veel stof doen opwaaien. Vrijdag schrijft Tom Naegels al een kritiek; al maakt hij niet dezelfde analyse als ik.

Zou de uitslag van een enquête niet mee bepaald worden door de vragen die zijn gesteld? Neem bijvoorbeeld de stelling “Joden zetten aan tot oorlog en geven anderen de schuld“: die werd bedacht door de onderzoekers, en dan als bewijs van antisemitisme geïnterpreteerd. Wie ja antwoordt, is dus antisemiet, zo wordt geredeneerd (ooit geluisterd naar de Israëlische minister Lieberman?).

Maar zullen we eens een vergelijkbare stelling testen? “Moslims zetten aan tot oorlog en geven anderen de schuld“. Geen twijfel dat vele brave Vlamingen daarin de bevestiging zullen zien van wat ze al lang dachten. Hoe heet dat dan? Antimoslimisme?

De vragen leiden naar antwoorden

Nog een stelling van de enquêteurs: “de meeste Joden denken dat ze beter zijn anderen“; opnieuw een bewijs van antisemitisme. Indien we een variant zouden voorleggen: “Joden zijn beter dan anderen” en dat anoniem laten invullen door orthodoxe Joden, hoeveel procent zou er uitkomen?

Zo staat het tenslotte in de oude Joodse teksten, dat niet-Joden iets minder waard zijn. Of luister naar president Simon Peres, als repliek op de dode kinderen in Gaza: “Wij zorgen voor onze kinderen“.

Impact ‘internationale context’

Prof. Mark Elchardus (VUB) zegt in DM “dat de impact van de internationale context (op de antisemitische antwoorden van moslimjongeren) moeilijk te achterhalen is, en het lijkt twijfelachtig dat enkel hier een verklaring moet worden gezocht“.

Blijkbaar hebben de enquêteurs niet gepeild naar die impact. Werd bijvoorbeeld de stelling getest: “De Joodse staat Israël schendt de mensenrechten“; en de antwoorden gecorreleerd met de zogenaamd antisemitische stellingen?

Domineren

Een laatste voorbeeld van een stelling die de enquêteurs gebruikten: “De Joden willen alles domineren“. Opnieuw een bewijsstuk voor antisemitisme. Ik stel volgende stelling voor: “De Amerikanen willen alles domineren” (of “Sarkozy wil…“). Dat heet dan waarschijnlijk anti-amerikanisme.

Tenzij men het Project for a New American Century gelezen heeft waaraan Dick Cheney, Donald Rumsfeld en anderen meewerkten; of het wargame van de Franse en Britse luchtmacht tegen “Southland: Dictatorship responsible for an attack against France’s national interests”.

Game of voorbereiding?

Natuurlijk, dat zijn maar projecten en games. Niets te maken met de feitelijke gebeurtenissen; of hoogstens inspirerende modellen en voorbereidingen. Maar indien ze zouden op de computer gevonden zijn van iemand die Mohamed heet, werd deze allang gemarteld in Guantanamo.

Veel hangt er vanaf of iemand de juiste vragen stelt. En dat wordt op zijn beurt bepaald door de ideologie van de enquêteurs. Ze zouden eens moeten testen: “De Walen profiteren van onze sociale zekerheid“. Positieve antwoorden gegarandeerd.

Frank Roels

Frank Roels is emeritus hoogleraar aan de UGent.

NB: De Morgen publiceerde met vertraging een kortere versie van deze tekst (14/5).