De afgetreden Egyptische president Hosni Moebarak zette zichzelf altijd graag neer als toonbeeld van stabiliteit in een land dat volgens hem een “kruidvat” van sektarische onrust was. Steeds meer mensen vragen zich echter af of niet juist zijn regime de bron van deze onrust was.

Egyptische veiligheidsdiensten, zo geloven de analisten, zouden de aanvallen op koptische christenen hebben uitgevoerd, waarna het regime die toeschreef aan moslimfundamentalisten. Tegenover het Westen werd de indruk gewekt dat zonder Moebarak radicale islamitische groepen de macht zouden grijpen en een heilige oorlog tegen de christenen zouden beginnen.

“Veel Egyptenaren geloven dat de aanslagen gepleegd zijn door de veiligheidstroepen”, zegt Moustafa Kamel El-Sayed, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit van Cairo. “Sommigen zouden zeer verrast zijn als dat niet zo blijkt te zijn.”

Gelekte stukken

Egypte heeft de grootste christelijke gemeenschap in het Midden-Oosten. De kopten, die ongeveer 10 procent van de bevolking van 82 miljoen mensen uitmaken, zeggen dat ze te maken hebben met vervolging en discriminatie op de werkvloer.

Hoewel moslims en christenen in Egypte leven al eeuwenlang samenleven, zijn er vaak conflicten over land, de bouw of renovatie van kerken en geruchten over gedwongen bekeringen.

Vorig jaar was een van de meest bloedige jaren. Het jaar begon met een schietpartij in de zuidelijke stad Nag Hammadi. Zes kopten werden doodgeschoten toen ze na een samenkomst hun kerk verlieten. Aan het einde van het jaar was er een aanslag op een kerk in Alexandrië. Daarbij kwamen 24 mensen om. Bijna honderd kerkgangers raakten gewond.

Volgens de regering zat een islamistische groep uit Gaza, die banden zou hebben met Al Qaeda, achter de aanslag. Gelekte documenten van de Britse veiligheidsdienst suggereren echter dat een hoge functionaris uit het regime van Moebarak de motor achter de aanslag was.

Uit de diplomatieke stukken, waaruit voor het eerst geciteerd werd door nieuwszender Al Arabiya, zou blijken dat de voormalige minister van Binnenlandse Zaken Habib El-Adly in 2004 een speciale eenheid opzette. Op de pay-roll zouden drugshandelaren, islamitische militanten en veiligheidspersoneel staan. De eenheid zou als taak gehad hebben om onder valse vlag te provoceren en sabotage uit te voeren om zo de aandacht af te leiden van de corruptie van het regime. 

De “El-Adly-milities”, zoals ze genoemd werden, kregen ook de opdracht om “onrust te stoken in het land” als het regime bedreigd zou worden. Volgens de Britse diplomaten die geciteerd worden in de documenten, zat het clandestiene veiligheidsapparaat achter een aantal aanslagen in Egypte, inclusief die in Alexandrië.

Als de documenten kloppen, dan is dat “explosief” nieuws, zegt Adel Ramadan, een advocaat die veel zaken voor slachtoffers van de aanslagen voerde.

Het rapport van de Britse inlichtingendienst zou onthullen hoe El-Adlys veiligheidsbeambten hun informantennetwerk gebruikten om contact op te nemen met Jundullah, een islamitische extremistische groep, en wapens aanboden voor een operatie gericht op het “disciplineren” van kopten. Een lid van Jundullah werd gerekruteerd om een bomauto voor de kerk in Alexandrië te plaatsen en die op afstand tot ontploffing te brengen. De bom werd echter al tot ontploffing gebracht voordat de dader uit de auto kon komen. Daardoor leek het een zelfmoordaanslag.

De mannen van El-Adly wezen vervolgens naar Jundullah. De leider van Jundullah, Mohamed Abdel-Hadi, werd gearresteerd. Hij wist tijdens de recente opstand samen met honderden anderen te ontsnappen en zocht asiel bij de Britse ambassade. Daar zou hij aan Britse diplomaten verteld hebben over de gang van zaken.

Onderzoek

De Egyptische openbare aanklager is een onderzoek begonnen naar de mogelijke betrokkenheid van de voormalige minister van Binnenlandse Zaken bij de aanslag in Alexandrië. Als blijkt dat die betrokkenheid er was, bevestigt dat verhalen van ooggetuigen die beweren dat de politieagenten die normaal gesproken de kerk bewaken, een uur voor de aanslag hun post verlieten.

“Dat politieagenten zich terugtrokken vlak voor de aanslag, hebben we ook gehoord bij andere incidenten, zoals de aanslag in Nag Hammadi”, zegt Sherif Azer van de Egyptische Organisatie voor Mensenrechten (Eohr). “Als de aanklagers betrokkenheid van de overheid kunnen aantonen, dan overwegen we om ook heropening van het onderzoek naar andere aanslagen op kerken te vragen.”