Bijna zeventien keer een vlaag van vage beloften van “Brigittes” en anderen met of zonder flair om het anders aan te pakken : nieuwe mode en beautymarketing in oude zakken of nieuwe zakken met nieuwe inhoud?

Het wordt nu eindelijk anders ?

De vooral op vrouwen gerichte media en merken in de branches van de mode, schoonheid, lifestyle, elke dag (deels terecht overigens) geadoreerd door miljoenen vrouwen en ook door sommige mannen, zien af, elke maand bijna op dit ogenblik. Hun lezers, volgers, critici … krijgen keer op keer een of andere vorm van provocatie te zien en reageren… .

De mode- en beautybladen jagen op lezeressen en sommige lezeressen jagen op sommige bladen. Een verhaal over aangeschoten wild en geblesseerde jagers …. .

We overlopen even een deel van de afgelopen ervaringen met mode en schoondheidsidealen …

Flair

Flair doet het met …. Flair of had u iets anders verwacht :

• het publiceert al enige tijd geen crash-diëten meer ; wie geloofde overigens die crash-diëten om een buikje kwijt te raken op enkele weken ? Ik niet (mijn buikje kan het weten) … ;
• het publiceert af en toe een voller model op de cover ; meestal gaat het over enkele maten meer dus begint men af en toe vanaf maatje 42 in plaats van het traditionele 36 ; maar ook die modellen zijn gemiddeld knap en hebben vaak alles wat ze moeten hebben waar ze het moeten hebben in mannendromen ; verandert het werkelijk iets ?
• het toont vele lezeressen, zoals ze zijn ; vb. “My body and me”, waarin lezeressen in hun ondergoed of zelfs naakt hun eigen lijf mogen tonen, ook als is dat niet perfect ;maar ook hier graag onze commentaar : het blijven allen quasi zonder uitzondering mooie vrouwen en in essentie is het verhaal hier niet echt anders : de vrouwen quoteren er hun eigen lijf ; de quotatie (een acht of tien) blijft een deel van het spel en de inzet (denk aan de film “Ten”) en de vergelijkingen gaan vaak in de richting van ik tegenover het ideaal ; de basis- of mainstremdenktocht blijft in de achtergrond aanwezig ;
• de “move” van Flair is er overigens “onder druk” van de lezers ; het blad werkt in vergelijking met andere relatief participatief en geeft dus meer toe aan druk van lezers dan het gemiddelde blad ; inspraakbelofte betekent ook dat men die moet houden ;
• ….. .

H&M

Het lijkt wel of de slogan van H&M is “als we maar in de pers komen”… :

• toch écht te mager …. : haar reclamecampagne in 2012 met te magere modellen wordt kwaad onthaald;
• toch écht te (ge)bruin(d) ….. : wat later in 1012 is het de beurt aan een campagne met overmatig gebruinde modellen ; die riep de woede op van menig huidkankerspecialist ; H& M verontschuldigt zich ;
• …. .

Het lijkt even of H & M staat vooral voor voor “Heftige e-Moties”.

Maar eerlijk is het merk soms ook, zelfs in deze kontekst  :

• een foto van een mollige quasi naakte etalagepopdie wordt toegeschreven aan H&M gaat begin 2013 de wereld van de sociale media rond en scoort  meer dan 180 000 keer ; maar kijk : H&M laat weten, ondanks het sukses van de foto, dat de foto in tegenstelling van wat de sociale media laten weten toch niet uit een van haar winkels komt ;
• ….. .

Hema

Het merk Hema doet een gigantische gok eind 2011 op de valreep met het jaar 2012 : het gebruikt in een reclamecampagne voor ondergoed van vrouwen, met name voor de push-up beha van Hema, een blonde mannelijke mannequin met erg vrouwelijke looks ; het gaat om de 20 jarige Andrej Pejix ; het merk Hema is er van overtuigd dat als … een man een vrouw kan lijken met zijn push-up beha dat bij vrouwen dan zeker het succes verzekerd zal zijn …. . Van verregaande denkpatronen gesproken ….. .

Louis Vuitton

Het promotiefilmpje rond haar (off beter ….. zijn….. J ) wintercollectie 2012-2013 kost Louis Vuitton veel kritiek : het filmpje toont knappe modellen zoals Cara Delevigne en Georgia Jagger die zich als hoertjes gedragend het Parijse nachtleven intrekken, halfnaakt een automobilist opscharrelen, in de auto de liefde bedrijven en daarna op het modedéfilé belandden. Het luxemodel als model voor de luxehoer als model voor de verborgen vrouw in (sommige) (de)  vrouw(en) ?  Het filmpje was niet gemaakt door amateurs maar door het duo stiliste Katie Grand & regisseur James Lima. De reacties waren her en der hard :

• de Oekraïnse vrouwengroep Femen, bekend van zijn halfnaakte protestakties (groep vrouwen die met beschilderde naakte bovenlichamen protesteren) vindt het een misbruik van de vrouw om kleren aan de man te brengen ;
• de Franse advokaat Dominique Attias schrijft een protestbrief aan La Libération, hierin gesteund door andere Fransen en ook door politici ;
• … .

Maar er zijn ook fervente of minstens duidelijke verdedigers :

• lingerie ontwerpster Murielle Scheire vindt het filmpje ok en mooi gemaakt ; ze gekscheert met het idee dat hoertjes echt op straat zouden gaan in Louis Vuitton, wat ze volgens haar niet doen ;
• Vera Claes van het Instituut voor de Gelijkheid van man en vrouw ziet er ook geen graten in ; ze vindt de clip mooi en het is niet omdat Louis Vuitton verwijst naar prostitutie dat ze het er mee eens zijn…..“.

Nivea

Nivea is een betere leerling ; met zijn campagne met iets molliger vrouwen van alle rassen en kleuren scoorde het hoog bij vele watchers. Maar ook bij hen gaat het soms mis.

• Nivea lanceert in 2011 een nieuwe reclamecampagne ; alhoewel er prima facie helemaal niet echt iets racistisch in te zien was, wordt op sociale media Nivea door minstens een aantal duizenden mensen als een racistisch merk bestempelt ; Nivea haalt met rasse schreden en beslist de reclamecampagne ;…. direct van de buis.

Prima Donna

Het linderiemerk Prima Donna van lingeriefabrikant Vandevelde  heeft mooi materiaal tot en met cup I. Het stalt het soms ook mogelijks iets te graag uit.

In mei 2012 krijgt het merk een klacht aan zijn been bij de JEP of de Jury voor Ethische Praktijken wegens ”te veel borst(en)” op de reclames ; de jury ziet er geen graten in omdat het verband tussen de verpakking en de inhoud in casu duidelijk is en de foto’s niet onfatsoenlijk of obsceen zijn.

In oktober 2012  verslinden miljoenen gretige mannenogen de mensengrote affiches van de Prima Donna-bh rond een paar enorme stevige ronde jonge borsten, die op affiches zijn afgebeeld in het kader van een met een zwarte Prima Donna geklede torso van een vrouw (afgebeeld vanaf het middel tot aan de nek). Aan bushokjesreclamepanelen zijn de borsten van de betrokken vrouw zo groot afgebeeld als tien mannenhoofden en dus erg impressionant en aantrekkend. Ook jonge kinderen of adolescenten kunnen er  zelfs letterlijk niet meer naast kijken.

Niet iedereen houdt van dat type van weliswaar erg toepasselijke en “sexy reclame” en “visuele-lusten-zonder-grenzen-op-de-straat”  ; in Anderlecht sneuvelen enkele reclameaffiches door vandalisme of wraak of kwaadheid.

Seventeen magazine

Een lezeres van Seventeen Magazine heeft er genoeg van in 2012 en start met een petitie tegen het gebruik van aangepaste of gefotoshopte foto’s van modellen in het tijdschrift. Ze verzamelt in een mum van tijd 84 000 handtekeningen. Het blad publiceert daarop een en ander :

• een “body peace treaty’, waarin het belooft niet langer de lichaams- of gezichtsvorm van de gepubliceerde foto’s van meisjes te bewerken ;
• het brengt reportages over haar fotoshoot’s, zodat elkeen begrijpt hoe een shoot in mekaar steekt ;
• het werkt beelden alleen nog bij om “…. rimpels in kledij, bh-bandjes of puistjes weg te werken ..”.

Victoria’s Secret

Victoria’s Secret, een toplingeriefabrikant met hoog sexgehalte en dito modellen, laat bij het publiceren van foto’s in 2012 fotoshop zo ongebreideld te keer gaan dat er op de foto’s

• soms geen “billen” meer,
• soms geen “kont” meer,
• soms zelfs een missend “armdeel”, soms zelfs een “enorme biceps” of een “slechts zeer disproportionele arm”,

 te zien zijn ; het geeft een resem aan haat- en andere negatieve reacties van vrouwen die vinden dat ze zichzelf niet meer kunnen zijn op die manier.

Ook haar benamingen van sommige modellen van lingerie zijn provocerend voor een deel van de klanten ; sommige Japanse klanten vonden de benaming “Sexy Little Geisha” echt ‘racistisch”.

Haar promotiefilmpje en acties van de lingerielijn Pink in 2013 met opschriften en benamingen zoals “Wild”, “Call me”, “Feeling Lucky” voor amper 16-jarigen en 16+-ers schoten in het verkeerde keelgat bij verschillende groepen en ouderverenigingen van de bevolking : het Britse Vogue noemde het een verkeerde boodschap, Amerikaanse ouders startten met een petitie tegen Victoria Secret’s Pink, ….. . Maar er zijn ook fervente of minstens duidelijke verdedigers :

Vera Claes van het Instituut voor de Gelijkheid van man en vrouw ziet er ook geen graten in ; mannen kijken wel graag naar vrouwen in ondergoed, maar willen hypocriet genoeg niet dat hun dochter het draagt, aldus Vera Claes. Volgens haar is “ ….een kind in een string, daar is op zich niets mis mee. Dat kind heeft daar geen seksuele bedoelingen mee. Het is degene die gechoqueerd is die perverse knoppen  induwt. Die kneuterigheid illustreert vooral een eigen perversheid… (“VANDEKERCKHOVE, S., “Een kind in een string, daar is op zich niets mis mee”, in DeMorgen, 29 03 2013, p.9)..

Vogue

Vogue Italië krijgt van hetzelfde laken een broek : Vogue verklaarde haar maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen voor de gevaren van anorexia en modellen die er ongezond uitzien te weren :

• om haar goede wil te laten blijken liet het blad in 06 2011 op haar cover in Italië volslanke modellen prijken ;
• maar dat was maar korte goede wil ?  In de Italiaanse versie van Vogue 09 2011 verschijnt op de cover een foto van een echt veel te ver in haar middel overingesnoerde (vermoedelijk gefotoshopte) Stella Tennant ; er kwam veel kritiek, ook uit modeland zelf ;
• in de Italiaanse versie van Vogue 12 2011 verschijnt een naaktfoto van een nog net mooie maar echt graatmagere Karlie Kloss ; de foto werd overgenomen door proanarexia websites ; de topredactie versontschuldigt zich en start een actie op tegen anorexia op vogue.it ;
• ……

Vogue verklaarde het au serieux te nemen met een minimale leeftijd van modellen : in juni 2012 liet het weten niet langer modellen in dienst te nemen als ze niet minstens 16 waren ….. Het schone liedje duurde niet lang …. De pers verwijst naar ettelijke recente feiten soms van voor, soms van na het engagement :

• Chloë Moretz is slechts 15 en een topmodel in Hollywood ; toen ze 14 was stond ze in Vogue, weliswaar in pijama;
• Edie Campbell maakte op haar 15^de haar debuut in Vogue ;
• de jonge tienjarige zoon van Beckham verschijnt in Vogue in de najaarscampagne van het Britse kledingmerk Burburrry ;
• in 2011 voerde Vogue nog in haar Russissche versie enkele 10-jarige meisjes op als divas’s, verkleed of gekleed in hogehakken, rode lippen en diep uitgesneden sexy jurken ;
• ….. .

En in april 2013 belooft Vogue nog maar eens beterschap : het Britse Vogue ondertekende de tien-punten-gedragscode van de acteur- en modellenvakbond Equity ; daardoor is het o.a. verplicht

• minderjarige modellen te weigeren voor volwassenshoots,
• modellen betere werkmomstandigheden aan te bieden.

Jong geleerd blijft oud gedaan…. ?

Vogue zelf krijgt ook van binnenin of van ex-medewerkers veel kritiek ; alhoewel ex-en meestal niet altijd 100 % betrouwbaar zijn, komt veel toch wel overeen van wat alle exen schrijven of uit de biecht klappen :

• in 2010 laat het ex-Vogue-model Amy Lemons de hele wereld weten dat er zelfs modellen zijn die watten eten om de honger te stillen en mager te blijven ; ze zal nadien Model Alliance oprichten dat ijvert voor ethische standaarden in de mode(llen)wereld ; Amy Lemons is ook betrokken in de “Let’s Talk About it Campaign”  van de NOW Foundation’s “Love Your Body Campaign”, die mensen van hun lijf wil laten houden zoals het is, niet zoals anderen willen dat het wordt ;
• in 2012 liet het Russische model Kira Dikhtar al een glimp van de modderpeol zien : zij sprak over dagelijkse darmspoelingen, laxeermiddelen, amfetamines, hongeronderdrukkers om slank, zeer slank te blijven ;
• in 2013 krijgt het bedrijf zelfs een heel boek quasi tegen zich : de ex-hoofdredactrice van het Australische Vogue Kirstie Clements schildert in haar boek “The Vogue Factor” de modellenwereld letterlijk af als een wereld vol honger, waarin modellen tissus eten om een vol gevoel te hebben, regelmatig in ziekenhuizen aan een infuus liggen, borstverkleiningen ondergaan om er slanker uit te zien, …. ;  wraak zo betitelen sommigen het, anderen stellen dat het de realiteit is ;
• ……

Vogue heeft nog een ander probleem : in haar variant “Vogue Hommes International” van september 2012 publiceert het blad op de cover nota bene een knappe man die een knap model in een wurggreep houdt, poogt te zoenen op haar oor en met zijn linkerarm bijna haar borst bereikt ; de furie ontsteekt bij een aantal organisaties zoals

• een vrouwenorganisatie,
• de gezinsvereniging Sanctuary for Families ;

het tijdschrift wordt gedagvaard wegens verheerlijking van huishoudelijk geweld en geweld tegen vrouwen ; men dagvaardt tevens om de exemplaren onmiddelllijk uit de rekken te krijgen. Het pikante detail is dat de foto het werk is van de fotograaf Terry Richardson die zelf eerder veroordeeld werd ….  wegens seksuele ongewenste intimiteiten tegenover ….. modellen.

Maar er zijn grenzen, ook in de andere richting

Wie te ver of te gewoon doet in de wereld van de mode en de beauty rriskeert ook een en ander zo blijkt uit de eerste tegenexperimenten die de grenzen aftasten.

Brigitte

Het Duitse vrouwenblad Brigitte maakt dan weer de ommekeer van te ver (?) naar terug.

Het had beslist enige tijd geleden om op haar covers en elders meer en meer gewone vrouwen in te zetten : vrouwen met rimpeltjes, buikje, niet perfect gezicht of tanden …. .

Het breekt het magazine duur op (volgens het magazine) :

• de verkoop op abonnement zakt met 22 % ;
• de verkoop van losse exemplaren zakt zelfs met 25 % ;
• de fotografen voor gewone vrouwen kosten meer want moeten meer foto’s schieten van niet professionele modellen dan van professionele modellen ;
• …. .

De reden van de daling van de verkoop ligt hoogstwaarschijnlijk in het volgende o.i.  :

• (een deel van de) vrouwen en mannen protesteren als tijdschriften te ver gaan in het op laten draven van te magere, overdreven perfecte, anorexistische modellen ; (een deel van de) vrouwen en mannen willen echter wel blijven dromen ; ze willen iets perfects zien waarmee ze zich kunnen associëren ; ze willen dromen ; met een blad met te realistische vrouwen erin valt het droom- en glamaouraspect weg voor de droomkopers ; ze willen dromen van iets perfect, zonder te zien dat dit gewoon fake is overigens ; ook Tine Trappers, hoofdredactrice van Flair in 2013, haalt dit droomeffect aan : lezeressen willen blijven dromen van perfecte maten en daarin past de 36-maat beter dan andere maten volgens haar ;
• bij Brigitte was het mogelijks nog anders : de covervrouwen, die geen modellen waren, bleken daarenboven vaak in hun gezicht toch perfecte vrouwen te zijn ; een deel van vrouwen en mannen vindt het storender op perfecte gezichten te zien van niet-modellen dan op perfecte gezichten van modellen ; die laatsten zijn immers professionelen die ervoor betaald zijn om er perfect uit te zien ; dit frustreert hen minder want het is de vergelijking tussen een professionele vrouw en een andere vrouw  ; de vergelijking met andere niet-professionele relatief ook perfecte vrouwen frustreert mogelijks sommigen ook nog meer ;  
• de verkoop van tijdschriften staat overal onder druk ;
• mogelijks zijn er nog andere redenen, want sommige producten en/of diensten draaien wel goede cijfers ondanks het gebruik van niet-perfecte professionele modellen ; voorbeelden hiervan zijn Dove ;
• ….

Fé

Frappant – ook in deze kontekst – is het verdwijnen van het communicatiebureau Fé in april 2013 ; het bureau is een unicum in de recente Belgische geschiedenis om verschillende redenen :

• het werd rond de eeuwwisseling uit het niets opgebouwd door de vrouwen Katja Van Putten en Dettie Luyten binnen een hoofdzakelijke mannelijke wereld ;
• het maakte naam en faam net met vrouwvriendelijke en maatschappelijk relevante campagnes ;
• de campagnes waren voor merken die zich in hoofdzaak anders poogden ofwel te profileren ofwel ook anders waren dan de concurrentie zoals Triodos (ethische bank), Ecover (ecologische afwas- en wasprodcuten), Ikea (huisinrichting), Dove (beauty), Gelijke Kansen, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, VRT (allen semi-overheid), Sanoma/Comeva, De Kringwinkel (recyclage), Provamel, Corelio, Decathlon (sportkleding en uitrusting), De Gezinsbond (non-profit), Activia (melkproducten), Becel (bak- en smeerproducten), Rexona (beauty), DienstenThuis, Lipton (thee, …), FairTrade (duurzaam label), Provincie Limburg, ILIV, …  ;
• vooral bij Dove viel de zeer vrouwvriendelijke campagne op met vrouwen zoals je er alledag tegenkomt, ook met maatje meer.

Sterk is de uitleg die de stichters geven voor de stopzetting van het bedrijf en het exitten van de zeven medewerkers in 2013 ; wij citeren (uit PD., Vrouwelijk communicatiebureau Fé houdt ermee op, in DeMorgen, 10 04 2013, p. 10 ; Fé, Times are changing, Fé stopt ermee, in http://www.fesoulconversation.be/nl/nieuws ):

• het kleiner worden van de budgetten : “……Overal sneuvelen research- en communicatiebudgetten. … “ of  “…. En ook de crisis deed haar duit in het zakje. Het niet beslissen over, of drastisch schrappen van, communicatie en research budgetten gebeurde vaker dan ons lief was….. “;
• het besnoeien door de overheid in haar budgettten : “…Overal sneuvelen research- en communicatiebudgetten . Ook in overheidscommunicatie  – essentiëel voor een bureau zoals het onze dat zich op maatschappelijke thema’s toelegt…. “
• de grotere keuze voor traditionele reclame : “… Bovendien kiezen adverteerders in tijden van crisis voor zekerheid en dan wordt hun comuunicatie ook stereotieper. Ook dat is slecht nieuws voor Fé, dat de dingen toch graag anders doet … “;
• de wijzigende communicatiesector vereist een groter bureau (met meer en op korte termijn mobiliseerbare profielen zoals sociologen, sociale media-experts)  of een bureau dat meer en sneller zelf ook uitbesteed naar die profielen, wat in hun deel van de markt minder evident is ; citaat : “….We evolueren razendsnel naar een netwerk-economie waarin onafhankelijkheid, innovatie, kleinschaligheid op vlak van ontwikkeling en totale transparantie de boventoon zullen voeren. Oude structuren en modellen werken niet meer in deze nieuwe economie. De flexibiliteit en snelheid die nodig is bij het ondernemen worden door een te starre regelgeving onmogelijk gemaakt voor een KMO als de onze…. “.

Tot daar kunnen wij volgen ; waar we iets moeilijker kunnen volgen is de volgende twee argumenten en de commentaren in de marge over het gezond zijn van het bedrijf (idem bron) :

• het moeten toegeven op waarden inhoudelijk : “…acties die iets bijdroegen aan onze maatschappij. Daar deden we het voor.Als dat niet meer kan, dan hoeft het niet meer…… We merkten dat we steeds meer op die waarden moesten toegeven om nog aan de bak te komen …. “;
• “…. Bovendien hebben we wel degelijk dingen in beweging gezet. Bij veel bureaus wordt nu op een andere, meer maatschappelijk verantwoorde manier over reclame gedacht. Ik maak me sterk dat wij met Fé wat dat betreft wel degelijk ipmpact hebben gehad… “.
• “…. Fé is tot nu toe (nvdr. dit stelt Fé op 10 april 2013) altijd een gezond bedrijf geweest, dat bewijst ons gelijk…. “.

Ergens kunnen wij niet meer volgen :

• Fé is tot april 2013 altijd een gezond bedrijf geweest ;
• de reclamewereld schuift op in de richting van meer verantwoorde reclamevoering ;
• Fé stuurde haar visie op bedrijfsvoeren bij en zelfs haar naam veranderde in 2012 nog van ”Fé. soul communication & research” naar “Fé. soul conversation” ;
• een van de stichters geeft trainingen in webdenken ; Fé had een eigen Fé-webmodel® .

….. tenzij Fé niet meer kan volgen in de toekomst om puur professionele redenen en/of schaalgrootte :

• te klein bureau en/of te veel samenwerking nodig met derden ;
• scherpere concurrentie op de budgetten en dus te weinig marge in de toekomst voor bureaus met kleiner zakencijfer ;
• wat ons opviel is dat als men Fé intikt in zoekmachines op het wereldwijde web dat men wenig, soms hooguit één (of twee) referentie(s) vindt naar Fé ; voor een communicatiebureau met een zeldzame naam die verwijst naar “ijzer” kan dat tellen.

Het blijft een “spijtig voorval” dat net dat bureau (dazt diep in mijn hart zat) stopt :

• de banksector staat in haar blootje sinds 2007 ; een nieuwe bank die zich aankondigt haalt 40 000 ondersteunende potentiële klanten en aandeelhouders nog voor ze een bankstatuut heeft ;
• het Europa van het liberalisme valt in de ene staat na de andere : Griekenland, Spanje, Italië, Cyprus, ….. ; de Eu lag een tijd na op sterven dood ;
• kleine bedrijven winnen het van giganten in de strijd rond vrije meningsuiting (zie de Dole-case met Bananas!) ;
• langzaam draait het tij ….. .Meer dan ooit in de afgelopen honderd jaren.

Conclusie

Wij kunnen o.i. als volgt concluderen voor België in elk gegval :

• nog nooit werden in en rond en over de vrouwelijke mode- en beauty wereld zoveel contestaties opgetekend in media, sociale websties, pers en huishoudens als vandaag ;  elke maand is er wel ergens een rel hierover ;
• net ook op dat moment worden sommige merken en zelfs het icoon van de anders-vrouwelijke aanpak van die wereld in de communicatie “Fé” van de markt geduwd of marktlessen gegeven.

Het is hard in de wereld van de bicephale consument, die én zijn vrouwelijke helft, zijn softe benadering , zijn mooie kant, zijn innerlijkn, zijn samenwerken ….. wil benadrukken, maar evenzeer zijn mannelijke kant, zijn hardere benadering, zijn zwakkere kant, zijn uiterlijk, zijn eigen slagen, ….wil houden en mogelijks zelfs nog ontwikkelen. We blijven een complex wezen, een zeer complexe samenleving, vol met tegengestelde waarden en idealen, waarin overleven nog steeds toebehoort aan die ene uit de Galapagos-eilanden gegroeide universele wetgeving : over verschillende decennia, generaties, en eeuwen heen is het niet de mooiste, niet de snelste, niet de rijkste …..  die overleeft……… wel degene die zich (het best, het eerste, het snelst, het meest efficiënt en het meest effectief) aanpast aan de gewijzigde omstandigheden van zijn buurt, van zijn samenleving, van deze aarde.

Bronnen en literatuur

AMKREUTZ, A., ‘Modellen eten tissues om dunner te worden”, in DeMorgen, 04 04 2013, p. 8 ; DE PRETER, W., Het meisje dat Bank of America op de knieën kreeg, in DETIJD, 19 11 2011, p. 12.

Fé, Times are changing, Fé stopt ermee, in http://www.fesoulconversation.be/nl/nieuws.  

Fé, Interview, Interview met Katje Van Putten, 23 05 2013 in http://www.fesoulconversation.be/nl/nieuws .

Http://www.independent.co.uk/voices/comment/the-vogue-factor-fashion-really-isnt-worth-dying-for-8560194.html. Http://en.wikipedia.org/wiki/Amy_Lemons .

Https://twitter.com/KirochkaD .

Http://www.supermodels.nl/kiradikhtyar .

Http://www.dailymail.co.uk/femail/article-2198961/Cigarettes-daily-colonics-laxatives-pills-Model-reveals-horrifying-dieting-methods-used-peers-shed-weight-fashion-week.html .

Http://now.msn.com/kirstie-clements-fired-vogue-editor-says-models-eat-tissues-to-feel-full.

Https://www.facebook.com/feetjes.

Https://twitter.com/Feetjes .

Http://www.fesoulconversation.be .

Http://www.fesoulconversation.be/sites/default/files/news_files/persdossier.pdf .

Http://www.fesoulconversation.be/sites/default/files/news_files/persdossier.pdf .

Http://www.fesoulconversation.be/nl/over-ons .

Http://www.fesoulconversation.be/nl/webdenken.

PD., Vrouwelijk communicatiebureau Fé houdt ermee op, in DeMorgen, 10 04 2013, p. 10.

SJS, Photoshopblunder, De ‘perfecte billen’ van Victoria’s Secret, in DeMorgen, 06 07 2012, p. 5.

SMEDTS, S., Veertienjarige lanceert offensief tegen fotoshoppen, in DeMorgen, 06 07 2012, p. 5.

SVL., Ophef over jonge Beckham in ‘Vogue’, in DeMorgen, 21 12 2012, p. 5.

VANDEKERCKHOVE, S., “Een kind in een string, daar is op zich niets mis mee”, in DeMorgen, 29 03 2013, p.9.

VAN DE PERRE, K., Oprechte strijd tegen eetstoornissen in modeland of promostunt?, in DeMorgen, 07 05 2012, p. M ° 5.

VAN HACHT, C., “Echte vrouwen jagen lezers weg”, in DeMorgen, 11 09 2012, M 5.

VAN HACHT, CH., Victoria’s Secret alweer in de fout met Photoshop, in DeMorgen, 03 10 2012, 2 ° M.

VANLOMMEL, S., “Flair” gaat voor maatje meer, in DeMorgen, 04 10 2012, p. 9.

WIELANDTS, S., Ideale maten zijn niet zo ideaal meer, Modemagazines kiezen voor gezonder lichaamsbeeld, in DeMorgen, 13 04 2013, p. 12.

X., Babes te bruin, in DETIJD, 12 05 2012, p. 1.

X., H&M scoort met mollige etalagepop, iIn Opmerkelijk, in DETIJD, 16 03 2013, p. 17.

X, Hema choisit un homme pour vanter des sous-vêtements féminins, in L’ECHO, 15 12 2012, p. 24.

X., Engagement, in L’ECHO, 05 05 2012, p. 32 ; VAN HACHT, C., “Echte vrouwen jagen lezers weg”, in DeMorgen, 11 09 2012, M 5.

X., Vogue aangeklaagd voor cover met huishoudelijk geweld, in DeMorgen, 21 09 2012, Media.com  3.

X. , “Mensen willen een ideaalbeeld”, in DeMorgen, 12 09 2012, p. M 3.

X., Workshop webdenken op de mediaparade van Sanoma Media, Katja van Putten geeft vandaag een workshop over de kracht van het webdenken!, in http://www.fesoulconversation.be/nl/nieuws, 30 06 2012 .