Door de coronacrisis verlenen veel Europese landen enkel essentiële zorg. Dat betekent dat verschillende medische ingrepen voorlopig on hold staan. Het gaat om niet-dringende hulpverlening. Verschillende landen maken hier misbruik van en verminderen de abortushulpverlening of zetten deze tijdelijk stop. Amnesty International slaat alarm omdat deze landen zo de internationale mensenrechten schenden.

“Wereldwijd staan de gezondheidssystemen onder druk. Dat zorgt er voor dat verschillende zorgen wegvallen omdat de overheid keuzes moet maken over wat in deze tijd wel en niet kan”, vertelt Ruby Stockham van Amnesty International UK. Een gevolg is dat door het sluiten van volledige ziekenhuisafdelingen in sommige landen de mogelijkheden tot abortus sterk zijn verminderd. Hierdoor kunnen sinds de coronacrisis veel vrouwen hun zwangerschap moeilijk op een veilige manier stopzetten.

In landen waar abortus deels of volledig illegaal is, zijn vrouwen genoodzaakt de ingreep over de grens te laten doen. Het gaat om de landen Andorra, Liechtenstein, Malta, Monaco, Polen en San Marino. Door het coronavirus valt ook deze mogelijkheid vaak weg, aangezien je de grens in de meeste gevallen niet meer over mag.

Anti-lgbtq

Verschillende van deze landen gebruiken de coronacrisis zelfs om de wetgeving rond abortus te veranderen. Amnesty International klaagt dat gedrag van die regeringen aan. De mensenrechtenorganisatie benadrukt dat abortus tot de essentiële zorg behoort. In Polen onderhandelen ze momenteel over een wet die abortus in nog minder gevallen mogelijk maakt. Zo zouden vrouwen die zwanger zijn van een kind met ernstige gezondheidsproblemen geen abortus meer mogen plegen.

Polen maakt gebruik van de coronamaatregelen om de wet erdoorheen te krijgen. Het gaat om twee nieuwe wetsvoorstellen die abortus moeilijker maken en seksuele voorlichting op school zelfs strafbaar maakt. Door de coronamaatregelen is het veel moeilijker voor de inwoners om hiertegen protest te voeren.

“Pogingen om deze wetten, die een stap terug in de tijd betekenen, aangenomen te krijgen zijn op elk moment beschamend, maar om ze er nu snel doorheen te drukken ten tijde van de coronacrisis is gewetenloos”, zegt Draginja Nadazdin van Amnesty Polen. Deze wetten wakkeren angst aan en vergroten de onwetendheid. Ze perken de toegang tot abortus verder in, juist in een land waar die toegang al zeer beperkt is. Hierdoor worden de gezondheid en de levens van vrouwen en meisjes op het spel gezet. Bovendien wordt mensen de toegang ontzegd tot informatie die zij nodig hebben voor een gezonde seksuele relatie.”

Anti-lgbtq-groepen en de regeringspartij PiS in Polen kwamen met de wet die seksuele voorlichting inperkt. Indien deze wet geaccepteerd wordt, kan seksuele voorlichting aan minderjarigen bestraft worden met een celstraf van maximum drie jaar. De promotie ervan kan voor dezelfde straf zorgen.

De coronacrisis zorgt er voor dat inwoners niet op straat kunnen komen voor protest. Op de sociale media wordt er wel geprotesteerd met de hashtag #ProtestAtHome.

In Polen hebben vrouwen sowieso al amper toegang tot de mogelijkheid om hun zwangerschap af te breken. “Er zijn slechts drie redenen waardoor een vrouw voor abortus kan kiezen”, zegt Anna Blus van Amnesty International. “De eerste reden is als de zwangerschap het leven van de vrouw in gevaar brengt. Ten tweede kan de zwangerschap worden afgebroken als de foetus ernstige afwijkingen heeft. Het is deze voorwaarde die de anti-lgbtq-groepen teniet willen doen. De laatste reden waardoor een zwangerschap kan afgebroken worden, is verkrachting of incest.”

Vrouwen kunnen zelf geen vrije keuze maken. En voldoet hun situatie aan één van de hierboven genoemde voorwaarden, dan is de kans groot dat de meisjes en vrouwen met praktische obstakels te maken krijgen. “Veel van deze vrouwen krijgen onnodige, vervelende vragen bij dokters. Ook probeert men hen te overtuigen de ingreep niet door te laten gaan. Dokters kunnen ook weigeren deze medische hulp te verlenen. Meisjes en vrouwen kunnen soms nergens in hun buurt terecht”, zegt Blus.

Daarom kiezen veel vrouwen er voor om de ingreep in Nederland, Slowakije of Duitsland te laten uitvoeren. “Door het coronavirus is ook deze optie niet meer vanzelfsprekend. Vrouwen kunnen wel nog naar Slowakije, maar moeten na de ingreep veertien dagen in quarantaine verblijven. Dat is niet vanzelfsprekend, want dan zouden ze meer dan twee weken verlof moeten krijgen op hun werk en zullen ze vragen krijgen van de buitenwereld over waarom ze plots naar het buitenland moesten reizen.”

Corona als dekmantel

Ook in de Verenigde Staten ontstond er commotie rond de abortuswetgeving. De staat Texas denkt er aan om de abortusmogelijkheden in te perken. Zo zouden ze de verspreiding van corona willen temperen. “Het is beschamend dat Texas het coronavirus wil gebruiken als dekmantel om reproductieve rechten te beperken”, zegt Tarah Demant van de Amerikaanse Amnesty-sectie op de website van Amnesty. “De enige persoon die mag beslissen of een abortus ‘essentieel’ is, is de zwangere persoon, niet de staat Texas. Bovendien mag abortus onder geen enkele voorwaarde strafbaar worden gesteld.” Ohio en Mississippi leggen dezelfde soort maatregelen op.

Minder mogelijkheden om legaal abortus te plegen, heeft niet als gevolg dat minder vrouwen voor deze ingreep kiezen. Zo worden ze gedwongen om op een onveilige manier hun zwangerschap af te breken.

“Regeringen moeten abortus erkennen als essentiële gezondheidszorg en maatregelen nemen om er voor te zorgen dat vrouwen en meisjes veilig toegang krijgen tot abortuszorg. Dat kan op verschillende manieren gebeuren. Abortus kan worden toegestaan door telegeneeskunde en moet zonder voorschrift verkrijgbaar zijn bij de apotheken. Ook moeten onnodige wachttijden en autorisatievereisten door verschillende artsen geschrapt worden. Er zijn veel manieren waarop overheden deze essentiële gezondheidszorg kunnen beschermen en toegankelijk kunnen maken voor mensen die het nodig hebben”, besluit Ruby Stockham.

Foto: Iga Lubczańska, Flickr / CC BY 2.0