Na een korte speech van de minister en de secretaris-generaal gingen alle medewerkers, allen uit middenveldorganisaties, op weg naar het hoofdkantoor van het ministerie van Financiën. Organisaties uit het middenveld die deze actie steunen zijn onder meer: KWB, KVLV, Jong Groen, Climaxi, Fan, Demos, Zij-Kant, Vredesactie, Intal. Iedereen droeg een kantoorartikel mee en ter plaatse werd een bureau ingericht, werden er flyers uitgedeeld, en werd er gebrainstormd over wat de financiele alternatieven dan kunnen zijn. DeWereldMorgen.be interviewde een van de initiatiefnemers, Stijn Suijs van Fairfin, over deze actie.

Wat houdt deze actie in?

”Wij richten een ministerie van Financiële Alternatieven in, omdat het huidige ministerie (waar we nu staan) absoluut niet bezig is met echte alternatieven. Echte alternatieven zouden moeten vertrekken van het fundamentele uitgangspunt dat banken er niet zijn om winst te maken, maar dat banken de samenleving zouden moeten dienen. Het moeten Banken Zonder Winstoogmerk (BZW) worden. Net zoals er ook VZW’s zijn, die een maatschappelijk doel nastreven. De overschotten die ze hebben kunnen ze dan investeren in het maatschappelijke doel waarvoor ze bestaan. Zo zouden ook banken moeten worden.”

Wat zijn andere alternatieven behalve de Bank Zonder Winstoogmerk?

”BZW is tot nu toe alleen een concept. Een initiatief dat sterk in die richting gaat is bijvoorbeeld Triodos, waar je wel al een ethische spaarrekening kan openen. Ook staat het project van de NewB op stapel, een nieuwe coöperatieve bank. Toen Fairfin nog Netwerk Vlaanderen heette, is ‘Netwerk Rentevrij’ opgericht, waar rentevrije leningen worden verstrekt aan organisaties die een meerwaarde hebben voor onze samenleving. Ook in Scandinavië bestaat het model van rentevrije banken, de JAK banken.

We roepen de overheid ook op, nu ze Belfius toch in handen heeft, om Belfius om te vormen tot een bank die zeer dicht het ideaal van een Bank zonder Winstoogmerk benadert. Ze hebben nu de kans en middelen in handen.”

Zijn deze alternatieven wel realistisch?

”Het is realistisch omdat er allerlei van dit soort initiatieven bestaan, die werken en niet verlieslatend zijn. Het grote probleem is dat dit initiatieven zijn die nu nog in een niche van de samenleving zitten en dat Banken Zonder Winstoogmerk nog niet vanzelfsprekend zijn. Dat BZW’s regel in plaats van uitzondering worden, is op dit moment wel idealistisch.

In het verleden hebben overheden ook zelf aan die kar getrokken. Bijvoorbeeld bij de oprichting van de ASLK, ondertussen opgegaan in BNP Paribas Fortis, een van de grootste casino’s ter wereld. Maar in de tijd werd ASLK bewust opgericht om twee doelen na te streven: de kleine man moet zijn spaargeld ergens veilig kunnen plaatsen en dat geld moet geïnvesteerd worden in de reële economie.

De grote banken doen dit tegenwoordig al lang niet meer. Recent hebben we nog een onderzoek gedaan waaruit Argenta als beste bank naar voren kwam (van de traditionele banken). Bij hen wordt iets meer dan de helft van haar middelen geïnvesteerd in de reële economie. En dat is dan de beste bank…”

Aan wie doet u nog meer een oproep, behalve aan de banken en de overheid?

”We hebben deze actie nadrukkelijk georganiseerd met het middenveld. De samenleving is meestal georganiseerd door het middenveld en die zouden de banken terug in handen moeten nemen. We hebben het gevoel dat het middenveld fel afwezig blijft in heel het debat, terwijl alles wat er in de samenleving gebeurd, gedicteerd wordt door de beschikbaarheid van geld of niet.

Dit is dus zeker ook een oproep aan alle middenveldorganisaties, het is een thema dat iedereen ter harte zou moeten gaan. Het is ook een oproep aan de bevolking tout court, aan iedere spaarder. Om het idee te laten doordringen van een BZW, dat dit helemaal niet zo absurd is als het op het eerste ogenblik lijkt.”

Wat kan de gewone spaarder doen?

”De boodschap naar de overheid toe is: alsjeblieft, ondersteun ook dit soort initiatieven. Jullie hebben miljarden geïnvesteerd in banken waarvan iedereen weet dat daar kolossale fouten zijn gemaakt. Om andere alternatieven te ondersteunen en legitimiteit te laten krijgen, moeten we natuurlijk zoveel mogelijk mensen uit de bevolking zelf hebben die ons ondersteunen.

Dit kan door op de onze website je schouders te zetten onder dit initiatief. Op het moment dat er echte alternatieven ontstaan, kan je als gewone spaarder letterlijk je bankrekening verzetten. Stem met je voeten, ga weg bij je huidige slechte bank en ga naar iets wat een bank zonder winst benadert.

Jammer genoeg zijn die mogelijkheden op dit moment nog beperkt. Dit is anders in het buitenland. In het Verenigd Koninkrijk heb je bijvoorbeeld de keuze tussen Kredietunie’s (dit lijkt sterk op een BZW) en ethische banken. Dat soort mogelijkheden hebben we in België eigenaardig genoeg nog niet. Er wordt gesproken over de vrije markt waar je kan kiezen tussen alternatieven, maar op dit moment is er alleen Triodos.

Je zal mij zeker niet horen klagen over wat Triodos doet, maar het grote probleem bij hen is dat zij alleen een spaarrekening hebben en geen zichtrekening. Bij deze ook een oproep aan banken en initiatieven in oprichting: zorg dat mensen die op een ethische manier hun geld willen parkeren ook gewoon de basis bankverrichtingen kunnen doen.”