Een jaar na de inval van de Russische strijdkrachten op Oekraïens grondgebied, die de oorlog ontketende, overheersen de gewapende impasse op het terrein, de triomfalistische retoriek van beide partijen en de informatie van inlichtingendiensten over het vooruitzicht van nieuwe militaire offensieven. De berichtgeving in de media weerspiegelt de realiteit van een conflict met weliswaar weinig vooruitzichten op een onmiddellijke oplossing.

President Lula is in deze moeilijke internationale context aangetreden en heeft sindsdien het standpunt van Brazilië duidelijk gemaakt, trouw aan onze diplomatieke traditie. Om te beginnen is de veroordeling van de Russische invasie en de territoriale schending van een soevereine staat, Oekraïne, ondubbelzinnig.

Maar een jaar later is het inzicht van de Braziliaanse regering, temidden van de meest uitgesproken uitspraken en van krachtige stemmen, gericht op de oorlog en zijn sterke geopolitieke dimensie, dat de tijd is gekomen om ook stem te geven aan hen die willen spreken over manieren om vrede op te bouwen. President Lula heeft een duidelijke en publieke keuze in die richting gemaakt.

Het is de huidige regering niet ontgaan dat eerdere pogingen om tot een vergelijk te komen slechts geïsoleerde vorderingen hebben opgeleverd, op humanitair gebied of met betrekking tot de mogelijkheid om de uitvoer van graan uit Oekraïense havens te hervatten. Brazilië komt dus niet naar het huidige debat met de pretentie een kant en klare oplossing voor te stellen.

Vakbondsleider Lula spreekt stakers van de metaal toe in 1979. Foto: Public Domain

Het komt veeleer om te luisteren en een dialoog aan te gaan met de landen en blokken die bereid zijn de weg van het begrip te verkennen – en daar zijn verschillende relevante landen bij. Ik ben ervan overtuigd dat het zoeken naar nieuwe vooruitgang, ook al is het maar geïsoleerd, een noodzakelijke stap is naar ambitieuzere initiatieven voor vrede.

Op mogelijke interne kritiek op dit Braziliaanse standpunt, meestal vanwege een vermeend buitensporig protagonisme op het internationale toneel op dit punt in het conflict, antwoord ik met feiten: in de contacten die president Lula tot nu toe heeft gehad met 15 staatshoofden en regeringsleiders, of in de meer dan 40 ontmoetingen die ik heb gehad met ministers van Buitenlandse Zaken, leiders van internationale organisaties en andere staatshoofden en regeringsleiders, wordt het Braziliaanse standpunt in het conflict goed begrepen.

En een aantal van deze gesprekspartners suggereren zelfs dat het op dit moment welkom is, ook al zijn zij pessimistisch over de beëindiging van het conflict in de meer nabije toekomst.

Van mijn recente deelname aan de Veiligheidsconferentie van München (van 17-19 februari laatstleden), in de marge waarvan ik in twee dagen 21 bilaterale ontmoetingen had, heb ik de overtuiging meegebracht – en aan president Lula overgebracht – dat relevante landen als Brazilië, die niet rechtstreeks bij het conflict betrokken zijn, vanaf nu een constructieve rol in het debat hebben te spelen.

In geen van de genoemde bijeenkomsten, waaronder die met de ministers van Buitenlandse Zaken van Oekraïne en verscheidene andere landen, heb ik enige kritiek gehoord op de Braziliaanse bereidheid om samen met andere gesprekspartners wegen te verkennen die de voorwaarden voor een beëindiging van het conflict moeten scheppen.

Mauro Vieira. Foto: gov.br

Ons optreden tijdens de beraadslagingen over de meest recente resolutie van de Algemene Vergadering over de oorlog ging in die richting, namelijk door de partijen op te roepen de vijandelijkheden te staken, een term die op voorstel van Brazilië voor het eerst in de debatten voorkomt.

Deze gedragslijn verliest op geen enkel moment het menselijk drama uit het oog dat zich dagelijks bij iedereen afspeelt, met name bij de gemeenschappen van Oekraïense en Russische immigranten en hun nakomelingen die hier (in Brazilië) geworteld zijn.

Evenmin wordt voorbijgegaan aan de nationale en wereldwijde macro-economische gevolgen van de oorlog, met name wat betreft de stijgende kosten van inputs voor de landbouw- en voedselproductie.

Brazilië zal doorgaan op deze weg, te beginnen met de ministeriële bijeenkomst van de G-20 in New Delhi volgende week, waaraan ik zal deelnemen¹. En het heeft nu voldoende kritische massa in de internationale gemeenschap om de stemmen van begrip te winnen in de bewegingen en besprekingen die in de toekomst nieuwe data over de duur van de oorlog kunnen voorkomen, zoals de trieste mijlpaal van één jaar die vandaag is afgerond.

De Opinie È hora de dar voz aos que querem a paz na Ucrânia werd door de Braziliaanse ambassade in Brussel vertaald in het Nederlands.

Note: