Als Vlaanderen wil bijdragen tot de redding van ons klimaat zal het ook het massale autogebruik in grote mate moeten reduceren. Uit cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij in haar rapport “Uitstoot van de broeikasgassen in Vlaanderen 2000-2016” blijkt dat het transport in 2016 een aandeel had van 24 procent in de totale CO2-emissies in Vlaanderen, waarvan 78 procent afkomstig van het wegverkeer. De CO2-emissies afkomstig door wegverkeer stegen in de periode 2000-2016 met liefst 11 procent. De toename van het aantal nieuw verkochte personenwagens met een lage CO2-uitstoot wordt immers teniet gedaan door de stijging van het totale aantal wagens. Doordat er terug meer nieuwe benzine- in plaats van dieselwagens verkocht worden zal de CO2-emissies door transport de volgende jaren ongetwijfeld verder stijgen aangezien deze meer CO2 uitstoten. Dit effect wordt nog eens versterkt doordat er steeds meer zware SUV-achtige wagens verkocht worden. Uit cijfers van VAB blijkt dat hun aandeel in het aantal verkochte wagens in de periode 2009-2018 steeg van 8 tot 37 procent. Daarnaast dient ook de CO2-uitstoot bij de fabricatie van de auto (met inbegrip van de ontginning en aanvoer van materialen) worden meegerekend. Bij een auto met verbrandingsmotor bedraagt deze naargelang de studie liefst 10 tot 28 procent van de totale uitstoot tijdens de levensduur.
Het appel om het autogebruik drastisch te verminderen blijft ook in het kader van de overschakeling op de elektrische wagen onverminderd gelden. Deze zal de gevolgen op vlak van luchtvervuiling – zoals uitstoot van stikstofdioxide – voor een stuk indijken, maar de problemen inzake CO2-uitstoot, fijn stof, inname publieke ruimte, verstoring buurtleven, files en dergelijke geenszins kunnen oplossen. Als je de productie van de auto meerekent stoot de elektrische wagen volgens verschillende studies evenveel CO2 uit als de bestaande wagens en volgens andere nog meer. Het is vooral de zware, complexe batterij die nodig is om de energie op te slaan en te leveren die hierbij doorweegt. Uit een Zweedse studie bleek in 2017 dat de productie van een kleine elektrische auto als de Nissan Leaf 5,3 ton CO2 vergt vooraleer er een kilometer mee kan gereden worden. Hiermee kan je al 2,7 jaar rijden in een vergelijkbare benzineauto. De onderzoekers hielden hierbij vanzelfsprekend ook rekening met de ontginning van de nodige materialen voor de aanmaak van de batterij zoals lithium en kobalt die eveneens een grote impact heeft op mens en natuur. Wanneer de elektriciteitswinning niet duurzaam is verdwijnen de voordelen van de elektrische wagen op vlak van CO2-uitstoot helemaal en momenteel laat niets vermoeden dat die opwekking in de toekomst in grote mate met hernieuwbare energiebronnen zal gebeuren.
De steeds maar toenemende CO2-uitstoot door het wegverkeer is maar het topje van de ijsberg van de ellende waartoe het massale autoverkeer aanleiding geeft. De maatschappelijke consequenties van het feit, dat er in ons land op 1/8/2018 5,8 miljoen personenwagens ingeschreven waren (+1,2 procent) en deze wagens in 2017 in ons land in totaal 81,4 miljard kilometers (-0,2 procent) aflegden, zijn immens. Er vielen vooreerst 620 verkeersdoden door ongevallen (binnen 30 dagen) in 2017. Volgens de jongste ramingen door de Vlaamse Milieumaatschappij sterven er in Vlaanderen jaarlijks 4.100 doden door fijn stof en 1.800 tot 3.600 door stikstofdioxide. Het wegverkeer is verantwoordelijk voor 12 procent van het fijn stof en 36 procent van de stikstofdioxide. Uit een bevraging door het departement Leefmilieu bleek in 2014 dat 24 procent van de Vlamingen klachten heeft over geluidsoverlast. Deze zijn in 1 geval op 4 gerelateerd aan wegverkeer. Voorts zijn er nog de onveiligheidsgevoelens met betrekking tot het verkeer, de kosten van de files, de gigantische inname aan ruimte door het verkeer (58.000 ha in Vlaanderen), de 10 miljoen dieren die jaarlijks in het verkeer sterven, de aantasting van de kwaliteit van het water door ammoniak en stikstofoxides afkomstig van het verkeer, de gezondheidsproblemen doordat we alsmaar maar minder bewegen …
Het enig mogelijk antwoord dat niet alleen het klimaat, maar ook de andere geciteerde problemen soelaas biedt is dat we met zijn allen de auto meer laten staan en ons op een andere manier voortbewegen hetzij te voet, met de fiets of door middel van een vorm van collectief vervoer (trein, bus, deelauto’s…) 20,55 procent van de Vlaamse gezinnen (cijfer voor 2017) bezit overigens momenteel reeds geen eigen auto. Waar we naartoe moeten is heel simpel dat de auto voortaan nog enkel gebruikt wordt voor noodzakelijke verplaatsingen die men niet tijdig met een ander vervoersmiddel kan doen. Ook als we straks ons gaan verplaatsen met een elektrische, zelfrijdende auto blijven er zoals reeds aangegeven levensgrote problemen. Een dergelijk beleid gaan voeren veronderstelt dat de overheid radicaal kiest voor de zwakke weggebruiker, Niet langer circa 1 miljard euro per jaar (als we de investeringen voor Oosterweel en de Brusselse ring de komende jaren meetellen) gaan besteden aan weginfrastructuur en slechts 100 miljoen euro aan fietspaden, maar vice versa. De 3,75 miljard euro, die de Belgische overheid jaarlijks misloopt met de fiscale voordelen voor salariswagens, dient besteed aan de uitbouw van de verduurzaming van onze verplaatsingen.
Luc Vanheerentals
Zelfstandig journalist
Auteur van “Leven zonder auto” (2014) en “Duurzame alternatieven voor de auto. Fifty Ways to leave Your Car” (2017).
Voor meer inlichtingen over deze boeken: luc.Vanheerentals@telenet.be
