Het virus zou rampzalig kunnen zijn voor mensen die in conflictsituaties leven, met name in Jemen, Syrië en Zuid-Soedan, die al lijden aan ondervoeding, ziekten zoals cholera en gebrek aan schoon water en sanitaire voorzieningen. Veel vluchtelingenkampen zijn overvol en beschikken niet over voldoende sanitaire voorzieningen om een uitbraak van het coronavirus tegen te gaan. Gemiddeld is voor 250 mensen maar 1 watertappunt voorhanden. De vluchtelingenkampen zijn simpelweg niet gebouwd om een wereldwijde pandemie van deze grootte het hoofd te bieden.

In sommige gevallen wordt zelfs aan deze minimumcriteria niet voldaan. In het uitgestrekte Rohingya-vluchtelingenkamp in Cox’s Bazaar, Bangladesh, wonen bijna 40.000 mensen per vierkante kilometer. Bangladesh heeft momenteel 70 geregistreerde gevallen en 8 sterfgevallen, volgens de WHO. Er zijn geen gevallen van besmetting geregistreerd in de kampen, maar er is nog steeds grote bezorgdheid. De Rohingya-kampen zijn immers al blootgesteld aan ondervoeding, dysenterie, cholera en tyfus. De toegang tot basisgezondheidszorg is zeer beperkt, laat staan dat er sprake is van meer gespecialiseerde zorg.

Vluchtelingenkampen bedreigd

In het kamp Moria op het Griekse eiland Lesbos, dat ontworpen was voor 3.000 mensen maar nu bijna 20.000 vluchtelingen herbergt, maken tot 160 mensen gebruik van hetzelfde toilet en zijn er meer dan 500 mensen per douche. In sommige delen van het kamp delen 325 mensen één waterpunt en is er geen zeep. Soms wonen 15 tot 20 mensen in dezelfde container of in tenten. De bezorgdheid is des te groter omdat de Griekse regering vorige week opdracht gaf tot de isolatie van een tweede vluchtelingenkamp in de buurt van Athene nadat een Afghaanse asielzoeker positief had gereageerd op het coronavirus.

De Wereldgezondheidsorganisatie raadt mensen aan een meter afstand te houden van iedereen die hoest of niest, hun handen vaak te wassen en medische hulp te zoeken zodra de symptomen zich voordoen. Deze aanbevelingen zijn niet te volgen in de vaak overvolle vluchtelingenkampen, aldus Catherine De Bock, humanitair medewerker bij Oxfam België:

“Humanitaire organisaties zullen hun inspanningen moeten verdubbelen om zich voor te bereiden op deze ziekte. Hoewel veel landen zich richten op de bestrijding van het coronavirus binnen hun eigen bevolking, is het van cruciaal belang dat zij de miljoenen meest kwetsbare mensen in de wereld niet de rug toekeren. De internationale gemeenschap moet voldoende middelen vrijmaken om de ontwikkelingslanden te helpen het hoofd te bieden aan de pandemie.”

Het coronavirus en humanitaire crisissen

Naast de vluchtelingenkampen zijn veel andere gemeenschappen waar Oxfam werkt bijzonder kwetsbaar voor ziekten. In Gaza, waar al 10 bevestigde corona gevallen zijn geregistreerd, is de bevolkingsdichtheid hoger dan 5.000 mensen per km² en zijn er minder dan 70 bedden op de intensive care voor een bevolking van twee miljoen inwoners.

In Jemen is nog geen enkel geval van het coronavirus officieel geregistreerd, maar het land bereidt zich voor op het ergste. Slechts 50 procent van de gezondheidscentra functioneert en de open gezondheidscentra hebben te kampen met ernstige tekorten aan medicijnen, apparatuur en personeel. Bijna 17 miljoen mensen, meer dan de helft van de bevolking, hebben geen toegang tot veilig drinkwater.

Vrouwen worden bovendien het hardst getroffen in noodsituaties en omdat zij het grootste deel van het zorgwerk verrichten, zijn zij bijzonder kwetsbaar voor blootstelling aan het virus. Oxfam maakt zich dan ook zorgen over het risico van gender gerelateerd geweld, omdat gezinnen gedwongen worden thuis te blijven en steuncentra en -netwerken worden gesloten. Gemeenschappen, lokale ngo’s, vrouwen en door vluchtelingen geleide organisaties mobiliseren zich al en Oxfam werkt met hen samen.

De interventies als reactie op de humanitaire crises in Jemen en Syrië hadden al te lijden onder een financieringstekort. Nu moeten ze met elkaar concurreren om middelen om het coronavirus te bestrijden, en dat terwijl de wereld worstelt met de economische gevolgen van wijdverspreide inperkingsmaatregelen.

Oxfam zegt 100 miljoen euro nodig te hebben om haar actieplan te financieren, samen te werken met lokale partnerorganisaties in meer dan 50 landen en zo meer dan 14 miljoen mensen in kwetsbare gemeenschapen te helpen in de strijd tegen het coronavirus.

De Verenigde Naties hebben een oproep gedaan van 2 miljard dollar voor de financiering van een gezamenlijke wereldwijde inspanning om het coronavirus in kwetsbare landen te bestrijden. Oxfam steunt ook de oproep van de VN voor een wereldwijd staakt-het-vuren om landen in conflict te helpen de pandemie het hoofd te bieden.

“Oxfam juicht het besluit van België, om de oproep van de VN te ondertekenen, toe. We hopen dat zij in dit verband ook initiatieven op VN- en EU-niveau zullen stimuleren”, aldus Catherine De Bock, humanitair medewerker bij Oxfam België.