Peter De Roo, de manager voor de opvang van asielzoekers, heeft overschot van gelijk door, op humanitaire gronden, op te roepen tot noodmaatregelen (DS 1 februari). Voor een rijk en ontwikkeld land als België is het niet te verantwoorden dat asielzoekers in de ijzige kou moeten overnachten. Het is bovendien in strijd met de mensenrechten die door België onderschreven zijn. Het is ook erg cynisch te zien hoe er om de banken te redden in enkele dagen tijd miljarden steun gevonden wordt, maar dat het nu heel moeilijk blijkt om voor dakloze gezinnen en kinderen een busticket te betalen om hen naar leegstaande kazernes of andere plekken te brengen.
Kunstgrepen
Maar noodmaatregelen in geval van vrieskou volstaan niet, en de opvangcrisis is er ook niet alléén als het koud is. Als advocaten stellen wij vast dat dit een vrijwel permanent gegeven is. De vraag is of het beleid dit wel ‘wil’ oplossen met meer dan kunstgrepen tijdens de winter. In onze buurlanden, waar verhoudingsgewijs evenveel vluchtelingen over de vloer komen, is de opvang wel verzekerd. En het aantal asielzoekers in 2011 (25.479 aanvragen) is nog steeds minder dan de helft van het aantal in het jaar 2000, toen er wel voldoende opvangplaatsen voorzien waren.
Nu staatssecretaris De Block de volle verantwoordelijkheid heeft voor migratie, lukt het ook niet meer om de zwartepiet door te schuiven naar een ander vanwege de versnippering van bevoegdheden.
Het beleid loopt mank omdat de basisvisie op migratie van deze en de voorbije regeringen vertrekt van het verkeerde dogma, namelijk dat de migratiestroom in te perken is. Eén van de bewuste maatregelen in dat kader is afschrikking: ze zullen wel wegblijven als ze weten dat ze hier niet opgevangen worden. De steeds terugkerende opvangcrisis past in die absurde visie.
De realiteit is echter dat migratie is zoals water: het stroomt waar het zijn weg vindt, of je het nu wil of niet. Je kunt alleen proberen om het fenomeen te kanaliseren. Hoe moet dat nu gebeuren? Het is mainstream ervoor te pleiten, en ook Peter De Roo echoot dat ook, om de instroom te beperken, de procedures te versnellen en een efficiënt terugkeerbeleid te organiseren.
Die heilige drievuldigheid behoeft blijkbaar geen debat meer. ‘Elke regering, elke minister, elke staatssecretaris en elke deskundige’ zou het daarover eens zijn. Wij hebben niet de pretentie om ons als deskundige op te werpen, maar we hebben wel het voordeel dat we op het terrein werken. Daar stellen we vast dat de procedures recentelijk al sterk versneld en verstrengd werden, en dat dit alleen maar tot kwaliteitsverlies heeft geleid.
Niet overhaast
De kernopdracht van een beschaafd asiel- en migratiebeleid is een politiek voeren op basis van de fundamentele rechten. De procedures moeten degelijk en niet overhaast gebeuren, en in afwachting van het resultaat moeten de mensen opgevangen worden op een menswaardige manier. Daarom willen we opnieuw pleiten voor de enige structurele maatregel die de opvangcrisis kan oplossen: de herinvoering van het spreidingsplan (asielzoekers verdelen over de steden en gemeenten met hun OCMW’s, en dat in het hele land) dat jarenlang goed gewerkt heeft tot het in 2007 werd opgeheven.
Mevrouw De Block meldde begin dit jaar dat de opvang van asielzoekers niet haar eerste prioriteit was. Af en toe moeten prioriteiten herzien worden. Nu onmiddellijk is volgens ons het juiste moment: beter nu dan nooit.
Raf Jespers en Mieke Van Laer
Raf Jespers en Mieke Van Laer zijn advocaten bij het Progress Lawyers Network (PLN).
(Dit opiniestuk verscheen op 2 februari 2012 ook in De Standaard)