Miljardairs, mediaconcentratie en extreemrechts: een gevaarlijke cocktail

De Franse miljardair Vincent Bolloré heeft een bod uitgebracht op één van de grootste mediagroepen van Frankrijk. Op zes maanden van de Franse presidentsverkiezingen, lijkt hij met deze overname vooral politieke doeleinden na te streven. Bolloré loopt steeds meer warm voor de kandidatuur van extreemrechtse polemist Eric Zemmour. De zaak illustreert hoe monopolievorming in de media de weg baant voor radicaal-rechts.

dinsdag 2 november 2021 17:34

Spread the love

De uitbouw van een mediamonopolie

In Frankrijk heeft de conservatieve miljardair Vincent Bolloré, eigenaar van media- en communicatiegroep Vivendi, een akkoord gesloten om de nog grotere mediagroep Lagardère onder zijn controle te krijgen. Voor een bedrag van 610 miljoen euro kocht Vivendi de Lagardère-aandelen over van Amber.

Vivendi was al de grootste aandeelhouder van de Lagardère-groep en zal nu de hele groep besturen. Met Vivendi was Bolloré al baas van onder meer uitgeverij Editis en tv-groep Canal+, waar hij de reputatie kreeg redacties onder druk te zetten om een uitgesproken rechts-conservatief profiel aan te nemen.

Nu zal hij ook de invloedrijke krant Le Journal Du Dimanche (JDD) en Frankrijks meest gelezen weekblad Paris Match besturen, alsook uitgeverij Hachette, een reeks radiostations waaronder Europe 1, enkele winkels en de Parijse concertzaal Bataclan.

Bolloré staat met meer dan 5 miljard euro op zijn bankrekening op de veertiende plaats in de Forbes-lijst van rijkste Fransen (2021). Als telg van een familie van katholieke Bretoense industriëlen, maakte hij zijn fortuin vooral in de logistiek en transportsector in Afrika in de jaren 1980.

In de jaren 1990 kreeg hij de reputatie van ‘raideur’ (corporate raider), met agressieve overnames van allerlei bedrijven. Sommige bedrijven ontmantelde hij om ze met winst door te verkopen, andere hield hij in eigen portefeuille. Zo kwam hij begin jaren 2000 ook in de media terecht. Stelselmatig richtte hij steeds meer zijn aandacht naar deze sector, naar eigen zeggen omdat het Franse medialandschap ‘veel te links’ zou zijn.

Stelselmatig richtte Bolloré steeds meer zijn aandacht naar deze sector, naar eigen zeggen omdat het Franse medialandschap ‘veel te links’ zou zijn.

Sinds 2012 is Bolloré de grootste aandeelhouder van de groep Vivendi, dat dus onder meer de tv-groep Canal+ omvat. In aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2017 cancelde Bolloré het legendarische satireprogramma Les Guignoles de l’info op Canal+, omdat het te kritisch was ten aanzien van voormalig president Nicolas Sarkozy (die zich opnieuw kandidaat wenste te stellen). Een nieuw, gecensureerd concept waarbij de beroemde marionettenpoppen niet over Franse politiek mochten praten kon het publiek niet bekoren, en in 2018 verdween het programma na dertig jaar voorgoed van de buis.

In dezelfde periode kwam Bolloré in opspraak omdat hij een uitzending had tegengehouden van een reportage die fiscale fraude bij verzekeringsmaatschappij Crédit Mutuel aan het licht bracht. Crédit Mutuel deed niet alleen zaken met Vivendi, de eigenaar Michel Lucas was ook nog eens persoonlijk bevriend met Bolloré.

De Franse media-autoriteiten tikten hem hiervoor op de vingers en gelasten de oprichting van een intern ethisch comité. Dat kwam er ook, voorgezeten door … Vincent Bolloré.

Weg naar het Elysée banen voor Eric Zemmour

De brutale manier waarop Bolloré zich bemoeit met wat zijn mediabedrijven inhoudelijk uitbrengen, is ook de Franse mediawatchers niet ontgaan. In Financial Times zegt de Franse media-historicus Christian Delporte hierover: “Bolloré is niet de eerste rijke persoon die investeert in de pers, maar hij onderscheidt zich door hoe hij weegt op de redactionele lijn van zijn outlets. Er zit een politiek project achter dit alles.”

“Bolloré is niet de eerste rijke persoon die investeert in de pers, maar hij onderscheidt zich door hoe hij weegt op de redactionele lijn van zijn outlets. Er zit een politiek project achter dit alles.”

Hoewel Bolloré altijd close is geweest met Nicolas Sarkozy en diens conservatieve partij Les Républicains, beweren insiders dat hij de laatste maanden steeds meer warm loopt voor de mogelijke kandidatuur van extreemrechtse polemist Eric Zemmour. Financial Times bericht dat Bolloré gecharmeerd is door Zemmours ideeën, zoals een harde aanpak van criminaliteit.

De overname van de Lagardère-groep zou ook in dat verband moeten gezien worden. Meteen na het sluiten van de deal, liet Bolloré de (Sarkozy-gezinde) hoofdredacteur van JDD en Paris Match Hervé Gattegno ontslaan. Gattegno, die bekend staat om zijn harde lijn tegen extreemrechts, had enkele kritische stukken geschreven over Zemmour.

Maar vooral de sensationele cover van Paris Match van 22 september heeft hem de das omgedaan. Op die cover prijkte een foto van de 63-jarige en getrouwde Zemmour in een innige omhelzing met zijn 28-jarige campagneleidster, beide halfnaakt in een zwemvijver. Voor een ultraconservatieve voorstander van het traditionele gezin, is zo’n beeld natuurlijk erg schadelijk.

JDD en Paris Match krijgen elk een nieuwe hoofdredacteur, aangesteld door Bolloré. Beide publicaties worden gezien als cruciaal in het scheppen van de publieke opinie in Frankrijk.

Eric Zemmour is de rijzende ster van extreemrechts in Frankrijk. Hij presenteert zichzelf als rechtser dan Marine Le Pen, die hij van ‘linkse vrouwentrekjes’ beschuldigt. Hij brengt een discours van racisme, vrouwenhaat en extreem nationalisme dat veel weg heeft van de politieke visie van Donald Trump.

“Bolloré heeft stap voor stap aan radicaal-rechts een plaats gegeven om zich uit te spreken, en nu hebben ze gewoon toegang tot de mainstream media outlets.”

Maar zijn stijl is heel anders: intellectueel, beheerst, burgerlijk. “Ik ben de enige die de volksklassen kan verbinden met de patriottische bourgeoisie”, beweert hij. Met zijn controversiële uitspraken is Zemmour één van de populairste studiogasten geworden in Frankrijk. En daarin speelde CNews, het nieuwskanaal van Canal+ (van Bolloré dus), een voortrekkersrol.

Alles wijst erop dat Bolloré de weg voor Zemmour wil banen naar het Elysée in april 2022. “Bolloré heeft stap voor stap aan radicaal-rechts een plaats gegeven om zich uit te spreken, en nu hebben ze gewoon toegang tot de mainstream media outlets”, zegt de Parijse professor politieke wetenschappen Virginie Martin in Financial Times. “Dat hebben ze nooit eerder gehad, en daardoor bestond er vroeger een glazen plafond boven uiterst rechtse politici als Jean-Marie Le Pen en Marine Le Pen.”

Mediamonopolies als gangmaker voor extreemrechts

Dat glazen plafond of ‘cordon médiatique’ voor extreemrechts ligt niet alleen in Frankrijk aan duigen. Ook in Vlaanderen heeft extreemrechts de afgelopen jaren steeds meer spreekruimte gekregen, met een kentering vlak voor de verkiezingen van 2019. Niet toevallig is die trend ook voorafgegaan door een versterking van de mediamonopolies.

Ook in Vlaanderen heeft extreemrechts de afgelopen jaren steeds meer spreekruimte gekregen.

In 2017 bemachtigde De Persgroep van de Vlaams-nationalistische miljardair Christian Van Thillo de volledige controle over Medialaan, het moederbedrijf van onder meer VTM. In 2019 veranderde de groep zijn naam naar DPG Media en verwierf het, na politiek favoritisme van Antwerps burgemeester Bart De Wever, een grote ‘mediatoren’ aan het Centraal Station in Antwerpen.

Daar zitten nu de redacties van VTM, Het Laatste Nieuws, De Morgen, Humo, Dag Allemaal, Story en QMusic allemaal samen onder één dak. En onder dat dak zijn politici van N-VA en Vlaams Belang beduidend vaker te gast dan vertegenwoordigers van andere politieke strekkingen.

Lees ook: Le Suicide français van Eric Zemmour: banaal en gevaarlijk