Het Centre for Environmental Rights, groundWork, Earthjustice en Human Rights Watch wijzen in het vandaag verschenen rapport onder meer op vernieling van bezittingen van demonstranten, excessief geweld tijdens vreedzame protesten en willekeurige arrestaties.

De overheid doet volgens hen geen adequaat onderzoek naar dergelijke beschuldigingen en sommige mijnbouwbedrijven spannen om het minste of geringste rechtszaken aan en lanceren socialemediacampagnes om oppositie de mond te snoeren.

Niet bewust

Matome Kapa van het Centre for Environmental Rights zegt dat de Zuid-Afrikaanse overheid de plicht heeft om activisten de beschermen. “De autoriteiten zouden iets moeten doen met de milieu- en gezondheidszorgen gerelateerd aan mijnbouw, in plaats van activisten intimideren die deze zorgen aankaarten”, zegt Kapa.

De vier mensenrechtenorganisaties verzamelen informatie over de situatie in KwaZulu-Natal, Limpopo, Noordwest en Oostkaap tussen 2013 en 2018. Ze spraken met meer dan honderd activisten, gemeenschapsleiders, milieugroepen, advocaten, politie en gemeenteambtenaren.

Ze schreven ook de relevante overheidsorganen een mijnbouwbedrijven in de regio’s aan. Vier van de elf bedrijven reageerden.

De Minerals Council South Africa, die 77 mijnbouwbedrijven vertegenwoordigt, inclusief enkele in het onderzoeksgebied, zegt zich “niet bewust te zijn van bedreigingen van of aanvallen op activisten” in het gebied waar zijn leden opereren.

Angst voor vergelding

Volgens de mensenrechtenorganisaties blijven veel aanvallen onopgemerkt en komt dat deels doordat er angst heerst voor vergelding, en doordat de politie de meldingen niet altijd onderzoekt.

Een activist uit KwaZulu-Natal stelt dat het zo ver gaat dat er levens in gevaar zijn. In maart 2016 werd in Xolobeni, in de provincie Oostkaap, Sikhosiphi “Bazooka” Rhadebe vermoord in zijn huis. Hij was tegen de komst van een titaniummijn van het Australische bedrijf Transworld Energy and Mineral Resources. Er werden in de zaak geen verdachten gearresteerd.

Strategische rechtszaken

Sommige bedrijven proberen via de rechtbank protesten te verhinderen en activisten boetes op te laten leggen. Deze zogenoemde “strategische rechtszaken” zijn volgens de mensenrechtenorganisaties wereldwijd een groeiende trend.

Ook worden socialemediacampagnes ingezet, die hun tol eisen van activisten in emotionele zin en als het gaat om hun reputatie. “Deze patronen van politiegeweld en tactieken van bedrijven samen creëren een klimaat van angst”, zegt Robby Mokgalaka, campagnemanager bij groundWork. “Voor sommigen heeft het ertoe geleid dat ze hun activisme verminderen of ermee gestopt zijn.”