Een vriend maande mij aan om feedback te geven op de ‘open brief’ tegen #metoo die recent uit Frankrijk kwam en was ondertekend door 100 bekende en minder bekende Franse vrouwen. De Engelse vertaling staat op https://www.worldcrunch.com/opinion-analysis/full-translation-of-french-anti-metoo-manifesto-signed-by-catherine-deneuve en dient hier als basis voor mijn (verder volstrekt subjectieve!) antwoord.

Rape is a crime. But trying to pick up someone, however persistently or clumsily, is not — nor is gallantry an attack of machismo.

Nee, onhandig verleiden is geen misdaad en (een poging om) gallant (te) zijn is geen aanval van machismo. Het is wel een hoogst ergerlijke ervaring in de levens van veel vrouwen om dagelijks als ‘prooidier’ te gelden. Je wandelt over de straten naar de supermarkt of het station om respectievelijk boodschappen te doen of een trein te nemen, niet om met iemand in bed te geraken. Het kan fijn zijn om te horen ‘dat je mooi bent’. Je hoeft dat geen tien keer te horen op één ochtend. En als men je vraagt ‘of je een vuurtje hebt’, geef je graag dat vuurtje, maar als dat vuurtje de helft van de keren slechts een voorwendsel is om ook je telefoonnummer te krijgen, word je al snel wantrouwig of kregelig. Mag een vrouw in de openbare ruimte ook gewoon een medemens zijn die niet zit te vragen om een verleidingsspel? En als ze zegt: ‘ik moet een trein halen, sorry’, is dat dan niet voldoende om haar verder gerust te laten?

The Harvey Weinstein scandal sparked a legitimate awakening about the sexual violence that women are subjected to, particularly in their professional lives, where some men abuse their power. This was necessary. But what was supposed to liberate voices has now been turned on its head: We are being told what is proper to say and what we must stay silent about — and the women who refuse to fall into line are considered traitors, accomplices!

Just like in the good old witch-hunt days, what we are once again witnessing here is puritanism in the name of a so-called greater good, claiming to promote the liberation and protection of women, only to enslave them to a status of eternal victim and reduce them to defenseless preys of male chauvinist demons.

Het moet helaas andermaal gezegd worden: #metoo is geen ‘beweging’. Het is eerder een spontane golf van solidariteit van talloze vrouwen (en ook de nodige mannen) die hun stilzwijgen doorbraken om te zeggen dat ‘ook zij’ ervaringen hadden met ongewenste intimiteiten en seksueel geweld allerhande. Het is fout om hier een concrete, gestructureerde agenda aan vast te koppelen. Misschien gebruiken bepaalde Franse feministen het voor hun eigen agenda en zorgt dit nu voor een antireactie – dat weet ik niet. Maar die talloze verhalen van wie seksueel ongewenst gedrag ervoer, hebben het alvast vaker niét dan wél over ‘hun status als eeuwige slachtoffers en machteloze prooien van mannelijke chauvinistische demonen’. Mag je nog uiten dat er in een café of op de bus in je borsten werd gegrepen zonder dat anderen daar een oordeel aan vastknopen over ‘DE identiteit van DE man’? Want dat lijkt mij hier toch niet aan de orde (ook al wordt ook dit steeds #metoo en in het verlengde het hele feminisme verweten).

In fact, #MeToo has led to a campaign, in the press and on social media, of public accusations and indictments against individuals who, without being given a chance to respond or defend themselves, are put in the exact same category as sex offenders. This summary justice has already had its victims: men who’ve been disciplined in the workplace, forced to resign, and so on, when their only crime was to touch a woman’s knee, try to steal a kiss, talk about “intimate” things during a work meal, or send sexually-charged messages to women who did not return their interest.

Ah ja! Dat komt ook in Vlaanderen dicht bij huis! Dan zijn we bijvoorbeeld bij Bart De Pauw aanbeland. Wel, ongevraagd aan vrouwenknieën zitten, hen een kus proberen  te ontstelen of hen (vele) berichtjes sturen met pikante boodschappen zijn vormen van ongewenste intimiteiten enerzijds en gedrag dat kan gaan tot stalking anderzijds, zeker wanneer de vrouwen in kwestie daar niet om vragen of duidelijk maken dat ze het niet willen. De vrouwen in kwestie komen steeds vaker in opstand tegen deze praktijken, die eerder algemeen zijn dan uitzonderlijk (zo blijkt uit elke rondvraag). Bij Bart De Pauw gingen enkele van hen naar de ombudsdienst van de VRT om klacht in te dienen. Dat is hun goed recht als individuen die hun integriteit willen vrijwaren. De VRT reageerde hierop met een intern onderzoek, zoals maar correct is. Vervolgens gebruikte Bart De Pauw dit om spontaan zélf boodschappen de wereld in te sturen, waardoor inderdaad de hele zaak in de openbare ruimte terecht kwam. Maar dit zegt niks over de individuele wensen van de vrouwen in kwestie, en zij hoeven ook niet de verantwoordelijkheid te dragen voor de ‘steekvlammen’ waar zowel media als publieke opinie tegenwoordig zo op lijken te teren.

This frenzy for sending the “pigs” to the slaughterhouse, far from helping women empower themselves, actually serves the interests of the enemies of sexual freedom, the religious extremists, the reactionaries and those who believe — in their righteousness and the Victorian moral outlook that goes with it — that women are a species “apart,” children with adult faces who demand to be protected.

Hier worden ‘oorzaak’ en ‘gevolg’ ongenuanceerd aan elkaar gekoppeld. Er zijn meerdere politieke krachten aanwezig in de samenleving, zowel diegenen die volledige seksuele vrijheden willen voor vrouwen als diegenen die vrouwen liever beschermen tegen mannen, eventueel door hen terug te dringen uit de openbare ruimte. Het is zinvol om te proberen deze thema’s van elkaar los te koppelen, want als we ze op één hoop blijven gooien, komen we nooit tot zinvolle conclusies.

Even een eigen poging misschien? Vrouwen hebben evenzeer als mannen recht op de totale controle op hun lichamelijke integriteit. Anderen moeten daar niet zonder hun toestemming misbruik van maken. Dit ONGEACHT de kleren die de vrouw draagt, of ze teveel heeft gedronken, of ze niet begeleid is door een man, nog laat op stap is, enzovoort. Er is vaak aantrekkingskracht tussen vrouwen en mannen en dat is goed zo, dat is eigen aan onze diersoort. Maar dat zou geen vrijgeleide mogen zijn (of blijven) voor ‘nemen wat je kan krijgen, met of zonder bewuste toestemming’. Eerder dan ‘de bluts bij de buil moeten nemen’ omdat een vrouw ‘te sexy zou zijn’ of haar opsluiten achter een gordijn in huis, kan men ook mannen aanleren om grenzen te respecteren en enige zelfbeheersing te ontwikkelen. En als die vrouw dan ‘jaaaaaaa’ zegt – go for it!

Men, for their part, are called on to embrace their guilt and rack their brains for “inappropriate behavior” that they engaged in 10, 20 or 30 years earlier, and for which they must now repent. These public confessions, and the foray into the private sphere or self-proclaimed prosecutors, have led to a climate of totalitarian society.

Ik ben hier niet mee akkoord. Jazeker worden mannen aangesproken op het gedrag van lang geleden, indien dat plots relevant wordt. Dit op eenzelfde manier als een priester pakweg wordt geconfronteerd met de aanranding van een kindje 20 jaar eerder. Niemand maakt er bezwaar tegen als dit gaat om kinderen, waarom stoort het ons als het gaat over volwassen vrouwen? En de excuses zouden een pak meer waarde hebben als ze zouden getuigen van een werkelijk berouw. Dus niet zoals Pol van den Driessche, die alweer op een verkiesbare plaats staat, Bart De Pauw die zich ervan af maakte met ‘excuses’ zonder veel waarde, of de Nederlandse rapper ‘Boef’ die meisjes die volgens hem te laat op stap waren ‘sletten’ noemde en het tussen dat voorval en zijn eigenlijke excuses toch nodig vond om duidelijk te maken dat meisjes die géén sletten zijn ‘thuis bij de ouders zitten te studeren’.

Tenslotte: zou het kunnen dat dit niet gaat over een ‘totalitair regime’, maar over een steeds luider klinkende aanklacht tégen een ‘totalitair regime’ dat eeuwen tot millennia lang vrouwen kleiner dan mannen heeft gehouden? Eén klein stapje richting een mogelijke toekomst waarin vrouwen en mannen als gelijken naast elkaar kunnen staan en met elkaar kunnen omgaan zonder dwang of vrees? (En ja: in zo een droomwereld zal er ook nog een verleidingsspel bestaan.)

The purging wave seems to know no bounds. The poster of an Egon Schiele nude is censored; calls are made for the removal of a Balthus painting from a museum on grounds that it’s an apology for pedophilia; unable to distinguish between the man and his work, Cinémathèque Française is told not to hold a Roman Polanski retrospective and another for Jean-Claude Brisseau is blocked. A university judges the film Blow-Up, by Michelangelo Antonioni, to be “misogynist” and “unacceptable.” In light of this revisionism, even John Ford (The Searchers) and Nicolas Poussin (The Abduction of the Sabine Women) are at risk.

De Sabijnse vrouwen ontvoeren was niet echt een toonbeeld van hoe we het willen, neen? Romeinen die vrouwen ontvoeren van een naburige stam om hen tot huwelijken te dwingen? Mijn moeder keek nog naar de verfilming ‘Seven Brides for Seven Brothers’ (https://nl.wikipedia.org/wiki/Seven_Brides_for_Seven_Brothers) en vond dat romantisch! Maar normen veranderen gelukkig. En als in Marokko een meisje wordt gedwongen om met haar verkrachter te trouwen, zijn we er als de kippen bij om dit (terecht) te veroordelen.

Daarnaast herhaal ik dat men dingen los van elkaar mag beoordelen. Een volledige maatschappelijke analyse is te groot voor individuen om te dragen. We zijn allemaal maar kleine wezentjes in de vaart der volkeren. Men verwijt zo ook best niet iemand die een plastieken zakje vraagt in de supermarkt vervolgens persoonlijk verantwoordelijk te zijn voor fracking of oorlog om olie of plastiekdeeltjes in de oceaan. Oké, men kan dat doen, maar het laadt de hele wereldbol op de schouders van ons allen. Dat terwijl het hier gaat over ‘ik ben een vrouw en ik vind het niet fijn dat men aan me zit omdat men geil is’ – en niet meer dan dat.

Already, editors are asking some of us to make our masculine characters less “sexist” and more restrained in how they talk about sexuality and love, or to make it so that the “traumas experienced by female characters” be more evident! Bordering on ridiculous, in Sweden a bill was presented that calls for explicit consent before any sexual relations! Next we’ll have a smartphone app that adults who want to sleep together will have to use to check precisely which sex acts the other does or does not accept.

Mensen die thuis zijn in retorica zullen zeker de toepasselijke namen weten voor de oneerlijke technieken binnen debatten om a) de daden van enkelingen te extrapoleren naar de hele groep en b) één of ander waanzinnig toekomstperspectief erbij te verzinnen om iets belachelijk te maken (stijl: “je wilt als man trouwen met een man? Straks wil iemand nog trouwen met zijn hond!”). Mij interesseert dit soort retorische streken niet, voorbij het feit dat ik me er grondig aan erger. Waar is onze volwassenheid heen?

Philosopher Ruwen Ogien defended the freedom to offend as essential to artistic creation. In the same way, we defend a freedom to bother as indispensable to sexual freedom. Today we are educated enough to understand that sexual impulses are, by nature, offensive and primitive — but we are also able to tell the difference between an awkward attempt to pick someone up and what constitutes a sexual assault.

Above all, we are aware that the human being is not a monolith: A woman can, in the same day, lead a professional team and enjoy being a man’s sexual object, without being a “whore” or a vile accomplice of the patriarchy. She can make sure that her wages are equal to a man’s but not feel forever traumatized by a man who rubs himself against her in the subway, even if that is regarded as an offense. She can even consider this act as the expression of a great sexual deprivation, or even as a non-event.

Maar dat is een zaak van individuele beleving hé? Wat de ene ergert, hoeft de andere niet te ergeren. Op hetzelfde niveau: het is niet omdat iemand zich ergens niét aan ergert, dat wie zich er wél aan ergert een stom kalf is of zo.

As women, we don’t recognize ourselves in this feminism that, beyond the denunciation of abuses of power, takes the face of a hatred of men and sexuality. We believe that the freedom to say “no” to a sexual proposition cannot exist without the freedom to bother. And we consider that one must know how to respond to this freedom to bother in ways other than by closing ourselves off in the role of the prey.

Dit vraagt teveel om hier grondig uit te werken. Een paar vragen dus: mag een vrouw ook géén prooi zijn, als ze dat niet wilt? Mag ook een vrouw jagen zonder commentaar? Waarom moet het seksuele spel een zaak zijn van ‘mogen lastigvallen’? Kan je niet ook iemand zeggen: ‘hey, ik heb je graag, mag ik je weer zien?’, zonder dat dat als storend wordt ervaren? Wie zegt dat seksualiteit per sé een animalistisch ding moet zijn? En het allerbelangrijkste: wie heeft gezegd dat hier sprake is van ‘haat ten opzichte van mannen of seksualiteit’? Niemand die ik ken, alvast.

For those of us who decided to have children, we think that it is wiser to raise our daughters in a way that they may be sufficiently informed and aware to fully live their lives without being intimidated or blamed.

Ja, OK, prima natuurlijk! Maar dat kan niet bestaan zonder aan jongens aan te leren niet te nemen wat hen niet vrij gegeven wordt en vrouwen als gelijkwaardig te zien, of tenminste niet als seks-objecten.

Incidents that can affect a woman’s body do not necessarily affect her dignity and must not, as difficult as they can be, necessarily make her a perpetual victim. Because we are not reducible to our bodies. Our inner freedom is inviolable. And this freedom that we cherish is not without risks and responsibilities.

Wat een tegenspraak toch! ‘We zijn niet te reduceren tot onze lichamen!’ Dat klinkt heel mooi, ware het niet dat deze hele ‘open brief’ precies dit idee onderschrijft, namelijk dat dit hele ‘seksuele spel’, inclusief het lastig gevallen (kunnen en mogen) worden deel is van ‘vrouw zijn’ en dus van ‘als vrouw gezien worden’. Dat is toch een reductie tot het lichaam?

Verder: ‘incidenten die een vrouwenlichaam betreffen, hoeven niet per sé haar waardigheid aan te tasten’. Nee, natuurlijk niet. Maar het hele PUNT van #metoo is nu net dat dat vaak wél gebeurt, en dat dat niet fijn is. ‘Dat maakt haar niet tot een eeuwig slachtoffer’? Inderdaad niet, er is niemand die dit gesuggereerd heeft! ‘Onze innerlijke vrijheid is niet aan te randen’ – kom er dan voor op hé? Of is dat enkel zo voor wie sterk genoeg is om wat ze beleeft te kunnen dragen zonder kleerscheuren, letterlijk of figuurlijk?

*The letter was co-written by five French women: Sarah Chiche (writer/psychoanalyst), Catherine Millet (author/art critic), Catherine Robbe-Grillet (actress/writer), Peggy Sastre (author/journalist) and Abnousse Shalmani (writer/journalist). It was signed by some 100 others. See the full list of signatories.

Antwoorden door Mare Van Hove, 11 januari 2018