Met een oppervlakte van 2,5 miljoen vierkante kilometer grenst de Middellandse Zee aan 22 landen, die samen een kustlijn vormen van 46.000 kilometer. Het gebied brengt drie continenten samen – Afrika, Azië en Europa.
Deze binnenzee is ook een soort reusachtig zoutmeer met slechts één contactpunten met de open oceaan: de straat van Gibraltar. Daardoor duurt het gemiddeld 80 tot 150 jaar om het water te verversen, berekende het Mediterraan Actieplan van het VN-leefmilieuprogramma (UNEP/MAP) in Athene. Een druppel vervuild water blijft dus gemiddeld meer dan een eeuw circuleren in de Middellandse Zee.
Bijna een derde van de Mediterrane bevolking, 160 miljoen mensen, woont in steden langs de kust. Nog eens 180 miljoen toeristen bezoeken het gebied ieder jaar. Het gevolg is dat miljoenen mensen hun vast en vloeibaar afval in de Middellandse Zee dumpen.
Tot voor kort had meer dan 40 procent van de kustgemeenten geen behandeling voor geloosd rioolwater. 80 procent van het afvalwater belandt ongezuiverd in de Middellandse zee, aldus het UNEP/MAP. Ook industriële activiteiten zijn een grote bron van vervuiling, vooral van de petrochemie en de metaalindustrie. Zo lozen 60 raffinaderijen bijna 20.000 ton olie per jaar in deze zee. Chemische reststoffen van pesticiden, nitraten en fosfaten van de industriële landbouw belanden eveneens in het water.
Daarnaast lijdt de Middellandse zee onder de druk van intens vrachtverkeer. Dertig procent van het volume van alle internationale maritieme wereldhandel over zee vertrekt uit één van haar havens of passeert haar wateren. Op elk ogenblik van de dag bevinden zich naar schatting tweeduizend vrachtschepen van meer dan 100 ton op de Middellandse Zee. Het gaat niet alleen om de vervuiling die ze tijdens het transport veroorzaken, maar ook om hun lading. De helft van de cargo die wereldwijd door schepen wordt vervoerd, is schadelijk voor het leefmilieu op zee.
Een recente studie van UNEP/MAP bevestigt dat afval een groot probleem is in de Middellandse zee, dat het probleem wordt verergerd door de beperkte toegang tot de open oceanen, maar ook door de dichtbevolkte kusten, het toerisme en maritiem vrachtverkeer.
Naar aanleiding van VN-Wereldoceanendag op 8 juni 2016 herinneren de VN eraan dat zeeën en oceanen de aarde leefbaar maken voor de mens. “Ons regenwater, drinkwater, het weer, het klimaat, de kustlijnen, veel van ons voedsel en zelfs de zuurstof in de lucht worden uiteindelijk allemaal verschaft en geregeld door de zee.”
