Begin volgend jaar kunnen we The Unbearable Weight of Massive Talent in de bioscoop ontdekken. Een komedie van Tom Gormican waarin Nicolas Cage (° 1964) naar verluid de draak steekt met zichzelf (ene Nic Cage blijkt in de film bereid tot alles, zelfs vernedering, voor veel geld) en scènes uit Face/off (1997), Con Air (1997), Leaving Las Vegas (1995) en Gone In Sixty Seconds (2000) naspeelt. Films uit de jaren negentig, de periode waarin Nicholas Cage een Hollywood superster was.

Maar toen kwam de overheid aankloppen en om een hoog opgelopen belastingschuld af te betalen begon Cage alles aan te nemen. En in zoveel mogelijk films te spelen. De kwaliteit van zijn acteerwerk nam daarmee een duikvlucht en Cage verloor naast zijn positie van box office ster ook zijn reputatie als acteur. Heel sporadisch duiken in zijn eclectisch oeuvre nog wel pareltjes als David Gordon Greens Joe (2013), Olivers Stone’s Snowden (2016)  en Pan Cosmatos’ Mandy (2018) op maar sinds de millenniumwissel is het verder toch vooral bloed, actie, wraak en emotieloze grimassen troef in de filmografie van Cage.

Joe van David Gordon Green: Een ongemeen sterke Nicholas Cage.

Tot Pig dus. Het karakter gedreven debuut van de Amerikaanse onafhankelijke filmmaker Michael Sarnoski  is geen film over wraak maar over rouw, off-grid gaan en verbinding zoeken. Gedragen door een haast onherkenbare Cage en Alex Wolff als respectievelijk een als kluizenaar levende ex-chef en een truffeldealer met vader issues die samen in de culinaire onderwereld van Portland duiken. Het is vergeefs wachten op Cage’s grote bloedvergieten in Pig, en onder meer daarover praatten we tijdens het Filmfestival van Deauville met regisseur Michael Sarnoski.

Debuteren als onafhankelijk filmmaker

Dit is je eerste bioscoopfilm. Wat leidde je naar dit debuut?

Michael Sarnoski: “Een heel leven. Tijdens mijn jeugd in ruraal Wisconsin leek film nooit een optie. In het beste geval zou het een hobby te kunnen worden dacht ik. Pas op volwassenen leeftijd begon ik het te zien als iets dat tot een carrière kon leiden. Met name toen ik voor Vanessa Block, met wie ik nu het scenario van Pig schreef, The Testimony (2015), een korte documentaire over een groot verkrachtingsproces in Congo, monteerde en produceerde. Door de Oscarnominatie die het opleverde was het na enkele kortfilms (Love of the dead, Fight Night Legacy, That) zowat het eerste wat ons op de kaart zette in de filmindustrie.

Con Air: Actieheld Nicolas Cage op zijn best.

Plots kregen we een agent die ons vertegenwoordigde en leek het mogelijk dat ik een film kon schrijven en mensen het scenario zouden lezen, ook al zouden ze er misschien niet voor betalen. Het schrijven van Pig nam slechts zes maanden in beslag maar het aan de man brengen vroeg meer tijd. Het scenario was af begin 2018 en we draaiden midden 2019 dus die 18 maanden waren we bezig met het vinden van producenten. Doordat de vertegenwoordigers van Nicolas Cage enthousiast waren werd hij benaderd. Toen hij overtuigd was ging de bal snel aan het rollen. Al blijft dat een proces van vallen en opstaan. Deals worden afgesloten, springen af, je zoekt verder en op een bepaalde dag sta je op de set.”

Je schreef het scenario samen met Vanessa Block.

“We ontwikkelden het verhaal eerst samen. Toen het basisidee vast lag, bepaald was welke wereld we wilden creëren en hoe de personages daarin zouden evolueren, heb ik mijn eentje het scenario geschreven.”

Pig: Regisseur Michael Sarnoski op de set.

De kluizenaar en het varken

Waarvan vertrok je?

“Het eerste idee was het beeld van een oude man in de bossen samen met zijn varken. Het isolement, het tegelijk vertederende en mysterieuze was iets dat al jaren door mijn geest spookte. Ik deed ook research naar truffels, Portland en het restaurantwezen. Langzaam vielen de puzzelstukjes op hun plaats.”

Het ‘off grid’ gaan laat je ook toe commentaar te geven op de samenleving.

“In de bossen leven, weg van alles, vormt zowat een safe place voor Rob. Hij heeft zijn oude leven achter zich gelaten, wil de confrontatie met bepaalde dingen niet aangaan en heeft lak aan conventies. Het gegeven dat hij na lange afwezigheid terugkeert liet me toe de dingen wat vreemder te maken. Niet helemaal surrealistisch maar er zijn elementen die weinig reëel zijn, die ons naar een soort hightened reality brengen. We spelen daarmee want we kijken vanuit het perspectief van Rob. Door zijn ogen lijkt de wereld absurd en vreemd. Mensen zijn vreemd en hebben bizarre motivaties die hij moeilijk kan vatten. Het gradueel beginnen begrijpen van mensen vormt een belangrijke pijler van de film.”

Michael Sarnoski’s Pig: On set, handgehouden opnamen.

Het is een proces dat ook de kijker doormaakt.

“We ontdekken de wereld via hem maar we beginnen ook langzaam te beseffen dat we Rob niet zo goed kennen. Doordat we de klassieke expositie scènes vermijden moet je als kijker de dingen zelf bij elkaar puzzelen. Dat vind ik  trouwens altijd stimulerend in films.”

Aan het einde van Pig ben je vertrouwd met Robs emoties maar ken je zijn hele verhaal nog niet.

“Ik heb in het scenario ook nooit helemaal duidelijk gemaakt wat er met zijn vriendin gebeurd is. Met Nicolas Cage praatte ik veel over het personage maar zonder zijn verleden volledig in te vullen. We hielden het bewust mysterieus. Ik had mijn eigen ideeën over het achtergrondverhaal van Rob en ook Nic had daar zijn visie op maar we zijn er niet te diep op ingegaan. Cage vertelde me dat hij een eigen verhaal had maar hield het voor zich, hij liet het enkel doorschemeren in zijn vertolking. Voor mij, en ik denk ook voor de kijker, volstaat het dat we in zijn ogen zien dat er iets speelt. We hoeven niet elk detail te weten.”

Pig van Michael Sarnoski: Alex Wolff.

Een man met een verleden

Het personage wordt authentiek omdat de emoties die Cage doet opborrelen echt aanvoelen.

“Daarom is hij ook zo’n goed acteur. Rob is geen dakloze die zijn toevlucht zocht in de bossen en hij heeft kooktalent, dus je voelt dat er iets speelt. Alhoewel Nicolas kookles heeft gekregen en leerde omspringen met messen en kookmateriaal zal hij nooit een topchef worden maar zijn emoties zijn echt en daar draait het om. De zorg en aandacht die hij besteedt aan dingen zijn duidelijk, net als zijn liefde voor voedsel. Dat maakt het authentiek omdat Nicolas dit weet over te brengen.”

De scène waarin we hem de paddenstoelen zien klaarmaken en dan serveren aan zijn varken is verrassend en zegt alles over hun relatie.

“We filmden dat uitgebreid en in een eerste versie van Pig hielden we het shot minutenlang aan tot ze gegeten hebben. Dat was vertederend maar ook wat nadrukkelijk en omdat het ritme erdoor verstoord raakte verwijderden we het uiteindelijk.”

Weg van het theatrale

De combinatie van Nicolas Cage en Alex Wolff werkt omdat zij complementaire acteurs zijn. Zo versterkt Alex door zijn reacties de impact van Nicolas.

“Klopt. De vertolking van Cage oogst terecht veel lof maar de inbreng van Wolff was immens. Dat is straf want hij was pas 21 toen we filmden, hij staat aan het begin van zijn carrière. Om dan niet enkel overeind te blijven tegenover Cage maar die ervaren, intimiderende acteur ook nog beter te maken; dat is sterk werk. De acteurs ontwikkelden een stevige dynamiek op de set. Nic was een idool voor Alex en werd zijn mentor, maar omdat Alex zich wou bewijzen ontstond er ook gezonde competitie. Dat gaf vonken. Uiteindelijk werden ze ook goede vrienden en die warmte straalde af op hun vertolking.”

Pig van Michael Sarnoski: Nicholas Cage.

Het verhindert ook dat Cage er een solovertolking van maakt en de film heel theatraal wordt.

“Pig gaat over mensen die elkaar leren begrijpen en een band ontwikkelen dus die interactie is cruciaal. In hun eerste scène samen spreekt Rob niet tegen Amir, hij heeft duidelijk geen greintje respect voor deze jongen met zijn blitse auto. Rob wil hem enkel snel zien verdwijnen wanneer hij de truffels heeft gegeven. Het bijzondere is dat ze zich gradueel openstellen voor elkaar. Zo is dat: we kunnen anderen wel begrijpen maar we nemen zelden de tijd om iemand te leren kennen. Deze overgang zien gebeuren is dus betekenisvol.”

Rob mag dan wel Amirs mentor worden, omgekeerd zet Amir Rob ook aan om zich open te stellen voor de wereld.

“Het is verrijkend wanneer je mensen rond je hebt die je helpen om je te verbeteren, om te evolueren. Om mensen geven, van mensen houden is iets wat we moeten leren om completere mensen te worden.”

Authentieke menus

Pig is opgedeeld in hoofdstukken verbonden met gerecht recepten.

“Elk hoofdstuk verwijst naar maaltijden die in dat hoofdstuk bereid worden. De opdeling helpt om het sprookjesachtig gevoel dat ik wou evoceren te onderstrepen. Bovendien verandert de toon van de film regelmatig en dat kan soms desoriënterend werken. De opdeling in hoofdstukken maakt de kijker duidelijk dat de film telkens een andere fase ingaat. Na het gekke underground gevecht waar duidelijk wordt wie Rob is geeft de hoofdstuk titel aan dat er een energie verschuiving is en we overgaan naar een meer introspectief gedeelte dat dieper in de geest en gevoelens van de personages duikt. We maken de kijker niet duidelijk welke richting we uitgaan maar geven wel aan dat een nieuwe fase start. Door deze omkadering zorgen we ook dat een eenvoudig verhaal, een man gaat op zoek naar zijn varken, complexer en meer gelaagd wordt.”

Michael Sarnoski’s Pig: Robs duif recept.

De recepten zijn van echte, grote chefs.

“Alle recepten zijn bedacht door chefs uit Portland. Zo is de paddenstoelentaart waar we mee openen een gerecht op basis van een oude familierecept dat Chris Sernicki nog aanbiedt in zijn restaurant. En Gabriel Rucker, die drie restaurants runt in Portland waaronder ‘Le Pigeon’, ontwierp het duifgerecht dat Rob serveert voor Amir en zijn vader. De chefs werkten samen met Nic om hem te helpen deze gerechten klaar te maken. Dat waren leuke, zij het stresserende, scènes die ik eigenlijk co-regisseerde met de chefs en DoP Patrick Scola. De rest van de film was vooraf gepland maar voor de kookscènes lieten we veel vrijheid. Suggesties van de chefs stuurden ons vaak een andere richting uit. Door dat organisch proces werden deze scènes levendig en echt.”

Het restaurant waar Rob Chef Finway opnieuw ontmoet heet niet toevallig Eurydice?

“Nee, het is een verwijzing naar de strijd die zowel Rob als Finway voeren, hun angst om terug te kijken en te ontdekken dat ze misschien wel hun idealen verraden hebben of hun passies verloren zijn. In Portland begeven Amir en Rob zich bovendien letterlijk in de onderwereld en blijkt Amirs vader een soort Hades die zijn vrouw gevangen houdt.”

Pig van Michael Sarnoski: Geen John Wick met een varken.

Een ondergronds netwerk

Met het underground netwerk van chef, restaurant eigenaars en leveranciers dat je introduceert lijkt Pig ook wat een misdaadverhaal.

“Het is natuurlijk geen echt gegeven, er zijn in Portland geen restaurant eigenaars die daklozen in elkaar slaan, maar er waren redenen om dit element toe te voegen. Zo is er veel stress, geweld en mishandelingen in restaurants. In het verleden liepen de spanningen tussen verschillende restaurants bovendien vaak op. Agressie zoekt ook een uitlaatklep, niet toevallig doen veel chefs aan boksen. Er is tevens een authentieke traditie van een ondergronds Portland. Zoals in Pig verteld was er hotel dat afgebroken werd en waarvan de kelders zijn gebleven onder het park, terwijl er ook nog altijd ondergrondse tunnels aanwezig zijn. Voor Portland naam maakte als alternatieve, artistieke stad was de georganiseerde misdaad er bijzonder actief. Dat zette me aan om te spelen met die historische elementen in een hedendaags sprookje. Door te suggereren dat er een mysterieuze wereld bestaat waar Rob toegang toe heeft. Fundamenteel gaat het om het feit dat Rob zijn identiteit moet prijsgeven, dat zijn weigerachtigheid op dat vlak, zijn zelfhaat, weerspiegeld wordt in een wereld die onaangenaam en agressief aanvoelt. Het is geen wereld waar hij graag naar wil terugkeren.”

Portland is een van de meest met de Oude Wereld, met Europa, verbonden Amerikaanse steden. Pig gaat ook over roots en traditie.

“Rob is heel ouderwets, hij gaat graag op zoek naar de oorsprong van dingen. Dat is mooi maar kan ook verstikkend werken. Voor Amir staat klassieke muziek voor een negatieve kijk op de wereld, hij tracht iemand te worden die hij niet is maar denkt voor zijn vader te moeten zijn. Koken kan, zoals elke kunstuiting, heel bevrijdend en inspirerend werken maar wanneer het een obsessie wordt kan het evenzeer vervreemdend en slopend worden. Tradities zijn heel mooi maar kunnen ook gevaarlijk blijken. Alles waar passies en kunst stuiten op economie, verwachtingen en beeldvorming blijft altijd de vraag hoeveel van jezelf je wil opgeven voor de rest van de wereld. Het komt er op aan de juiste balans te vinden. Ons leven lang zijn we bezig om op die dunne lijn te wandelen.”

Tussen empathie en kritiek

Een evenwichtsoefening die je als filmmaker moet doen is die tussen empathie en kritiek.

“Ik hou van de personages, hoe vreemd en irritant ze soms ook zijn. Aanvankelijk is Amir ergerlijk maar uiteindelijk ga je hem begrijpen, wordt hij sympathiek en begin je om hem te geven. Dat speelt in de realiteit ook. Je kan anderen als dom en oninteressant beschouwen en niet om hen geven maar zo kom je terecht in een wereld waar niemand nog geeft om iemand. Het is moeilijker om te ontdekken hoe mensen echt zijn en om hen te koesteren maar dat is de enige manier om een betere wereld te creëren. Pig is geen film over wraak maar over begrip.”

Pig van Michael Sarnoski: Helletocht door de culinaire onderwereld.

Naast leren geven om elkaar is leren rouwen ook een belangrijk thema.

“De drie protagonisten van Pig hebben, op verschillende manieren en om verschillende redenen, een muur rond zich gebouwd. Hun rouw scheidt hen van de wereld en dat is jammer want verdriet is iets dat je kan delen en dat mensen kan verbinden.”

Het pessimisme van Rob die stelt dat Portland onder water zal verdwijnen blijkt zo gek nog niet wanneer je de overstromingen bekijkt die momenteel wereldwijd gebeuren.

“De regio is aardbeving gevoelig en er zal ooit een ‘big one’ plaats vinden die een tsunami veroorzaakt terwijl steden die aan een rivier zijn gelegen zoals Portland door de ecologische en klimatologische ontwikkelingen in de problemen gaan komen. Zeker wanneer we het milieu niet beter behandelen. Die opvatting zit in Pig maar het is niet zo dat ik deze boodschap wou benadrukken, dat ik commentaar wou leveren op klimaatwijziging. De uitspraak van Rob zegt vooral veel over zijn gemoedsgesteldheid, hij vindt a.h.w. troost in een duistere kijk op de wereld.”

Off grid gaan in Portland

Was Debra Graniks Leave no Trace een inspiratie voor Pig?

“Ik heb de film nog niet gezien. We filmden op plaatsen waar Granik ook draaide en onze crew was grotendeels dezelfde. Het is trouwens de ploeg die ook aan First Cow van Kelly Reichardt werkte. Ook al op identieke locaties. Het zijn plaatsen die de spanning tussen wildernis en beschaving uitademen en perfect zijn voor dergelijke projecten. Dat sprak me ook aan in Portland. Er is ook een kleine filmgemeenschap die vaak samenwerkt aan diverse projecten. Ik was nog nooit in Portland geweest voor ik de eerste scriptversie schreef, ik kom uit Wisconsin dat veel gemeen heeft met Portland, met name de spanning tussen het rurale en stedelijke. Maar pas door verschillende trips naar Oregon te maken leerde ik de stad en de omgeving echt kennen. De filmwereld is er klein maar hecht en staat heel open voor filmmakers die buitenaf komen. Bovendien is de ligging fenomenaal: een uur rijden buiten de stad heb je de bossen, de oceaan. De natuur is heel afwisselend en mooi.”

First Cow (Kelly Reichardt) & Pig: Gemeenschappelijke crew en locaties.

Het geweld is brutaal in Pig, maar je focust vooral op de impact ervan.

“Geweld is geen tool voor Rob, het is iets dat hij moet ondergaan om te bereiken wat hij wil. Pig bevat elementen van een film noir, van een western, maar ik zag Rob vooral als een cowboy die niet de beste schutter maar de beste kok van de stad was. Hij lost dingen niet op door te vechten en wapens te gebruiken maar door te koken. Voedsel is voor hem een middel om te communiceren met mensen, kennis laat hem toe een band met mensen te ontwikkelen. Het is niet dat ik verwachtingen wou frustreren maar het is geen zijn persoonlijkheid: waarom zou hij geweld gebruiken om te communiceren met mensen? Hij ziet er als grote loebas wat beangstigend uit maar is eigenlijk erg zachtaardig.”

Al is Rob verbaal messcherp.

“Dat is zijn manier om tot de essentie door te dringen, Maar de scherpte bevat geen cynisme. De scène waarin hij chef Findlay vernietigt is eigenlijk een liefdevolle scène. Hij ontmaskert hem, zegt dat wat hij doet op niets trekt maar doet dat niet op een gemene manier. Eigenlijk steunt hij Findlay, tracht hij hem te stimuleren. Hij zegt ‘je kan beter doen’ en geeft aan dat hij het beter wil zien doen, eigen keuzes wil zien maken i.p.v. de voldoen aan de verwachtingen. Ook voor Rob is het een keerpunt want het betekent dat hij opnieuw genoeg om mensen geeft om dit te zeggen.”

Keanu Reeves of Nicholas Cage

Over verwachtingen gesproken: waren mensen die je scenario lazen niet ontgoocheld dat het geen John Wick (de actie franchise met Keanu Reeves) met een varken i.p.v. een hond is?

“Gelukkig waren ze eerder verbaasd dan ontgoocheld en ook de meeste mensen die de film zagen reageerden op die manier. Producenten vonden het ofwel te vreemd en haakten af of ze vonden het geweldig. Af en toe had je mensen die wat meer actie in het tweede deel wilden zien maar dat was een minderheid.”

Pig van Michael Sarnoski: Nicolas Cage & de truffels.

Hoe kon je Nicolas Cage strikken?

“We hebben het script rondgestuurd en de mensen van Endeavor, het agentschap waar Cage mee verbonden is, suggereerden hem. Ik schrijf nooit met iemand in gedachten dus het was niet iets dat ik overwogen had of dat vanzelfsprekend was dat hij zou willen doen. Maar het sprak Cage aan en toen we elkaar van gedachte wisselden bleek hij het personage echt goed te begrijpen. Hij zei dat Pig net als Mandy (de surrealistische horrorfantasie van Pan Cosmatos uit 2018) voor hem over verlies gaat.”

Was er tijd om te repeteren?

“Amper, we beschikten over een beperkt budget en konden maar 20 dagen draaien dus het beperkte zich tot 1 uur samen doorlezen van het script. Maar dat hield alles fris en ook het feit dat we enkel met nevenacteurs uit Portland konden werken bleek goed uit te draaien. Er worden voor tv-producties gemaakt in de regio en de acteurs beschikken dus over ervaring maar bovendien waren ze extra geprikkeld omdat ze graag met Cage werkten. David Knell, die chef Findlay vertolkt, had een extreem lange scène met Cage maar hij bleef overeind. Dat was indrukwekkend.”

In die scène laat je de restaurantbezoekers niet reageren op het gesprek.

“Het moest een hightened feeling hebben, dit is geen slice of life scène maar een theatrale dialoog. Daarom creëren we ook een vreemd effect met een lenswissel waardoor het duidelijk wordt dat de twee in hun wereld zitten, een universum waar de restaurantbezoekers niet zitten.”

Pig van Michael Sarnoski.

Hoe ontwikkelde je de visuele kant van de film?

“Na veel gesprekken met DoP Pat Scola. We zaten op dezelfde golflengte. Zo besloten we eigenlijk samen om de kidnapping scène in één take te doen. Ik had dat zo in een storyboard bedacht en Pat stelde net hetzelfde voor.”

Je start in het eerste deel met een laag standpunt en blijft daarna dicht bij de mensen om uiteindelijk toch afstand te nemen. Maar tot wijde, lyrische vistas komt het nooit.

“We gingen langzaam ook meer handgehouden camera opnamen maken tijdens het koken of tijdens de scènes waar Rob dichter bij mensen komt zoals tijdens het finale etentje. We wilden aangeven dat de dingen niet meer zo koud waren. Het is een karaktergedreven film en wat primeerde zijn de mensen. We filmden hen op locaties, op echte locaties want het enige wat we bouwden was de hut in het bos.”

Wat brengt de toekomst?

“Ik wil doen wat ik echt wil doen, niet wat cool lijkt om te doen. Het belangrijkste is een personage te vinden waar ik om geef. Als filmmaker breng je heel veel tijd door met je personage en het is dan ook belangrijk dat je dit personage leuk en interessant vindt.”

Deauville, 7 september 2021

PIG van Michael Sarnoski. USA 2021, 92’. Met Nicolas Cage, Steve Tisch, David  Carrico, Adam Paulsen, Dori Roth . Scenario Michael Sarnoski. Muziek Alexis Grapsas & Philip Klein. Fotografie Pat Scola. Montage Brett W. Bachman. Distributie The Searchers. Release 3 november 2021.

Michael Sarnoski (rechts) in Deauville.