“Ik heb alle bomen op dat hele perceel omgehakt”, zegt Esteban Martínez en wijst op een open plek in het bos in het noorden van Querétaro. “Ik ging ook achter de jaguars aan die mijn vee opaten, en ja: ik heb er één geschoten. Maar nu beschermen we de jaguars. Het loont niet langer het bos schade toe te brengen.”
Martínez is een van de zestien boeren van San Juan de los Durán, een landbouwcoöperatie die overgeschakeld is op ecotoerisme. De boeren beheren nu een kampeerplaats voor bezoekers die de rijke natuur in de omgeving willen bewonderen.
Biosfeerreservaat
San Juan de los Durán ligt in de Sierra Gorda, een uitgestrekt natuurgebied dat in 2001 door de Unesco werd uitgeroepen tot wereldbiosfeerreservaat. De Sierra Gorda omvat halfwoestijnen, hooggelegen nevelwouden en dichte laaglandjungle. Er leven 360 vogelsoorten, 130 soorten zoogdieren en 71 verschillende reptielen.
De natuurpracht van de Sierra Gorda werd bewaard dankzij jarenlange inspanningen van Mexicaanse milieuorganisaties. In 1997 erkende de Mexicaanse regering het gebied als reservaat. De erkenning door de Unesco vier jaar later maakte internationale financiering van het beheer mogelijk. De Global Environment Facility (GEF), een internationaal fonds dat onder meer projecten tegen de klimaatverandering financiert, pompte tussen 2001 en 2009 5,3 miljoen euro in het reservaat.
Het beheer van de Sierra Gorda is dan ook uniek voor Mexico. De regering, milieuorganisaties en de plaatselijke bevolking werken samen aan het behoud van het natuurgebied. En die aanpak levert steeds meer op. De organisatie Bosque Sustentable (Duurzaam Bos) zorgde ervoor dat het reservaat via de internationale koolstofmarkt aanspraak kan maken op uitstootcertificaten voor meer dan 28.000 ton CO2. Zoveel CO2 werd immers al geabsorbeerd door de herbebossing van kaalgekapte delen van het reservaat. Met de opbrengst zal verder beschermingswerk door lokale gemeenschappen gefinancierd worden.
Natuurbescherming heeft een prijs
Martha Isabel Ruiz Corzo, de directeur van het reservaat, ontwikkelt samen met haar medewerkers ook economische, sociale en ecologische indicatoren die moeten toelaten te meten hoeveel de bescherming van het gebied nu eigenlijk waard is. Ook op de bescherming van de natuurlijke rijkdom en op de successen in de strijd tegen de armoede kan immers een prijs worden gekleefd. “De mensen die hier wonen, moeten vergoed worden voor de bescherming”, zegt Ruiz Corso. “Hoe kunnen we van mensen die tot de allerarmsten van de wereld behoren, vragen dat ze hun omgeving in stand houden?”
De natuurrijkdom van de Sierra Gorda wordt bedreigd door veranderende neerslagpatronen, insectenplagen en ontwikkelingsprojecten. De elektriciteitsmaatschappij CFE zou bijvoorbeeld 47,5 kilometer hoogspanningsleidingen doorheen het gebied willen leggen, en is er al mee begonnen langs het traject gronden op te kopen.
Het is dus belangrijk zoveel mogelijk boeren deel te laten hebben aan de opbrengst die ongeschonden wouden kunnen opleveren. De meeste boerengemeenschappen zijn te klein en te slecht georganiseerd om de weg naar dat geld te vinden. Medewerkers van Bosque Sustentable pleiten voor de oprichting van een staatsfonds dat plaatselijke landeigenaars compensatie betaalt voor elke hectare van hun bossen die ze ongerept laten. Als dat genoeg oplevert, kunnen de veeteelt en de houtkap in het gebied afnemen.
Er lopen ook al initiatieven om boeren te helpen hun vee uit de bossen te houden en zelf meer veevoeder te telen. Op die manier neemt de druk op de beschermde bosgebieden af zonder dat de boeren in het gebied hun vertrouwde levensstijl moeten opgeven. (PD)
