Tien dagen geleden was hij nog hout aan het hakken, zei zijn kleinzoon Kitama Cahill-Jackson. Enkele dagen geleden werd hij opgenomen in een ziekenhuis en nu is hij dood. Vredig gestorven, aldus de berichten van de familie.

Iets meer dan twee jaar geleden heb ik hem net gemist. In New York verbleef ik enkele dagen op het bezette plein van Occupy Wall Street en net een dag nadat ik terugvloog, dook hij daar op en speelde enkele liedjes.

Toen ik het nieuws van zijn overlijden vernam, zat ik aan een ontbijttafel in Cape Town. Terwijl ik deze zinnen schrijf, speelt Bruce Springsteen hier drie kilometer verder nummers van hem. Om maar te zeggen, Pete Seeger is de voorbije jaren altijd heel dichtbij gebleven.

Springsteen leerde Seeger vreemd genoeg pas heel laat kennen. Hij was meteen zo enthousiast dat hij een plaat opnam ter ere van dit icoon van de Amerikaanse muziek.  

Net als Springsteen zijn er veel mensen die niet vertrouwd zijn met Seeger en zijn werk. Maar als je hen een paar van zijn hits voorzingt, zijn ze meteen mee.

En als je wat flarden uit zijn leven vertelt, zijn ze verkocht. Ik heb het vandaag de hele dag gedaan. Ik zal het nog één keer doen. Wie daarna nog onwetend blijft over één van de markantste muzikanten van de 20ste eeuw heeft het zelf gezocht.

Hier komen de flarden, min of meer in chronologische volgorde.  

Pete Seeger was een tijdje de assistent van Alan Lomax, de grote verzamelaar en archivaris van de Amerikaanse folkmuziek. Seeger zette op zijn manier het werk van Lomax verder, maar dan als muzikant. Hij verzamelde niet alleen vergeten liedjes, hij bewerkte ze, schreef nieuwe teksten of zette nieuwe muziek op oude stukken tekst.

Aan de zijde van Martin Luther King

We shall overcome werd zo het anthem van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging, maar musicologen proberen nog altijd te achterhalen welke weg het lied aflegde tot Seeger er de definitieve versie van neerpende.

Samen met onder meer Woody Guthrie (ja, die van This land is your land) vormde Seeger The Almanac Singers. Dat was een zingende protestkrant. Overal gingen ze mensen opruien tegen hun uitbuiters en onderdrukkers.

In 1953 maakte de communistenjacht een abrupt einde aan hun carrière. Er vormde zich een nieuwe band, The Weavers die iets minder activistisch was. Seeger verliet de band toen de andere leden instemden om een jingle op te nemen voor een sigarettenreclame.

Op 18 augustus 1955 moest hij zelf verschijnen voor de House Committee on Un-American Activities. Er werd hem gevraagd of hij soms voor communisten zong. “Ik ben trots dat ik nooit geweigerd heb om voor een publiek te staan, wat ook hun religie was of de kleur van hun huid of de omstandigheden waarin ze leefden”, antwoordde Seeger.

Omdat hij verder weigerde te getuigen over zijn politieke sympathieën werd zijn bewegingsvrijheid ingeperkt. Elke reis buiten het district van New York waar hij woonde, moest hij melden aan de autoriteiten. In 1961 werd hij veroordeeld tot een gevangenisstraf van tien jaar. Gelukkig kreeg hij een vrijspraak in beroep.

De Vietnam-oorlog

Tijdens een stuk van de jaren ’50 en diep in de jaren ’60 was Seeger veroordeeld tot het alternatieve circuit van optredens voor studenten en organisaties. Ook de commerciële tv-studio’s weerden hem 17 jaar van het scherm. Toen hij in 1967 plots toch weer uitgenodigd werd voor een optreden in een populaire tv-show, veroorzaakte hij een rel door het anti-oorlogslied Waist deep in the big muddy te zingen. Dat werd in volle escalatie van de oorlog in Vietnam niet in dank afgenomen. Het optreden werd uit de show geknipt. Daar kwam zoveel reactie op dat hij het lied een jaar later toch mocht zingen.

Samen met zijn vrouw Toshi Otha richtte hij Hudson River Sloop Clearwater op, één van de eerste milieuverenigingen van de VS. De organisatie vocht tegen de vervuiling van de Hudson River en speelde een grote rol in het totstandkomen van de Clean Water Act.

In 2003 mocht een journalist Seeger thuis interviewen. Op weg naar zijn huis in de bossen langs de Hudson River passeerde de journalist een eenzame betoger die in de gietende regen langs de kant van de weg een bord omhoog hield tegen de oorlog in Irak. Toen hij bij de Seegers aankwam, zei Toshi Otha: “Pete is er nog niet, hij is aan het betogen.”

Theelepeltjes

Die Pete zal er nooit meer zijn. Zijn muziek en de herinnering aan zijn leven en zijn passie voor rechtvaardigheid wel. Seeger werd ooit geïnterviewd door dat andere icoon van de Amerikaanse working class, radiomaker Studs Terkel die enkele jaren geleden stierf op 96-jarige leeftijd. Het interview werd opgenomen in het boek Hope dies last: making a difference in an indifferent world.

In hun gesprek gaat het over de toekomst van het menselijk ras. 50 procent kans dat het binnen 100 jaar nog bestaat, zegt Seeger. Het zal van ons afhangen. Hij ziet de wereld als een grote weegschaal. Aan de éne kant een mand met grote keien, aan de andere kant een mand met zand dat er in straaltjes uitloopt en enkele mensen van goede wil die het er met een theelepeltje terug in gooien. Maar er komen altijd maar meer mensen met theelepeltjes bij en op een dag zal de weegschaal toch kantelen. “And people will say, “Gee, how did it happen so quickly?” Us and our damned little teaspoons.”