Vrijdag betogen tienduizenden vakbondsleden in Brussel. Dat wordt dan meteen de eerste grote betoging waarmee de nieuwe regering wordt geconfronteerd.

In het akkoord zitten nogal wat dingen die onverteerbaar zijn voor de vakbonden. Er is ten eerste het luik werkloosheidsuitkeringen. De voorwaarden tot de wachtuitkering voor schoolverlaters die nog onvoldoende hebben gewerkt worden verstrengd. Daar de jeugdwerkloosheid onrustwekkend hoog is, kan dat nare gevolgen hebben voor een grote groep jongeren.

De werkloosheidsuitkeringen zouden tijdens een heel korte periode van enkele maanden iets verhogen om daarna sneller te dalen.

Maar het is toch vooral het luik pensioen en brugpensioen dat een harde dobber zal worden. Nu is vervroeg pensioen mogelijk vanaf 60 jaar na een loopbaan van 35 jaar. Dat wordt 62 jaar na een loopbaan van 40 jaar. Dat betekent dat vervroegd pensioen voor heel wat vrouwen (of mannen) die hun loopbaan een paar jaar onderbroken hebben om kinderen op te voeden of voor een ziek familielid te zorgen, zo goed als onmogelijk wordt.

Brugpensioen vroeger dan 60 zou nu helemaal onmogelijk worden. Tot nu toe kon het nog op 58 na een loopbaan van 38 jaar.

Ook voor brugpensioen na een herstructurering of in een bedrijf in moeilijkheden verandert er heel wat. Brugpensioen op 50 zoals bij de sluiting van Opel is verleden tijd. Voor bedrijven die herstructureren wordt de leeftijdsgrens volgend jaar al opgetrokken tot 52 jaar en daarna geleidelijk tot 55. Voor bedrijven in moeilijkheden wordt dat 55 jaar in 2016.

Als er in de toekomst nog eens een bedrijf de deuren sluit of een groot deel van het personeel op straat gooit, zullen werknemers van 54 niet meer het vangnet van het brugpensioen hebben. Zij zullen werkloos worden: zonder de bijkomende vergoeding van de werkgever zoals bij het brugpensioen en zonder veel perspectief op een nieuwe job.

Lichtpuntjes zullen de vakbonden ook wel vinden in het akkoord. Zo wordt er eindelijk iets gedaan aan de excessen van de notionele interestaftrek die er mee voor zorgde dat een groot aantal heel grote bedrijven als Electrabel en ArcelorMittal helemaal geen belastingen betaalden. In 2009 kostte dat de Belgische schatkist al 5,8 miljard euro. Dat wordt 1,6 miljard euro minder.

Daar staat tegenover dat de gezondheidszorg 2,3 miljard euro moet inleveren. In de sector is wel ruimte om te besparen, maar dan zullen wel enkele taboes moeten sneuvelen zoals de overconsumptie van geneesmiddelen of de nutteloze onderzoeken. Als daar niet aan geraakt wordt, zullen het de patiënten en het personeel zijn die moet opdraaien voor die besparing.

Om aan 11,3 miljard euro te komen wordt er ook gesnoeid bij de NMBS en bij alle overheidsadministraties.

Krimp

Al die besparingen samen zullen de gevolgen van de internationale economische context alleen maar versterken. De regering gaat nu nog uit van een groei van 0,8 procent. Maar saneren in een economie die naar adem hapt, leidt alleen maar tot een verdieping van de recessie. Veel kans dus dat de regering tijdens de begrotingscontrole op zoek moet naar nieuwe besparingen als ze de doelstellingen van de Europese Commissie wil halen.

Open VLD-voorzitter Alexander De Croo hoopt in die periode een ander groot taboe van de vakbonden op tafel te gooien: de automatische loonindexering. “Momenteel blijft die onaangetast. Maar binnen een paar weken publiceert de Nationale Bank een studie over de index en begin volgend jaar is er ook de evaluatie van Europa”, zei De Croo in Terzake.

Deze begroting kwam er onder druk van de financiële markten. De rente op tienjarige staatsobligaties in België steeg tot 5,86 procent en dat was nog voor de kredietverlaging door Standard & Poor’s bekend raakte (van AA+ naar AA).

Weinig kans dat de rente nu snel zal zakken door de bekendmaking van het akkoord. Er zijn precedenten. De Italiaanse premier Berlusconi moest ontslag nemen onder druk van de financiële markten, maar de rente ging pas echt door het dak toen er een nieuwe regering kwam mét een begroting en een ex-bankier als premier. Ook in Spanje piekte de rente nadat de conservatieven – die nochtans beloofd hadden hard te saneren – de verkiezingen wonnen.  

Veel erger is dat er nog een aantal stormen zitten aan te komen. De fall-out van de voor België zeer ongunstige Dexia-deal kan nog veel schade berokkenen. En ook de laatste Belgische systeembank begint te wankelen. Het aandeel van KBC werd in een paar maanden tijd tot een kwart herleid. De Belgische overheid stelde zich nu al voor 130 miljard euro garant. Hoeveel kan daar nog bijkomen voor ons land bezwijkt onder al die waarborgen?

De euro

Meer en groter onheil is te verwachten van de eurocrisis. “Enkele maanden geleden beschouwde ik een complete ineenstorting van de euro zeer onwaarschijnlijk. Nu vind ik het moeilijk om een plausibel verhaal te vinden over hoe het ding kan overleven,” schrijft een sombere Nobelprijswinnaar Economie Paul Krugman.

Ook onder ambtenaren en politici wordt nu voor het eerst openlijk gespeculeerd over het einde van de euro ‘as we know it’. De Europese top van 9 december wordt nog maar eens cruciaal.

Kan België zich nog binnen wurmen in een afgeslankte eurozone met enkel de sterke economieën? En wat zal het einde van de euro betekenen voor een kleine en open economie als de onze?

En in die zelfde periode moet ook nog eens het klimaat gered worden op de VN-top in Durban.

Dit is de explosieve internationale en economische context waarin de nieuwe regering het roer overneemt. Of ze die stormen weet te doorspartelen, is heel onzeker.