Mercosur-top voor het eerst zonder Paraguay
Nieuws -

Mercosur-top voor het eerst zonder Paraguay

BUENOS AIRES, — Voor het eerst in zijn geschiedenis houdt de Mercosur zijn halfjaarlijkse top terwijl een lidstaat geschorst is. Het gaat om Paraguay, waar president Fernando Lugo vorige week afgezet is.

donderdag 28 juni 2012 12:35
Spread the love

De Mercosur (Mercado Común del Sur) is een douane-unie van Argentinië, Brazilië, Uruguay en Paraguay; Venezuela is bijna lid. Vandaag en morgen houdt de unie zijn halfjaarlijkse top in de Argentijnse provincie Mendoza. In de 21-jarige geschiedenis van de top is het nog nooit gebeurd dat een land ontbrak door een schorsing.

Vrijdag heeft het parlement van Paraguay president Federico Lugo afgezet, in de nasleep van een dodelijke confrontatie tussen politie en boeren. De andere Mercosurlanden schorsten Paraguay meteen. Tijdens de top zullen ze ook andere sancties bespreken.

In Mendoza komen ook de landen van de Unasur samen, de politieke en economische unie van twaalf Zuid-Amerikaanse landen. Die houden een buitengewone vergadering om de crisis in Paraguay te bespreken.

Ushuaiaprotocol

Bij zware institutionele problemen van een van de lidstaten valt de Mercosur terug op het Ushuaiaprotocol uit 1998. Maar dat akkoord legt alleen basisnormen vast voor de democratische werking van een land en geen concrete sancties voor overtreders.

“Het is één ding om een democratisch protocol of charter te hebben, iets helemaal anders is een stappenplan dat aangeeft wat er moet gebeuren als de (democratische) orde verstoord is”, zegt de Argentijnse politicoloog Federico Merke, docent internationale betrekkingen aan de Universidad del Salvador in Buenos Aires.

Staatsgreep in Honduras

Volgens het Ushuaiaprotocol is het mogelijk een lidstaat te schorsen, maar hoe dat concreet moet staat er niet in. “Als de presidenten beslissen om de afzetting van Lugo niet te aanvaarden, wat gaan ze dan precies doen? Ze hebben zoiets al geprobeerd met Honduras en dat is slecht afgelopen.”

In Honduras werd de linkse president Manuel Zelaya in juni 2009 afgezet bij een militaire staatsgreep. Na nieuwe verkiezingen  nam de rechtse Porfirio Lobo het roer over.
De Zuid-Amerikaanse regeringen wilden dat Zelaya terugkeerde maar slaagden daar niet in. “Ze dreigden ermee Lobo niet te erkennen maar moesten hem uiteindelijk toch aanvaarden”, zegt Merke. De politicoloog vreest dat Paraguay tot april volgend jaar, wanneer nieuwe verkiezingen plaatsvinden, in een schemerzone terechtkomt.

Een van de opties op de top van Mendoza is dat men beslist om de relaties met Paraguay te bevriezen. Maar er zijn veel twijfels over hoe dit moet voor handelskwesties en ontwikkelingsprojecten.

Ushuaia II

De Mercosur had een nieuw, strenger en gedetailleerder protocol uitgewerkt, Ushuaia II, gebaseerd op een gelijkaardig akkoord dat de presidenten van de Unasur in december hadden ondertekend. Volgens Ushuaia II zou de “dreiging” van een institutionele breuk al volstaan om op te treden. Als mogelijke sancties voorziet Ushuaia in de gedeeltelijke of volledige sluiting van de landsgrenzen en de schorsing of beperking van handel, lucht- en scheepvaartverkeer, communicatie en energielevering.

De ironie is dat juist de Paraguayaanse Senaat zich verzet heeft tegen de ratificatie, waardoor het nieuwe protocol niet van kracht is. Dat Lugo het nieuwe protocol wel al had onderschreven, was vorige week trouwens een van de vijf argumenten die het parlement aanvoerde om Lugo af te zetten. Het parlement noemde Lugo’s houding “een aanslag op de soevereiniteit.”  

Grijze zone

Het protocol van 1998  was opgezet met een burgerlijk-militaire staatsgreep in het achterhoofd, maar de laatste tijd ziet Latijns-Amerika een ander soort democratische breuken “die zich in een grijze zone tussen de legaliteit en illegaliteit bevinden”, zegt Merke.

In de Paraguayaanse crisis heeft de afzettingsprocedure aan legitimiteit verloren door “een gebrek aan transparantie en door de snelheid waarmee men de mandataris (Lugo) heeft berecht, bijna zonder dat hij recht had op verdediging.”

Norberto Consani, docent internationaal en publiek recht aan de Nationale Universiteit van La Plata, stelt eveneens vast dat de huidige instrumenten niet meer volstaan in de regio. “De landen vrezen terecht dat er een nieuw soort staatsgrepen groeit. Wat in Paraguay gebeurd is, was bijzonder gesofisticeerd. Formeel werden alle vereisten vervuld, maar het recht op verdediging werd niet gerespecteerd.”

“De buitenlandministers en presidenten moeten in Mendoza debatteren over een nieuwe juridisch-politieke formule om Paraguay te sanctioneren zonder dat dit de ontwikkeling van de Mercosur in de weg staat. Maar dat zal niet makkelijk zijn.”

take down
the paywall
steun ons nu!