“Mensen van kleur wisten dat er een sfeer van haat was, in het bijzonder tegen moslims, maar door de Brexit zijn de effecten van deze sfeer geëscaleerd. Er is een massale toename in racistische aanvallen tegen mensen van kleur en ook dit is vooral tegen moslims gericht”, legt Merali uit. “Maar ook ‘witte’ migranten zoals Polen en Letten zijn een doelwit, net als joden.”

De IHRC waarschuwde in een rapport uit 2015 voor de gevolgen van een intenser haatdiscours tegen moslims. “We waarschuwden dat dit ook zorgde voor een deligitimering van andere mensen van kleur en van gemarginaliseerde gemeenschappen. Nu krijgt deze spillover een uitlaatklep op straat.”

Merali verwacht hardere wetgeving door de Brexit. “We vrezen nog meer wetgeving zoals de antiterreurwetten die de voorbije twintig jaren gericht waren op moslims. Maar door de versterking van extreemrechts kan de repatriëring van mensen die de Britse nationaliteit niet bezitten ook op de politieke agenda komen.”

Een andere organisatie die ook al lang aan de alarmbel trekt is het European network against racism (ENAR). “Een stijging met 57 procent van het aantal racistische incidenten na het referendum toont hoe politieke racistische uitspraken snel een gevolg krijgen in het leven van mensen”, zegt onderzoeker bij Enar Ojeaku Nwabuzo. Zij merkt dat uitspraken over ‘migranten’ ook andere groepen treffen.

“Veel van het debat over de Brexit ging over immigratie. We weten dat vele zwarte Britten die niet elders geboren zijn aanvoelen dat die discussies ook over hen gaan. Hun stemmen zijn niet gehoord tijdens de Brexit-campagne.”

Zelf gebruikte Nwabuzo een ban de voordelen van het EU-lidmaatschap en verhuisde ze van Londen naar Brussel. “Voorlopig weet ik nog niet hoe de Brexit een effect op mij zal hebben.”

Diversiteit

Intussen laten verschillende mensen weten dat een Remain-stem niet meteen gelijkstaat met grote liefde voor de EU maar gemotiveerd is door andere redenen.

Kaouther Ferjani (32) uit Londen is een Brit van Tunesische afkomst en stemde voor een Remain. “Ik ken mensen die meteen na de stemming negatieve dingen meemaakten en dit maakte mij alerter op straat. Zelfs na de aanslagen van 7 juli (2005 in Londen, nvdr) en andere terreuraanvallen voelde ik me nooit zo ongerust als nu.”

Ferjani had de huidige escalatie van racistische uitingen niet verwacht. “Ik wist dat de meeste Brexit-stemmers racisten waren maar ik had niet voorzien dat de stemming hen zo fel zou versterken. Nu vrees ik dat als we de EU verlaten en Schotland en Noord-Ierland op hun beurt ons verlaten, het klimaat in Engeland extreemrechts zal zijn.”

Een Remain-stem was voor haar evident om verschillende redenen. “Ik genoot van een paspoort waardoor ik niet lang hoefde aan te schuiven als ik in de EU reisde en vreesde dat er minder jobs zouden zijn in onze omgeving.” De andere reden gaat over migratie en diversiteit. “Ik ben zelf een kind van migranten. Waarom zou ik dan de deur willen sluiten voor anderen?”

‘Kiezen voor het minst kwade’

“De enige keuze die ik heb in dit land is kiezen voor het minst kwade. Dus stemde ik voor Remain om zo in te gaan tegen de racistische en xenofobe lastercampagne die gemeenschappen verder wou verdelen.” Aan het woord is de 24-jarige Bushra, de zus van Kaouther. Ze ziet wel niet veel verschil met de Remain-campagne. “Het referendum was een gevecht tussen twee rechtse groepen zonder een echte oppositie.”

Bushra Ferjani verwijt David Cameron dat hij met het referendum “de toekomst van miljoenen jongeren heeft opgeofferd”. “Ik ben net afgestudeerd met een masterdiploma en ben zichtbaar moslim. Onmiddellijk zijn er door de Brexit stage- en werkopties zowel hier als in het buitenland ingetrokken, gewijzigd of meteen beëindigd.”

Wat de racistische effecten betreft wil zij benadrukken dat Groot-Brittannië pre-Brexit ook problemen had. “Zowel expliciete als impliciete vormen van racisme zijn er altijd geweest maar ze waren gewoon niet zichtbaar genoeg voor de mainstream media. Witte Britten zijn plots beschaamd en geshockeerd maar de structuren van deze staat en zijn instituties hebben dit racisme altijd toegestaan. Nu moeten we schoorvoetend vooruit en ik denk dat Jeremy Corbyn hierbij cruciaal is.”

‘Beschaafder’

Wie pre-Brexit ook racisme als een deel van Groot-Brittannië zag is twitteraar Mariquon, een dertigplusser en Nederlander van Marokkaanse afkomst die naar Londen verhuisde. Hij ziet nu gelijkenissen met de situatie in Nederland. “Dit soort uitspraken en aanvallen gebeurden ook in Nederland na de moord op van Gogh en waren voor mij de reden om Nederland te verlaten. So stop being hypocrites”, postte hij als reactie op Nederlanders die verontwaardigd zijn over de racistische gebeurtenissen in Groot-Brittannië.

“Tot het referendum had het Verenigd Koninkrijk, of in ieder geval de omgeving van Londen, minder politiek racisme dan in de rest van de EU. Het was hier beschaafder dan in de EU”, zegt hij wanneer we hem meer uitleg vragen.

“Ik ben hier naartoe verhuisd omdat ik hier meer weerstand zag tegen politici die zich racistisch uiten. Dit tegengeluid heb je in de EU-landen nauwelijks of gewoon niet bij figuren en bewegingen als Le Pen, Wilders en Jobbik. Maar sinds afgelopen twee jaren glijdt het Verenigd Koninkrijk af naar EU-standaarden.” Mariquon heeft niet de Britse nationaliteit en kon daarom niet meestemmen.

Net als Mariquon hebben veel andere mensen van kleur een dubbele visie op de EU. “Volgens de denktank Runnymede Trust zijn vele zwarte mensen en mensen uit etnische minderheden ambivalent over de voordelen van een EU-lidmaatschap en over het beeld van ‘Fort Europa’ als iets dat niet-witte migranten buiten moet houden”, zegt Enar-onderzoeker Nwabuzo. “Dit is een probleem voor de EU als het de steun wil van deze groep mensen.”