Nieuws, Wereld, Cultuur, Geschiedenis, Recensie, Boekrecensie, Selectieve verontwaardiging, Fernand Braudel, Wereldgeschiedenis, Hugo Van de Voorde, 'Mensen of barbaren', Historicus, Historische achtergronden, Historisch inzicht, Historisch besef -

‘Mensen of barbaren?’ Pleidooi voor een grondig historisch inzicht

'Mensen of barbaren?' is de confronterende titel waarmee historicus Hugo Van de Voorde meteen aangeeft waar het om gaat. Hij leidt ons met een kritische blik en vanuit een humanistische invalshoek binnen in een halve eeuw wereldgeschiedenis. Meer nog: hij verkent en analyseert vanuit Fernand Braudels specifiek referentiekader de immens gewijzigde wereldpolitiek.

maandag 5 december 2011 13:10
Spread the love

Mensen hebben er alle belang bij de wereld waarin ze leven correct te kunnen inschatten.

Het nieuws uit alle wereldhoeken grijpt ons permanent bij de keel. De actuele wereldsituatie toont aan dat we op een keerpunt staan en fundamentele en unieke politieke omwentelingen meemaken. Het nieuws op DeWereldMorgen.be is daar dagelijks het bewijs van.

Ons tijdsgewricht historisch duiden

Maar het bewustzijn van deze omwentelingen wordt pas helder als we ons tijdsgewricht historisch duiden en bovenal de historische krachtlijnen doortrekken naar de nabije toekomst. In deze opgave is de auteur zonder meer geslaagd.

Anno 2011 zijn we in een wereld terechtgekomen, die in 1945 nauwelijks voor te stellen was. Volgens Hugo Van de Voorde maken twee vaststellingen dit overduidelijk.

Primo: de Verenigde Staten bekleden niet langer meer een unipolaire machtspositie. Andere machtscentra, de groei-economieën hebben het nu eveneens voor het zeggen. We kunnen gerust spreken van een post-American World.

Secundo: sedert circa 2000 beheersen transnationale kwesties en vraagstukken stelselmatig de agenda van de wereldpolitiek. Denken we maar aan de milieu- en klimaatproblemen, de wereldwijde migratiestromen, de demografische tijdbom en de toenemende welvaartskloof in de ontwikkelde landen.

Het boek is brandend actueel, gezien de auteur erin geslaagd is om de recentste mondiale gebeurtenissen te behandelen, zoals de Syrische opstanden, de Libische burgeroorlog, de onderdrukking van de Kopten in Egypte en dichter bij ons de schuldencrisis in de eurozone. In verband met de Arabische Lente wijst de auteur erop dat deze naamgeving zeer misleidend is en aanzet tot veralgemening. Hij speelt dan ook in op de grote diversiteit tussen de betrokken landen.

Wereldpolitiek is de geschiedenis van de barbarij

Mensen en barbaren?’ verwijst eveneens naar het belang en de betekenis van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Van de Voorde pleit er terecht voor dat de vorming van wereldburgerschap een cruciale opdracht is. In de wereldpolitiek draait het immers om macht. Het is de geschiedenis van de barbarij. De voorbeelden zijn talloos die aantonen dat de wereldpolitiek een enorme en een vernietigende impact kan hebben op samenlevingen, mensenrechten en levens. De auteur waarschuwt voor ideologieën die de realiteit fragmenteren en verwringen. De ideologische verblinding is immers nooit veraf.

Interessant is dat Braudels historische visie het stramien voor ieder hoofdstuk vormt. De geschiedenis wordt gezien als de studie van het tijdsverloop in al zijn vormen en wisselwerkingen. Om de fundamentele verschuivingen in de wereldpolitiek te onderkennen en te begrijpen, is het noodzakelijk om de historische achtergrond van de periode sinds 1945 te verrekenen.

Van de Voorde schept daarin klaarheid, verklaart feiten en gebeurtenissen en hun ultieme betekenis vanuit de stille transformaties en de conjuncturele ontwikkelingen van de geschiedenis en vanuit structuren (en omgekeerd). Hij heeft dus oog voor de dialectiek van de tijdsduur, voor de interacties tussen de microgeschiedenis en de impact van de geschiedenis van de lange termijn. Voor de niet-geoefende lezer of de niet-historicus vergt deze specifieke benadering enige aanpassing, maar de meerwaarde van het boek ligt net daarin.

Tikkende tijdbom onder elk democratisch bestel

De auteur stelt dat bitter weinig mensen een diepgaand wereldwijd gezichtsveld hebben m.b.t. de historische achtergronden van situaties, ontwikkelingen en problemen. Een tikkende tijdbom onder elk democratisch bestel. Historisch besef en een kritisch bewustzijn bijbrengen, zijn derhalve van essentieel belang.

Van de Voorde waarschuwt met reden voor de valkuil van de veralgemening. Een grondig historisch inzicht overstijgt niet alleen de intellectuele zelfgenoegzaamheid, maar werpt een dam op tegen gekleurde waarnemingen, vertekende opinies en selectieve verontwaardiging. Meer dan ooit is deze beschouwing in onze samenleving relevant.

‘Mensen en barbaren?’ is een aanrader voor allen die zich in de wereldpolitiek interesseren of hun kennis van en inzicht in deze materie willen verruimen. Het boek is uitgegeven bij Pelckmans. Op dinsdag 13 december om 19 uur wordt het voorgesteld aan pers en publiek in het Congrescentrum Elzenveld in Antwerpen.

Henri Christiaen

Henri Christiaen studeerde economie en pedagogie aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij verzorgde radioprogramma’s voor het August Vermeylenfonds over economie en ethiek, onderwijs en de verzuiling in de ziekenhuissector. Auteur van handboeken economie, artikels rond economisch-maatschappelijke en onderwijskundige thema’s en recensies van boeken.

Hugo Van de Voorde, Mensen of barbaren? Een eigenzinnig perspectief op de wereldpolitiek na 1945 (met een voorwoord van Walter Zinzen), uitgeverij Pelckmans, Antwerpen 2011.

Informatie
Andere publicaties van Hugo Van de Voorde (1938)
– Van Mao tot Teng. Davidsfonds (1980)
– Supermachten 1: Verenigde Staten van Amerika, Instructieve Omroep (1985)
– De wereld in balans. Artikelenreeks verschenen in ‘Hermes’ (vaktijdschrift voor de leraren Geschiedenis, 2005-2010)
– Het gouden Oosten. Europa in de schaduw van Azië. Pelckmans (2009)

Meer over de Franse historicus Fernand Braudel (1902-1985)
– Écrits sur l’histoire. Flammarion (1969)
– Civilisation matérielle, économie et capitalisme. Armand Colin (1979)
– Grammaire des civilisations. Flammarion (1987)
Zie ook Binghamton University, Fernand Braudel Center for the Study of Economics, Historical Systems and Civilizations.
http://www.binghamton.edu/fbc/review-journal/

take down
the paywall
steun ons nu!