Update: 8 april 2021 in verband met de plannen van China wat Taiwan betreft, onderaan.
Mijn naam is niet Winston Churchill, maar ik ken de man bijna als was hij mijn oom, na het bestuderen van de biografie door Andrew Roberts (en intussen de driedelige van prof. Manchester, jan. 22, SHS). Zoals deze staatsman van het United Kingdom die de oorlog met Hitler Duitsland lange tijd op voorhand zag aankomen, waarschuwen sommigen waaronder ikzelf sinds enkele jaren bij gelegenheid in opiniestukken voor de komst van een nieuwe oorlog in Europa. Het is voor de opiniemaker altijd een uitdaging: de échte gevaren te zien.
Vandaag (3.8.20) bereiken mij twee artikels die een gezagvolle bevestiging vormen van onze these.
1. Prof. Tom Sauer geeft in De Standaard van vandaag een concrete vorm aan de oorlogsdreiging die ik vanuit wetenschappelijk gebaseerde intuïtie zie komen: een H-bom van Rusland van 340 kiloton ( = dertig keer de kracht van deze op Hiroshima), of een H-bom vanuit China: Deng Fong-5 van 3.000 kiloton op Brussel of het NAVO Hoofdkwartier te Evere is geen pure fictie meer. Ook India kan een nucleaire oorlog starten op elk moment. Sauer wijst overigen op de recente militair getinte conflicten tussen China en India, waaraan ook Jonathan Holslag uitgebreid aandacht heeft besteed.
“Kernwapens die stabiliteit, veiligheid en dus vrede opleveren ? Blijkbaar niet. Enkele weken geleden kreeg India het aan de stok met China, opnieuw twee kernmachten. Akkoorden over wapenbeheersing zijn blijkbaar passé. We slaapwandelen richting catastrofe. Zijn we als maatschappij en als staat klaar voor een oorlog die uitgevochten wordt met kernwapens?” … aldus nog Sauer. We kunnen ons hierop maar beter voorbereiden. Mentaal, maar ook met ziekenhuisbedden, misschien met schuilkelders en meer. Ik kom daar op terug.
2. Nog positieve evidentie voor deze analyse, lees je in volgend bericht dat mij bereikt via een tip van een lezer: in NRC van 31 juli, schrijft Caroline De Gruyter, die regelmatig opiniestukken schrijft voor De Standaard:
“Terwijl Nederlanders afgelopen week het debat over mondkapjes in een hogere versnelling zetten, vlogen Turkije en Griekenland elkaar bijna in de haren in de Egeïsche Zee. Angela Merkel, de Duitse Bondskanselier, kon net voorkomen dat achttien Turkse schepen proeven gingen doen op het Griekse continentale plat, vlakbij het Griekse eiland Kasellorizo en straaljagers waren standby, aan beide kanten. De krant Bild citeert ingewijden in het Bundeskanzleramt die, amper bekomen van de schrik, zeiden dat dit incident hen deed denken aan de Cubaanse rakettencrisis. Toen, in 1962 [mijn geboortejaar, SHS], stoomden Amerikaanse en Sovjet-oorlogsschepen op elkaar af, flirtend met een conflict dat had kunnen uitmonden in een derde wereldoorlog. Dat er nog eens bijna een oorlog zou beginnen in Europa, het meest pacifistische continent ter wereld, net nu Maurice de Hond op tv was – wie had dat gedacht. Maar zo was het. De Grieken schortten alle vakanties van militairen op. De opperbevelhebber keerde ijlings van Cyprus terug. En Angela Merkel werd ingeseind. (…)
Angela Merkel probeerde Athene en Ankara uit de hoge boom te halen. President Erdogan luistert alleen naar haar. Want zij heeft gezag. Gelukkig maar. Want Europa wordt een schaakbord waarop anderen hun stukken verplaatsen.
(..) Ook China schroeft de druk op, vanwege Huawei. Rusland en Turkije trekken, met hun oorlogen in Syrië en Libië een ring van chaos en agressie om Europa. Erdogan daagde net zijn vijanden uit om hem op het slagveld te ontmoeten en kondigde aan “dat de voorspoed van westerse landen, gebaseerd op bloed, tranen, pijn en uitbuiting van de rest van de wereld, voorbij is”. Oorlogstaal.
Dit is de nieuwe wereld. Voormalige bondgenoten lusten ons rauw. Eén ongeluk en alles escaleert. Merkel snapt dit goddank”. (..)
De boodschap van De Gruyter in het stukje is dus ook, kijk ruimer dan de mondmaskertjes. Laten wij verder kijken dan de vertierprogramma’s op tv, dan de sport, dan klimaatopwarming alleen. Oorlog is des mensen, sommigen zijn dit vergeten.
Degelijke voorbereiding is het halve werk, “A stitch in time, saves nine”. Naast het ontwikkelen van betere buitenlandpolitiek en strategische visie lijken substantiële investeringen in militair personeel en materieel nuttig. Ook zo wat betreft het organiseren van lokale, nationale energievoorziening; voor verdere terugkeer naar lokaal verankerde voorziening van basisvoedsel, streven naar streekeigen productie van basale producten. Zelfs investeren in zoiets als schuilkelders lijkt geen dwaasheid, niet enkel voor de Chiefs of Staff in NATO-HQ te Evere.
Deugen de meeste mensen niet, dan?
Aan de schrijver van “De meeste mensen deugen”, schreef ik op sociale media in dit verband het volgende. “Proficiat, collega [historicus]. Ik volg uw werken al sinds uw doorbraak met studies als het pleidooi voor een basisinkomen. Denkers zijn fascinerend. Soms biologeren ze ons. Ik vrees dat uw werkstukken toch vooral ambitieus moeten heten; u neemt grote risico’s als denker. “De meeste mensen deugen”, wat zou Hannah Arendt daarvan denken? De onderzoekster, filosofe, reporter, die de misdaden onder het Nazi-regime op eigenzinnige maar uiteindelijk bijzonder overtuigende manier heeft beschreven. Haar these luidt: “het kwaad is banaal. Het leeft in iedere gewone mens. Een vonk die het doet kristalliseren is onder bepaalde omstandigheden voldoende om het vuur van oorlog opnieuw te laten opvlammen”. U doet me met dit werk denken aan Neville Chamberlain. De man van het Apeasement, die het kwade en het gevaar in Duitsland van de jaren dertig niet zag, die weigerde te herbewapenen tegen Hitler; die in mei 1940 als Prime Minister werd vervangen door Winston Churchill. De man die tegen alle kansen in, het Derde Rijk uiteindelijk op de knieën kreeg en de Britten vijf jaar lang voldoende moed verleende om vol te houden onder de bommenregens. Uw these lijkt mij een te hoge graad wishful thinking te bevatten; ook al zegt men dat ze een waardevolle, welkome correctie kan zijn op een tijd van calvinisme, dat teveel kwaad in de mens zag.
Update: op 8 april 2021 publiceert De Standaard een opmerkelijk stuk over de meer en meer acute plannen van het China van Xi Jinping om Taiwan in te lijven. Misschien zou dit nog dit jaar gebeuren, er is een “goede gelegenheid” een grote verjaardag van de Chinese Revolutie. Het stuk vermeldt ook dat dergelijke militair-politieke ingreep voor de president Xi goed zou uitkomen, hij zou (bij succes) de tegenstand in de partij de kop kunnen indrukken. Verder vernemen wij dat een mislukking van de Amerikaanse vloot en leger om deze geostrategische zet van China te voorkomen, “het einde van de Amerikaanse hegemonie” zou betekenen. De belangen zijn groot, de voorbereiding aan Chinese kant is al decennia bezig, en dit land heeft zowel interne problemen als toegenomen zelfvertrouwen.
Gevaar is doorheen de geschiedenis wel vaker de dagelijkse gezel van de mens geweest, niet alleen in de vorm van het Covid-virus of klimaatproblemen.
