Het land dat een van de eerste vuurwapens ter wereld ontwikkelde, de ‘vuurspeer’, vaardigde in 1966 een algemeen verbod uit op vuurwapenbezit, inclusief replica’s. Particulieren mogen geen wapens en kogels vervaardigen, verkopen, transporteren, bezitten, exporteren of importeren.

Het bezit van een enkel wapen kan een gevangenisstraf van drie jaar opleveren en daders van misdrijven waarbij wapens in het spel zijn, worden vaak geëxecuteerd.

Ondanks de strenge straffen constateert het Chinese ministerie van Openbare Veiligheid dat er meer gewapende daders van misdrijven komen.

Het incident met de man die vorige maand drie rechters doodschoot, was geen geïsoleerd incident. In begin 2007 schoot een man in het noordoosten van China met een zelfgemaakt pistool vijf familieleden en buren dood. Eind 2007 werd een man in Guangzhou in Zuid-China veroordeeld tot negentien jaar cel voor een beroving van een bankklant met een neppistool.
 
In december 2008 schoot een bewaker van een munitiedepot een collega dood na een conflict over een schaakpartij. Twee dagen later werd hij zelf door de politie doodgeschoten.

Vuurwapencultuur

Wapens speelden in 2008 ook een prominente rol tijdens de onrust in de Tibetaanse Autonome Regio. Een politieman en een Tibetaanse opstandeling werden daar gedood tijdens een vuurgevecht.

“Het aantal misdrijven waarbij wapens worden gebruikt, is in de afgelopen jaren toegenomen”, zegt Ding Xinzhen van het Rechtsinstituut van de Chongqing Academie voor Sociale Wetenschappen. “Dat kan toegeschreven worden aan de kloof tussen arm en rijk en oneerlijke verdeling van welvaart in combinatie met inefficiënt overheidsmanagement van de wapenwetgeving.”

De toename van het aantal berichten over schietincidenten in de staatsmedia valt samen met de ontwikkeling van een vuurwapencultuur in China. Websites en magazines richten zich op een groeiende markt. Het tweewekelijkse tijdschrift ‘Kleine Wapens’ telt bijvoorbeeld zestigduizend abonnees. Ook worden in Chinese films steeds vaker wapens gebruikt. De overheid gaf verder in sommige steden toestemming voor de oprichting van schietclubs en zakenlieden gaan steeds vaker jagen in hun vrije tijd. Eerstejaars universiteitsstudenten kunnen een basistraining in (sportieve) schietkunst volgen.

Zwarte markt

China is een van de grootste wapenfabrikanten ter wereld. Veel wapens komen op de zwarte markt terecht omdat de controles in de fabrieken slecht zijn en er vaak wapens gestolen worden uit opslagplaatsen. Ook zelfgemaakte wapens van slechte kwaliteit belanden volgens Ding op de zwarte markt. Andere wapens, van betere kwaliteit, worden vanuit Birma (Myanmar) naar China gesmokkeld.

Hoewel China adequate wetgeving heeft, zegt Li Dafu, een advocaat van kantoor Henghexin in Chengdu in Sichuan (Zuid-West China), wordt de wet slecht gehandhaafd. Dat zou vooral op lokaal niveau het geval zijn.

Li, die ook expert is op het gebied van gewapende misdaad en wapenwetgeving, wijst op een grote rechtszaak vorig jaar in Chongqing, waar de politie na een groot offensief tweeduizend verdachten arresteerde en 48 geweren in beslag nam. Die actie onthulde een connectie tussen bendes en overheidsfunctionarissen.

“De zaak-Chongqing laat zien dat de lokale overheid op sommige plaatsen banden onderhoudt met criminele groepen”, zegt hij. “Ambtenaren knijpen een oogje dicht als het aankomt op illegaal wapengebruik.”

Chongqing is volgens hem een broeinest van illegale wapenhandel. In januari 2009 arresteerde de politie 470 verdachten. Er werden 183 wapens in beslag genomen. In 2008 registreerde het bureau voor Openbare Veiligheid in Chongqing 339 gevallen van illegaal wapenbezit.

De Chinese overheid houdt van tijd tot tijd inzamelacties waarbij burgers tegen betaling wapens kunnen inleveren. In 2008 werden er tijdens zo’n campagne in zes maanden tijd 79.000 wapens, 1,8 miljoen nepwapens en 5,75 miljoen kogels ingeleverd.

Mitch Moxley | IPS