“Voor mij 200 gram gruyèrekaas. Maar niet alleen gaten hé mevrouw.” Ik heb het ooit iemand zo horen vragen in de kaaswinkel. Op de Staten-Generaal van de media werd prima kaas geserveerd, des te opvallender waren de gaten.
Een paar opvallende gaten in het deelnemersveld en de aanwezigen: nagenoeg geen journalisten, laat staan vakbonden, gebruikers of mediabewegingen op de podia en in de zaal. Geen discussie over de tanende kwaliteit of over inhoud, de journalisten, …
De minister was op de hoogte van deze kritiek en probeerde die wat te neutraliseren in haar openingsspeech. Ik kan begrijpen dat de minister het eens wilde hebben over de zakelijke kant van de media en vooral hoe die media zich moeten en kunnen richten op nieuwe ontwikkelingen wereldwijd.
Maar ook in dat debat ontbrak de stem van mediamakers, creatievelingen, journalisten, middenveld, …
Een sessie over “Het geheugen van de samenleving” zonder AMSAB, KADOC?
Een sessie over “De mediagebruiker van morgen: jong en divers” zonder Minderhedenforum, jeugdraad, niet eens iemand uit het onderwijs laat staan iemand van de media-opleidingen, die daarover nochtans veel kennis in huis hebben.
Ik zou nog even kunnen verder gaan over de vele gaten op deze Staten-Generaal van de media, maar laat me het nu even hebben over de kaas die werd geserveerd. Ik kon natuurlijk niet deelnemen aan alle workshops en lezingen en heb me beperkt tot het algemeen thema van de dag: “Het Vlaamse medialandschap als ecosysteem”.
De inleiders of keynote speakers waren van prima kwaliteit. Zowel Gerd Leonhard als Jo Caudron gaven de zaal een inzicht in waar het komenden jaren in medialand naartoe zou kunnen gaan. Jawel, ik schreef “zou kunnen gaan” omdat futurologie immers geen exacte wetenschap is. Je kan de presentaties die bij lezingen werden gebruikt raadplegen op: http://www.cjsm.vlaanderen.be/media/evenementen/statengeneraalmedia/
Gerd Leonhard schetste het globale plaatje waarna Caudron dat probeerde te vertalen naar het Vlaamse media landschap.
Straffe verhalen die naar mijn mening alle alarmknopjes op rood zouden moeten doen slaan bij de Vlaamse commerciële en publieke media.
Kort samengevat komt het er immers op neer dat media-producenten (Warner, Sony, …) in de nabije toekomst niet langer TV zenders, bioscoopzalen, kabelmaatschappijen,… nodig hebben om tot bij de kijker te komen. Via facebook, Google en co zullen ze immers rechtstreeks de kijker kunnen aanspreken. De lezing was nog niet uitgesproken of Google kondigde aan dat je via hen vanaf maandag (16 mei) tegen betaling naar de recentste films kan kijken. Er staan 3.000 films klaar om vanaf 16 mei verhuurd te worden via Youtube. Voorlopig is dat enkel beschikbaar in de VS, maar lang zal het niet duren voor we daar hier ook gebruik van kunnen maken.
Het toekomstige medialandschap wordt er één van many to many gedomineerd door enkele wereldwijde monopoly’s (Google, Apple, facebook).
Ik zal je op Facebook zeggen dat de één of andere film of reeks echt wel zeer goed is en jij kan die dan gelijk bekijken op Facebook, youtube, … al dan niet tegen betaling. Jij las dan weer een wetenswaardig bericht dat je doorgeeft aan je vrienden (of mensen die je volgen) die dat op hun beurt weer gaan lezen, bekijken, …)
Geen TV-zender meer die voor jou een hele avond in elkaar bokst, geen hoofdredacteur die voor jou selecteert wat er al dan niet in een uitzending, krant of website komt maar curatoren. Curatoren zijn die mensen die gevolgd worden door duizenden en duizenden mensen en die je allerlei wetenswaardigheden aanreiken.
Het probleem in dat verhaal is dat er niet wordt verteld wie er inhoud gaat maken, laat staan hoe die inhoud zal betaald worden.
Of toch.
De futurologen stellen immers vast dat nieuws en inhoud op het internet onmogelijk (of zeer moeilijk) tegen betaling kunnen verkocht worden, ze gaan ervan uit dat dat op mobiele toestellen anders gaat zijn.
Ik heb daar mijn vraagtekens bij als ik zie dat een magazine als WIRED vandaag enkel en alleen in VS 800.000 keer wordt verkocht terwijl de er amper 22.000 mensen voor IPAD applicatie wensten te betalen. Misschien is het nog te vroeg om daar al lessen uit te trekken, … maar de markt van applicaties voor draagbare toestellen die inhoud leveren tegen betaling is vandaag geen florerende markt en momenteel zijn de perspectieven niet zo rooskleurig. Maar alles kan keren natuurlijk.
Ik vond het verhaal van de futurologen eigenlijk globaal genomen overtuigend. Wist ik veel dat Google eigenlijk in staat is om morgen in België (gratis) draadloos breedband internet aan te bieden. Ik dacht dat ze daarvoor eerst een hele infrastructuur zouden moeten neerpoten, maar nu blijk dat die infrastructuur al in een baan rond onze planeet zweeft. Als Google morgen een toestelletje op de markt brengt waarmee we ons kunnen verbinden met hun satellieten dan zijn we vertrokken. Het zal niet alles kunnen wat we nu kunnen met internet maar het zal stukken goedkoper zijn dat Belgacom of telenet. De vraag is niet of Google dit ooit gaat doen, de vraag lijkt me eerder wanneer zet Google deze stap.
Na de keynotes werd er verder gediscuteerd over het onderwerp in de werkgroep ‘Het Vlaamse medialandschap als ecosysteem’. Dat zaaltje was dus veel te klein (en te donker).
Ik had graag bij voorbaat gewed om het feit dat volgende uitspraak zeker aan bod zou komen “We hebben dat verhaal al eens gehoord, het doet me wat denken aan de verhalen voor het ontploffen van internet bubble, het zal dus wel allemaal zo’n vaart niet lopen.” ik had immers gewonnen.
Ik ga het debat niet samenvatten maar kan je meegeven dat het zeer boeiend was, desondanks enkele typische praatjes die geen weerwerk kregen.
Zo kon Telenet het niet laten om het einde van de netneutraliteit aan te kondigen. Volgens Telenet was het immers onhoudbaar dat telecomoperatoren moeten blijven opdraaien voor het steeds toenemende internet verkeer dat Apple, facebook, …. en niet in het minst de online-video diensten veroorzaken.
Waarom dan niemand in het pannel eens vraagt of Telenet, of Belgacom dan verlies maken aan hun internetdiensten. Men zou er hen ook kunnen wijzen dat het merendeel van hun infrastructuur werd aangelegd en betaald met overheidsgeld.
Telenet en Belgcaom willen dus internet op twee snelheden. De goedkope versie die we nu kennen en de duurdere versie waarmee je films kan bekijken, radio luisteren, … Zij willen gewoon een deel van de winst die Apple, facebook, Google,… nu opstrijken afromen en in hun zakken steken. Een beetje zoals ze dat nu doen met de Televisie zenders, die moeten hen immers ook betalen om op de kabel te mogen.
Als het klopt dat Google ons nu reeds kan voorzien van gratis draadloos breedband internet dan zie ik niet hoe telenet en de anderen daar tegenop gaan kunnen.
Alle deelnemers aan het pannel bleken er rotsvast van overtuigd dat de Vlaamse kijker lokale content verkiest boven buitenlandse content. De TV-zenders en andere media hopen zo een antwoord te kunnen bieden aan het geweld van de wereldwijde mediamonopolies en ze lijken er nog in te geloven ook.
Ik wil geen spelbreker spelen maar ik begrijp het verhaaltje niet helemaal. VTM geeft nu al aan dat hun telenovelles onbetaalbaar worden omdat 30% van de kijkers nu reeds via digitale TV de reclames overslaan. Je moet eens proberen zo’n telenovelle uit te kijken op VTM, goedkoper kan echt niet.
Ik raad onze Vlaamse mediamakers aan om even te gaan piepen bij onze Franstalige landgenoten: http://www.luistercijfers.nl/kijkcijfers-belgie/2250-kijkcijfers-wallonie-periode-11-tot-en-met-17-april-2011
Dr House en CSI Miami zijn er de best bekeken reeksen, en dat in een veel groter taalgebied dan het Vlaamse.
Het is natuurlijk waar dat kijkcijfers in Vlaanderen een heel ander beeld geven: http://www.luistercijfers.nl/kijkcijfers-belgie/2249-kijkcijfers-vlaanderen-periode-11-tot-en-met-17-april-2011
Een element dat in voordeel speelt van de Vlaamse mediaspelers is het feit dat de Vlaamse mediamarkt voor buitenlandse spelers niet zeer aantrekkelijk is. Hij is veel te klein en buitenlandse grote groepen investeren dan ook meer energie in het veroveren van grote markten (denk aan China, India, … maar ook Duitsland en Frankrijk) waardoor Vlaanderen dikwijls buiten schot blijft.
De futurologen waarschuwen echter: een kleine markt krijgt misschien enkele jaren (of maanden) uitstel, maar vroeg of laat volgt ze de internationale trend.
Mij viel op dat vertegenwoordiger van de dagbladuitgevers dat niet tegensprak en er dus van uitging dat vroeg of laat ook de Vlaamse dagbladen hun cijfers gaan zien in elkaar duiken.
De verschillende Vlaamse mediaspelers willen alvast samen aan de slag gaan om een tool te ontwikkelen om hun inhoud aan te bieden. Ze geven zichzelf twee jaar de tijd, ook al omdat ze ervan uitgaan dat als die tool binnen twee jaar niet operationeel is, de strijd verloren zal zijn.
Het zou best kunnen dat je via die tool of applicatie ook gelijk je dagblad, of magazine in digitale versie kan opvragen.
Ik heb zeer grote twijfels bij dergelijke projecten omdat er wel heel veel vragen onbeantwoord blijven. Het project vertrekt vanuit de idee dat men de Vlaamse kijker door zo’n tool of applicatie ervan zal kunnen weerhouden om de rest van de wereld te ontdekken. Bovendien zou die tool de TV-zenders van extra inkomsten moeten voorzien om het verlies aan reclame-inkomsten op te vangen die digitale TV met zich meebrengt.
Er moeten niet veel kinken in de kabel komen om dergelijk project faliekant te laten floppen. Wat als bijvoorbeeld Studio 100 of Woestijnvis morgen hun programma’s op ons loslaten via Google-TV, de Apple store of ….
Wat als Google, Apple, facebook,… aan één van telecomoperatoren een aanbod doen dat ze niet kunnen weigeren. Zouden Telenet, Belgacom, Mobistar,… zo’n goede vriendjes zijn dat ze elkaar in geen geval de loef gaan willen afsteken?
De minister gelooft alvast wel dat dergelijke technologische ontwikkelingen een antwoord kunnen bieden en kondigde prompt de lancering van het Media Innovatie Centrum aan. Als ik het allemaal goed begrijp zullen we binnen twee jaar al kunnen zien of het heeft geholpen.
Persoonlijk denk dat ik er ingrijpender maatregelen nodig zijn. De overheid investeert jaarlijks + € 350 miljoen in de commerciële media. Wil ze de google, facebook, apple tsunami keren dan kan ze dat geld best zo snel mogelijk vrij maken om te investeren in kwalitatieve inhoud. Zowel op gebied van nieuwsproductie als op gebied van non-fictie.
Misschien dat VTM, VT4, 2BE dan verworden tot veredelde productiehuizen of kanalen op Google-TV. Op zijn minst zullen het kwalitatief hoogstaande kanalen zijn. Dat lijkt me een betere optie dan het Vlaamse media landschap te zien afglijden tot het Nederlandse pulp niveau of het Franstalige made in USA niveau.
Maak maar eens het rekensommetje, trek die € 350 miljoen af van de omzetcijfers van de mediaspelers en ze maken allemaal verlies.
Ik zie dat niet gauw gebeuren, omdat de media bedrijven niet zonder dat infuus kunnen en dus allesbehalve vragende vragende partij zijn om dat te herzien. Maar ook de politiek ontbreekt het de moed en / of inzicht om in te grijpen. Dat is niet eens een kritiek op de minister van media. Haar beleidsnota is immers prima. Ze heeft echter over nagenoeg 99% van die € 350 miljoen geen zeggenschap. En de mannen van teflon en beton zijn niet van plan om het infuus aan de media-industrie te ontkoppelen.
We zullen alle hoop dus moeten richten op de VRT en projecten als DeWereldMorgen.be, apache.be, Mo.be en nog een handvol tegendraadse mediamakers voor wie kwaliteit voorgaat op winstcijfers. De openbare omroep is in staat om weerwerk te bieden, maar dan mag hij niet gekortwiekt worden. De kleinere projecten hebben het potentieel, maar dan zullen ze ondersteuning moeten krijgen waar ze recht op hebben (zoals alle andere mediaspelers).
Vreemd genoeg botste ik niet op een muur van onbegrip met dit verhaal in de wandelgangen van de Staten Generaal. Meerdere keren werd er instemmend gereageerd, anderen vonden het het overwegen waard, al moet ik eerlijk toegeven dat anderen me dan weer aankeken alsof ik van een andere planeet kwam.
Nog een leuk weetje is dat er op de Staten Generaal blijkbaar een taboe hing rond Woestijnvis en VT4. Wisten alle media-specialisten een week geleden nog te vertellen dat de overname van VT4 door Woestijnvis, Corelio en Saloma zou zorgen voor een even grote aardverschuiving als de komst van VTM, …. op deze Staten Generaal werd er niet over gerept.
In wandelgangen echter des te meer. Samengevat is dit wat ik besluit uit de verhalen in die wandelgangen:
Nu het stof wat is gaan liggen rond die overname beginnen blijkbaar meerdere mensen door te hebben dat dit wel eens zeer slecht zou kunnen aflopen. De Vijver (Woestijnvis) en Corelio moesten immers meer dan € 100 miljoen lenen om deze overname te realiseren een bedrag dat ze nooit zullen kunnen terugbetalen met de opbrengsten van VT4.
Of Corelio en De Vijver zullen dus de opbrengsten die ze elders realiseren moeten gebruiken om de put te dichten, of ze lossen het op door aandelen van Sanoma te geven in ruil voor schuldaflossingen.
Tot zover deze wel heel persoonlijk kijk op de Staten Generaal van de media. Zoals je ziet zag ik veel gaten in de prima kaas die werd geserveerd.
