Donderdag 31 oktober, zeven uur… Ik schrik wakker en spring uit bed. Mijn wekker was blijkbaar niet om zes uur afgegaan en ik had om half negen een afspraak op het ministerie in Jeruzalem om mijn visa te verlengen. Ik haast me in en uit de douche, steek een stuk beschuit in mijn mond en loop met een IceCoffee in mijn hand naar buiten. Wanneer ik de deur achter me toegooi, stopt Akram bij wijze van perfect timing met zijn busje voor mijn neus en stelt me voor om me af te zetten aan de checkpoint in Bethlehem. Hij brengt elke ochtend een tiental kinderen van het kamp naar school maar maakt die ochtend een klein omtoertje zodat ik iets minder laat in Jeruzalem zou zijn. Met een gigantische “shukran ktir!”  stap ik het busje uit en de checkpoint in.

Jeruzalem ligt slechts op 7,8 km van het Lajee Center waar ik werk. Door de muur die Aida Camp omringt stap ik echter normaal eerst twintig minuten naar de checkpoint (een afstand die voor de muur slechts vijf minuutjes bedroeg) om dan vervolgens een half uur in de checkpoint door te brengen slenterend in de rij Palestijnen die één per één door een metaal- en paspoortcontrole moeten om aan de andere kant van de checkpoint te geraken. Daarna kunnen ze dan de bus naar Jeruzalem opstappen om een vijftiental minuten later de Oude Stad te bereiken. Een afstand van 7,8 km overbruggen neemt dus meer dan een uur in beslag. Ik ben die dag om kwart over zeven vertrokken en was – zelfs na het uitsparen van een wandeling naar de checkpoint – vijf minuutjes te laat voor mijn afspraak. Deze laatste verliep wel vlot en met heel wat gemouwveeg kreeg ik er een maandje Israel bij in mijn passpoort.

De tijd die ik die ochtend moest inrekenen om er te geraken, is tijd waar elke Palestijn dagelijks rekening mee moet houden. Niet alleen hier maar evengoed op andere plaatsen in bezet Palestina doorstaan mensen een urenlang geslenter om naar andere Palestijnse of Israelische gebieden te gaan. Zo werden er sinds 2002 maar liefst 160 checkpoints geplaatst waardoor de hele Westbank opgedeeld is in meer dan 300 verschillende delen[1]. Daarenboven worden checkpoints naar Israelische willekeur gesloten zonder hier ook maar enige info over te verschaffen aan de Palestijnse bevolking. Velen trotseren de ochtenddauw om op tijd op hun werk, op school of zelfs in het ziekenhuis te geraken. Verschillende vrouwen bevielen reeds in checkpoints, grote aantallen laatstejaarsstudenten misten eindexamens en vele arbeiders verloren hun werk.

Diverse checkpoints zijn groter dan de checkpoint waar ik die ochtend doormoest en bieden “plaats” aan duizenden mensen die stap voor stap achter elkaar door de checkpoint slenteren. Om de andere kant van de checkpoint te bereiken, moet een permit voorgelegd worden. Deze permits geven nog extra begrenzingen. Zo zijn de meeste permits van mensen die in Tel Aviv gaan werken – en daarvoor de gigantische checkpoint in Qalqilya doormoeten – slechts geldig tussen vier en zes uur ’s ochtends – wat maakt dat onmenselijk vroeg duizenden mensen op elkaar hopen en de lokale vakbonden ingezet worden om alles in goede banen te leiden.  Daarenboven zijn de pemits tijdelijk en moeten deze elke zes maanden herbekeken worden. Zit er iemand van je familie in de gevangenis, dan is er weinig kans dat jij een nieuwe permit kan krijgen. Dit zorgt er bijvoorbeeld voor dat het werken in Israelische gebieden plots heel onzeker werd voor grote aantallen Palestijnen en velen hun jobs verloren.

Het grootste deel van de Palestijnse bevolking heeft echter geen permit om de 1948-gebieden (Israel) te betreden. Het voelt wrang aan om aan Palestijnse vrienden hier in het kamp te zeggen dat ik naar Al Quds – Jeruzalem – of Jaffa – nabij Tel Aviv – ga. Jeruzalem is hun hoofdstad en – in tegenstelling tot buitenstaanders zoals ikzelf – kunnen zij er niet naar toe. Ik heb hier meer vrienden die ons atomium bezochten dan dat ik vrienden heb die in de straten van Jeruzalem gewandeld hebben. De absurditeit zelve! Naar het buitenland gaan is echter ook geen evidentie; er wordt niet met visums gegooid en ook hier is toelating van Israelische instanties bepalend. Het verhaal van Mousa en Issa kunnen hier als twee voorbeelden dienen:

Mousa is hoofd van het mediacenter in Lajee center – het jeugdcentrum waar ik op dit moment vrijwilligerswerk doe. In april 2013 werd hij in het gezicht geschoten met een rubberkogel wanneer hij filmde hoe de Israelische Occupation Forces het kamp binnenkwamen. Gelukkig miste de kogel zijn oog net en na twee operaties kwam hij er beetje bij beetje bovenop. Omdat hij gezocht werd, dook hij enkele weken onder maar wanneer hij zijn tweede nacht terug thuis doorbracht, werd hij in het hol van de nacht brutaal gearresteerd. Na veertien dagen gevangenschap werd hij vrijgelaten en startte hij een rechtszaak tegen de soldaat die hem in het gezicht schoot.  Ondertussen kreeg hij een visum om naar Amerika te vertrekken waar hij zijn verhaal wilde vertellen en de documentaires tonen die hij maakte over het leven in Aida Camp. Alles werd geregeld: vliegtuigtickets, overnachting bij familie, filmfestivals, conferenties en zelfs een extra operatie na de aggressieve arrestatie. Enkele dagen voor zijn vertrek naar Amerika werd hij echter tegengehouden in een checkpoint in Hebron. Hij kreeg er een ondervragingsbevel dat door zou gaan twee dagen voor zijn vlucht. Een ontmoediging om de rechtzaak die hij aanspande verder te zetten, denkt men. Zonder meer info en without a choice sleurde Mousa zichzelf naar de ondervraging die – zoals hij op voorhand wel had gedacht – werd uitgesteld naar twee weken later. Tegen beterweten in probeerde onze vriend – zwaaiend met een Amerikaans visum – toch nog de grens met Jordanië over te steken, maar tevergeefs… Bye bye Amerika dus. Die avond hebben we Mousa in tranen gezien…

Soms wordt het leven echter ook door Westerse instanties moeilijk gemaakt. Zondagavond 20 oktober werden Charis en ikzelf door Issa – een vriend uit Hebron – gevraagd om de volgende dag alle documenten die noodzakelijk zijn om een visum aan te vragen naar het Zweeds consulaat in Jerusalem te brengen zodat hij een visumapplicatie kan starten. Na wat zoeken kwamen we de volgende dag voor de gesloten poort van het Zweedse consulaat te staan. We belden aan en werden toegesproken door een onvriendelijke stem die erop stond dat onze vriend in person zijn documenten zou brengen – een eis die simpelweg niet in te vullen is aangezien Israel Issa niet toelaat zich naar Jerusalem te verplaatsen. De poort mocht zelfs geen kier open om wat meer uitleg te verschaffen. We probeerden binnen te geraken op een andere dienst in het consulaat en stonden erop de onvriendelijke vrouw face to face te spreken. Dat lukte maar hoe meer we benadrukten dat Issa simpelweg niet naar Jerusalem kan komen, hoe minder de vrouw bereid leek te helpen:

• He has to come here because we won’t take it from you. This is a rule we follow…
• Is this a rule of Israel or of the Swedish consulate?
• I am the Swedish consulate. And if you read the codex of the Schengen Countries, you will see that this is the same in all countries. And by the way, it’s not only the people who cannot come to Jerusalem, the people of Afghanistan or Iraq are also not able to come here and have no possibility to apply. So it’s not only about him…

Wat gechockeerd dat dit laatste een argument kon zijn om Issa geen kans te geven om een visum aan te vragen en zonder enige mogelijkheid om hier meer uit te krijgen, stapten Charis en ik enorm gefrustreerd naar buiten. Ik wilde het hier niet bij laten en belde het Belgische consulaat met een uitleg van de hele situatie. Zij bevestigden ons argument dat het Zweeds consulaat – net zoals alle Schengenlanden – een oplossing moesten zoeken om aan dergelijke situaties tegemoet te komen. Met die boodschap belde ik de vrouw – alias “the Swedish consulate” – terug op:

• Yes, we gave him a solution: he can apply in Amman (Jordan).
• That’s not a solution, that’s just moving the problem to another country and this will cost him a lot of money, time and troubles. You told me that this is the same in all Schengen Countries but apparently it’s not because Belgian Consulate gives those people the opportunity to apply by other people…
• We have a main rule in the Schengen Countries and that is that the person has to apply in person – some countries vary in this rule, but we won’t. I’m not going to argue with you again.

Khalas, einde conversatie. Dat Israel de bewegingsvrijheid van de Palestijnse bevolking inperkt, is schandalig. Maar dat een Europese instantie als deze niet ingaat tegen dergelijke toestanden en ze daarenboven versterkt, gaat er bij mij al helemaal niet in.  De restrictie van beweging van Palestijnen toelaten, is de bezetting normaliseren. En dit gebeurt meer en meer. Verschillende NGO’s focussen zich op het bevorderen van de omstandigheden in de checkpoints – terwijl het bestaan van checkpoints zelf minder in vraag wordt gesteld – en overal ter wereld wordt naar de Palestijnen opgeroepen tot vredevol te reageren. Dit laatste leidt nergens toe als de mensenrechtenschendingen en het geweld van andere zijde gelegitimeerd blijft. “We can’t talk about human rights as long as there is an occupation,” wordt hier voortdurend benadrukt. Feit. Zelfs tijdens de onderhandelingen die al maanden aan de gang zijn, wordt de bezetting zelf veel te weinig in vraag gesteld. De focus van president Abbas is voornamelijk gericht op het bevrijden van gevangenen die al van voor de Oslo-akkoorden vastzitten en op het stopzetten van de constructie van nieuwe settlements. Terwijl Israel pretendeert aan deze eisen tegemoet te komen door elke twee maanden 26 gevangenen vrij te laten (naargelang hoe de onderhandelingen vorderen), worden elke nacht Palestijnen gearresteerd en blijven settlements zichzelf op degoutante wijze verdubbelen. Ondertussen wordt the right of return voor de vluchtelingen in verschillende vluchtelingenkampen, de problematiek in Jeruzalem of het stopzetten van willekeurige arrestaties en mishandelingen van kinderen niet eens op de agenda geplaatst.

Hoewel de bezetting an sich een schending impliceert van artikel 33 van de vierde Conventie van Geneve – dat ondermeer aangeeft dat “no protected person may be punished for an offense he or she has not personally committed” en dat “collective penalties and likewise all measures of intimidation or of terrorism are prohibited“[2] – wordt het door velen niet meer bestreden. Ik leerde vorige week een Duitser kennen op de bus van Jeruzalem naar Ramallah. Hij ging voor het eerst naar “Palestijns gebied”, maar niet te lang want men had hem gezegd dat het daar gevaarlijk was. Hij probeerde me duidelijk te maken dat zijn Israelische vrienden veel gevaar zouden lopen mochten er geen checkpoints zijn. “Do you know what it means to grow up being scared everywhere you are?” vroeg hij me ongeveer een honderdtal keer. Alweer wordt onnodig security issues gebruikt om mensen te overtuigen dat de muur en de checkpoints een “normaal iets” zouden zijn. Maar is het dan normaal dat deze “bange” Israelis het water stelen van de Palestijnen waar ik tussen leef?! Is het normaal dat we in Aida Camp slechts 6 uur per maand toegang krijgen tot hetzelfde water dat aan de andere kant van de muur gebruikt wordt om zwembaden mee te vullen en settlers de luxe te geven die ze willen?! Is het normaal dat mensen hier tot drie keer meer betalen voor (basis)producten dan in Israel omdat elk product via Israel moet passeren en dus importtaxen worden gehoffen?!  Is het normaal dat kinderen om vier uur ’s nachts gearresteerd worden omdat ze een steen naar een muur gooiden enkele weken ervoor? Is het normaal dat landbouwers geen toegang meer krijgen tot hun land en aldus een hele olijvenoogst verloren zien gaan omdat de muur de toegang tot hun grond onmogelijk maakt?

Meen erhabe?! (Wie is de terrorist?!) Laten we de situatie alsjeblieft niet relativeren en al zeker niet normaliseren. Alvorens we nog maar naar een oplossing kunnen gaan, moet de bezetting gestopt worden. Zolang mensen gedehumaniseerd, bedreigd en vernederend blijven worden aan deze kant van de muur, wordt inderdaad onveiligheid aan de andere kant gecreëerd en gestimuleerd. Gewelddadig verzet van Palestijnse kant is er als gevolg van de bezetting en niet omgekeerd. Niet mijn vrienden maar deze steeds meer genormaliseerde en daarenboven internationaal gesubsidieerde situatie is gevaarlijk en explosief…

[1] http://www.miftah.org/display.cfm?DocId=2294&CategoryId=4

[2] http://www.miftah.org/display.cfm?DocId=2294&CategoryId=4